زیتون- سینا پاکزاد: با مشخص شدن نتیجه دور دوم انتخابات مجلس دهم، اکثریت ۶۸ کرسی باقی مانده به نام کاندیداهای «لیست امید» و مستقل‌ها رقم خورد. پیش از برگزاری انتخابات روز جمعه، استقبال مردم شهرستان‌ها از محمدرضا عارف، منتخب اول تهران بیانگر سرایت فضای سیاسی تهران به سایر نقاط کشور بود و حالا جو غالب اجتماعی در حمایت از اصلاح طلبان و میانه رو‌ها٬ در آرای اعلام شده خود را نشان داد.
عارف در نخستین اظهارنظر پس از انتخابات روز جمعه به تسنیم گفت: «بحمدالله شاهد موفقیت لیست امید در دور دوم بودیم.» او همچنین با اعلام خبر تشکیل فراکسیون «امید» در روزهای آینده، گفته است: «اولویت ما برای مجلس آینده تعامل با فراکسیون‌های مختلف در جهت رسیدن به اهداف کلان و ترسیمی است و قصد نداریم در مجلس آینده تقابل فراکسیون‌ها را ایجاد کنیم، بلکه با تعامل و همفکری در مسیر اهداف کلان کشور گام برمی‌داریم.»
نخستین پیام سیاسی نتایج دور دوم انتخابات بطلان فرضیه رسانه‌های تندرو مبنی بر جداسازی استان تهران از دیگر مناطق کشور برای دوقطبی کردن افکار عمومی و فعال سازی شکاف‌های اجتماعی بود. در این شرایط با وجود روایت‌های گوناگون رسانه‌های اصولگرا و اصلاح طلب از شمار کرسی‌های تعلق یافته به گروههای مختلف می‌توان دریافت که اصلاح طلبان و حامیان دولت به یکی از اهداف اصلی خود در این انتخابات دست پیدا کرده‌اند. طیق محاسبه «خبرآنلاین» ۷۵ درصد ترکیب مجلس نهم تغییر یافته به‌طوری که ۲۱۶ نماینده کنونی در جلب نظر مردم برای حفظ صندلی‌های خود ناکام ماندند، همچنین رای آوری ۱۷ نماینده زن بدون احتساب مینوخالقی توانست رکورد حضور ۱۴ نفری زنان در مجلس پنجم و ۱۳ نفریشان در مجلس ششم را پشت سر بگذارد.
در شرایط کنونی همه این‌ها در کنار عدم راهیابی شماری از نمایندگان تندرو و حامی محمود احمدی‌نژاد به مجلس برای طیف میانه‌رو نشانه‌های خوشایندی به‌شمار می‌روند. اگر افکار عمومی در دور اول مجلس از راه نیافتن چهره‌هایی همچون حدادعادل، زاکانی، کوچک‌زاده و دیگر هم‌مسلکان آن‌ها ابراز خوشحالی می‌کردند در این دور نیز عدم اقبال افرادی مانند محمدرضا میرتاج‌الدینی که معاونت پارلمانی دولت احمدی‌نژاد و معاونت همین حوزه در صدا وسیما را در کارنامه دارد آن‌ها را سر ذوق آورد.
قابل پیش بینی است که اقدامات مأیوس کننده از جانب تندروها با شدت بیشتری در حوزه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی پی گرفته خواهد شد و مقابله قاطع دولت و نمایندگان همسو با این برنامه‌ها از جمله انتظارات رای دهندگان خواهد بود.
مناقشه بر سر اکثریت
از نیمه شب گذشته که نتایج آرای حوزه‌های مختلف به تدریج به طرق رسمی و غیر رسمی اعلام می‌شد، اختلاف رسانه‌های اصولگرا و نزدیک به دولت و همچنین شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده شهروندان در اعلام تعداد کرسی‌های تعلق یافته به هریک از گروههای سیاسی نیز آغاز شد.
طبق معمول رسانه‌های اصولگرا با جدا کردن طیف‌های اصلاح طلب، اعتدال گرا و مستقل از یکدیگر سعی در کوچک شماری موفقیت حامیان دولت داشتند. چنانکه خبرگزاری فارس تعداد اصلاح طلبان راه یافته به مجلس در دوم را ۳۳ نفر و در مجموع ۱۱۸ نفر اعلام کرد. در این بین متفاوت‌ترین تیتر در بین رسانه‌های تندرو متعلق به رجانیوز با عنوان «پیروزی لیست امید» بود که احتمالا این تارنمای حامی دولت احمدی‌نژاد سعی کرده با این تیتر کنایه‌ای را به اصولگرایان در باب نحوه مواجهه‌شان با احمدی‌نژاد در انتخابات آینده ریاست جمهوری وارد سازد.
خبرگزاری تسنیم نیز به منظور کمرنگ ساختن پیروزی «لیست امید» در دوم سعی کرد با طرح موضوع ریاست یا عدم ریاست عارف در مجلس آینده توجهات را از نتایج آرا به سمت و سوی دیگری جلب کند. این خبرگزاری وابسته به معاونت فرهنگی سپاه روایت خود از نتایج آرا را بدین صورت منتشر ساخت: «حداقل ۱۵۵ نفر اصولگرا و یا مستقلین متمایل به اصولگرایی می‌باشند و حداکثر ۱۳۴ نفر نیز اصلاح‌طلب، اعتدالگرا و مستقلین حامی اصلاحات هستند. برخی از کسانی نیز که با حمایت اصلاح طلبان در مرحله دوم وارد مجلس دهم شده‌اند، اصلاح‌طلب نبودند و این جریان سیاسی به اجبار تن به حمایت از این افراد داده است. به این ترتیب احتمال ریاست محمدرضا عارف در مجلس دهم منتفی و احتمال ریاست علی لاریجانی در مجلس آینده قوت گرفته است.»
قطعا انتخاب ریاست مجلس از بحث‌های داغ روزهای آینده خواهد بود اما پرداخت زودهنگام رسانه‌های اصولگرا به این موضوع در زمانی که توجهات بر روی نتیجه آرا متمرکز است بیانگر ناخرسندی عقبه سیاسی آن‌ها از نتایج است.
در عین حال سیدحسن مرعشی از اعضای ارشد شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان در کانال تلگرامی خود ارقامی مبنی بر راهیابی ۳۶ تن از «لیست امید»، ۶ اصلاح طلب و حامی دولت را اعلام کرده و در برآورد خود از پیروزی ۶۲ درصدی اصلاح طلبان و حامیان دولت در این دور از انتخابات خبر داده است. در کنار این‌ها، سعید حجاریان در گفت‌و‌گوی خود با روزنامه اعتماد به‌جای تقسیم بندی جناح‌های مجلس به اصولگرا و اصلاح طلب از دو طیف برجامیان و نابرجامیان در این مجلس نام برده است.
منتخبان اصلاح طلب و میانه رو با سرمایه سیاسی خاتمی و هاشمی چه می‌کنند؟
اکنون غالب تحلیل‌گران دو جناح سیاسی در ایران و همچنین افراد نزدیک به دولت در تاثیر تحرک انتخاباتی سیدمحمد خاتمی و هاشمی رفسنجانی بر سرنوشت انتخابات مجلس دهم اذعان دارند. هر چند حصول برجام و اقدامات دولت در کاهش تنش‌های اقتصادی نیز در اقبال مردم به نامزدهای اصلاح طلب و میانه‌رو موثر بود اما عامل موج آفرین در این انتخابات را که در عبارت معروف «تکرار می‌کنم» سیدمحمد خاتمی و همچنین دوقطبی شدن فضای انتخابات خبرگان در راستای رای سلبی به افراطیونی چون مصباح یزدی و احمد جنتی در مجلس خبرگان نمود یافتند را نمی‌توان نادیده گرفت.
در این میان با وجود اینکه یکی از مهم‌ترین پدیده‌های دوره دهم مجلس نحوه تعیین ریاست آن است به گونه‌ای که موجبات انشقاق اصلاح طلبان، مستقل‌ها و میانه رو‌ها را فراهم نیاورد اما آنچه که بر سرنوشت سیاسی جناح میانه رو موثر بوده و انتخابات آینده ریاست جمهوری را نیز تحت الشعاع خود قرار می‌دهد میزان رضایتمندی افکار عمومی از عملکرد آنهاست.
رای دهندگان به اصلاح طلبان و حامیان دولت به امید مقابله با تندروها و به عقب راندن افراطیون از صحنه تصمیم گیری‌ها پای صندوق‌ها رفتند و به یقین با شروع به کار مجلس دهم خواسته‌های محوری آن‌ها نیز بر حول همین خواهد بود. دیدگاه غالب در شرایط کنونی این است که با کاهش اثرگذاری تندروها و رفع تنش‌های داخلی و بین المللی اوضاع اقتصاد نیز رو به بهبودی خواهد رفت. بدین ترتیب کارنامه‌ای که منتخبان لیست امید از خود به‌جا خواهند گذاشت معیاری برای آینده سیاسی حسن روحانی، سیدمحمد خاتمی و هاشمی رفسنجانی نیز خواهد بود چنانکه مردم به دعوت آن‌ها به چهره‌های گمنام و کمتر شناخته شده رای دادند.
در این شرایط قابل پیش بینی است که اقدامات مأیوس کننده از جانب تندروها با شدت بیشتری در حوزه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی پی گرفته خواهد شد و مقابله قاطع دولت و نمایندگان همسو با این برنامه‌ها از جمله انتظارات رای دهندگان خواهد بود. در این زمینه، مجلس دهم از همین حالا در صورت عدم صدور اعتبارنامه مینو خالقی، منتخب سوم اصفهان با یک آزمایش سیاسی افزون بر تعیین رئیس مجلس روبروست. دور دوم انتخابات مجلس در شرایطی برگزار شد که همچنان سرنوشت اعتبارنامه وی در پرده‌ای از ابهام قرار دارد. با این وجود اظهارنظر رئیس جمهور مبنی بر اینکه هیچ نهادی جز مجلس نمی‌تواند در اعتبارنامه منتخبان مجلس دخالت کند و همچنین نامه علی مطهری که از رئیس جمهور خواسته به وزارت کشور دستور صدور اعتبارنامه خالقی را بدهد این موضوع را وارد مرحله تازه‌ای کرده است.
شاید فضای شکل گرفته در جامعه تا حدی بتواند از خروج منتخبان اصلاح طلب و میانه رو از مدار انتظارات مردم مفید واقع شود اما همچنان نگرانی نسبت به نوع عملکرد آن‌ها و همچنین نوع مواجهه تندروها با این مجلس به طور مستقیم و غیر مستقیم مطرح می‌شود.
سعید حجاریان در مصاحبه‌ای با روزنامه اعتماد در این باره گفته است: «اصلاح‌طلبان نتوانستند افرادی را که واقعا مدنظرشان است راهی مجلس کنند و آنچه در انتخابات اخیر از سوی اصلاح‌طلبان راهی مجلس شده باقیمانده کاندیداهایی بودند که ثبت‌نام کردند و توانستند از مرحله تایید صلاحیت‌ها بگذرند و لیستی که بسته شد و رای آورد نه تیم اول و نه تیم دوم و نه حتی تیم سوم اصلاح‌طلبان هم نبود. اما سوالی که برای من وجود دارد این است که اگر قرار باشد همین مساله ادامه پیدا کند و به طور کلی اصلاح‌طلبان حتی با تیم‌های دست چندمشان برنده انتخابات باشند شکل بازی چه تغییری خواهد کرد؟ امروز حتی یکی از نماینده‌های مجلس گفته است که برای دور دوم انتخابات برخی از اصولگرا‌ها در شهرستان‌ها ابراز تمایل کرده‌اند که در لیست امید حضور داشته باشند. حالا اگر در دور دوم انتخابات هم لیست امید در حوزه‌هایی که به دور دوم کشیده شده رای بیاورد چه خواهد شد؟»
او نگرانی خود را اینگونه ابراز کرده است که اگر اصولگرایان «ببینند انتخابات برایشان سودمند نیست ممکن است به طور کلی در نهاد انتخابات تشکیک کنند و آن را هدف قرار دهند.»
