زیتون ـ یلدا امیری: «اگر چنین شود چنان می‌کنیم» این تهدید مبهم و ضمنی حسن روحانی است که به گفته خودش در نامه به سران۱+۴ مطرح کرده در جواب همراهی احتمالی آنان با ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران. 

موضوع پایان تحریم‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی و اقدامات آمریکا در این مورد در رسانه‌های ایران و دیگر کشورها خبرساز شده، اخباری که حسن روحانی رئیس جمهور ایران را به واکنش واداشته است. تحریم‌های تسلیحاتی ایران تا ۲۶ مهر ماه امسال به پایان می‌رسد و دولت ترامپ به دنبال راهکاری است تا مدت این تحریم ها را افزایش دهد یا آنرا همیشگی کند.

رسانه‌های آمریکایی حتی  درباره احتمال بازگشت دولت آمریکا به برجام برای ترتیب اثر دادن به این خواست گمانه‌زنی کردند، برخی هم از صدور قطعنامه ای علیه ایران سخن گفتند و برخی دیگر احتمال استفاده از مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ را دادند.

از سوی دیگر جنگ لفظی میان ایران و آمریکا در هفته‌های اخیر مجددا بالا گرفته. دونالد ترامپ دو هفته پیش در توئیتر نوشت که به نیروهای نظامی فرمان می‌دهد از این پس قایق‌های مزاحم ایران در خلیج فارس را هدف قرار دهند و منهدم کنند.

خرید تسلیحات پیروزی روحانی

حسن روحانی رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در جلسه هیات دولت، گفت: آمریکا فکر می کند در ماه‌های آینده ما مطابق با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به یک پیروزی بسیاربزرگی می‌رسیم و کل تحریم‌های تسلیحاتی ایران برداشته می‌شود. تحریم‌هایی که سال‌ها بر ضد ما درست کرده بودند به طور کامل کنار می‌رود و ایران می‌تواند سلاح لازم را بخرد و صادر کند. آمریکایی از یکی دو ماه پیش از خواب غفلت بیدار شده اند و فهمیده‌اند که چه اشتباه بزرگی کرده اند که از برجام خارج شده اند و چه خطای بزرگی کردند که برجام را به هم زدند.

پایان تحریم تسلیحاتی ایران در حالی نزدیک می شود که ایران در بدترین شرایط اقتصادی سال های اخیر خود قرار دارد. راهبرد فشار حداکثری و تحریم های آمریکا، در کنار شیوه مدیریت کشور، ایران را با بالاترین تورم چند سال اخیر روبرو کرده است و مشخص نیست اگر قرار باشد اسلحه‌ای خریداری شود پول آن از کجا تامین می‌شود و یا حتی به فرض امکان خرید، با وجود تحریم‌های بانکی پرداخت‌ها چگونه ممکن خواهد بود.

مشخص نیست اگر قرار باشد اسلحه‌ای خریداری شود پول آن از کجا تامین می‌شود و یا حتی به فرض امکان خرید، با وجود نحریم‌های بانکی پرداخت‌ها چگونه ممکن خواهد بود.

پنتاگون پیش از این هشدار داده بود که حکومت جمهوری اسلامی قصد دارد تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی، به تسلیحات مدرن از جمله تانک ها و جنگنده‌های جدید دست یابد. بر اساس این هشدار ایران با روسیه در خصوص خرید هواپیماهای جنگنده سوخو – ۳۰، هواپیماهای یاک – ۱۳۰، تانک های تی – ۹۰ و سیستم ضد موشکی اس – ۴۰۰ و سیستم های موشکی باستیون در حال مذاکره است.

روحانی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد آمریکا گفت: اکنون آنها نه راه پیش دارند و نه را ه پس؛ اگر همین گونه ادامه بدهند تحریم تسلیحاتی برداشته می‌شود و همان اسراییل  وعربستان و تندروهای آمریکا که ترامپ را وادار به خروج از برجام کرده بودند امروز به ترامپ خواهند گفت که «هر چهار تا اشتباه بزرگی کرده‌ایم» آمریکایی ها اگر هم بخواهند کار دیگری انجام دهند و مثلا تصمیم بگیرند که به برجام برگردند و از اسنپ بک استفاده کنند که دیگر برای آنها برجامی وجود ندارد و برای آنها تمام شده است؛ مگر اینکه آنها دوباره بیایند درخواست بدهند و دوباره همه اعضا بپذیرند و تمام خطاها را جبران کنند و تمام تحریم‌ها را کنار بگذارد که آن هم شرایط خاصی دارد.

تلاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی

روزنامه نیویورک تایمز ۸ اردیبهشت ماه در گزارشی نوشت که وزیر امور خارجه آمریکا، به دنبال تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی است و همزمان بر روی طرحی کار می‌کند که بر اساس آن عضوی از توافق هسته‌ای با ایران باقی بماند. روزنامه نیویورک تایمز افزوده است مقامات دولت ترامپ طرح جدیدی در قالب یک قطعنامه جدید به شورای امنیت ارائه داده اند که صادرات اسلحه را به ایران ممنوع می‌کند و اگر آمریکا از این طریق موفق به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نشد، از اختیارات برجام استفاده کند تا هم تحریم‌های شورای امنیت را بازگرداند هم با به کار انداختن مکانیسم ماشه به عمر برجام خاتمه دهد.

روزنامه نیویورک تایمز ۸ اردیبهشت ماه در گزارشی نوشت که وزیر امور خارجه آمریکا، به دنبال تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی است و همزمان بر روی طرحی کار می‌کند که بر اساس آن عضوی از توافق هسته‌ای با ایران باقی بماند.

این احتمال که آمریکا بتواند از طریق قطعنامه ای جدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تمدید کند اندک است. با توجه به مواضع چین و روسیه، احتمالا این دو کشور از چنین قطعنامه‌ای حمایت نمی‌کنند و در صورت مخالفت اعضای دائم شورای امنیت، ممکن است آمریکا بخواهد با بازگشت به برجام از حق خود به عنوان عضو اصلی استفاده کند و بخش گسترده‌ای از تحریم‌های سازمان ملل را دوباره احیا کند، از جمله ممنوعیت فروش نفت و مبادلات مالی و بانکی را که با قطعنامه ۲۲۳۱ رفع شده بودند.

البته مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ۱۰ اردیبهشت گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال بازگشت ایالات متحده به برجام برای فعال کردن سازوکار رفع اختلاف موسوم به مکانیسم ماشه را تکذیب کرد و گفت توافق هسته‌ای یک فاجعه بود و چنین موضوعی اصلا مطرح نیست. او در گفت‌وگو با شبکه فاکس‌نیوز تاکید کرد آمریکا با استفاده از ظرفیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و هر راهکار دیگری تلاش خواهد کرد تحریم تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی تمدید شود.

پمپئو به نیویورک تایمز گفته است: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم جمهوری اسلامی ایران ظرف شش ماه سلاح‌های متعارف خریداری کند. اوباما هرگز نباید توافق می‌کرد که به تحریم تسلیحاتی آمریکا پایان دهد. ما آماده‌ایم که از همه گزینه‌های دیپلماتیک خود برای اطمینان از ماندگاری تحریم تسلیحاتی شورای امنیت استفاده کنیم.»

تهدید ۱+۴

روحانی نیز احتمال موفقیت آمریکا را نادیده نگرفته و در بخشی از سخنان خود تهدید کرد: آنچه که امروز آمریکایی‌ها درباره تحریم تسلیحاتی بحث می کنند باید بدانند که جزو لاینفک برجام است و اگر تحریم تسلیحاتی بخواهد تحت هرعنوان با هر بیان و مکانیزمی باز گردد، پاسخ ما همان است که در نامه به سران در پارگراف آخر نوشته ام و آنها می‌دانند پاسخ ما چه خواهد بود. در نامه ای که به ۱+۴ نوشتم در پاراگراف نهایی گفتم اگر چنین شود چنان می‌کنیم. آنان می‌دانند اگر خطایی کنند چه شکست تاریخی برای آنان خواهد بود.

آسوشیتدپرس به نقل از مقامات آمریکایی و دیپلمات‌ها در سازمان ملل گزارش داده است که برخی کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل پیش‌نویس این قطعنامه آمریکا را دریافت کرده‌اند و احتمالا این قطعنامه ماه آینده به رای گذاشته می شود. استونی در ماه می ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل را بر عهده خواهد گرفت. اما انتظار می‌رود روسیه و چین با قطعنامه مخالفت کنند.

روحانی با تاکید بر اینکه ایران تخطی از قطعنامه ۲۲۳۱ را به هیچ‌وجه نمی‌پذیرد، گفت: ایران حق مسلمش است که به زودی از تحریم‌های تسلیحاتی در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ خارج شود. ما اگر سلاحی بسازیم یا بخریم، این سلاح برای دفاع از ملت‌ها است. سلاح ما بنزین بر آتش نیست بلکه آب بر آتش است و نمی‌گذاریم جنگی آغاز شود. آمریکا و برخی از کشورهای دیگر باید بدانند این راه برای همیشه روی آنها بسته است. اگر آمریکا توبه کند، به برجام برگردد، از ملت ایران عذرخواهی کرده و جریمه بدهد، این بهترین راه است که به نظرم با این دولت به چنین عقلی نمی‌رسد.

واشنگتن می‌گوید نگران این است که جمهوری اسلامی از امکانات نظامی جدید خود برای تجهیز حزب الله در لبنان، بشار اسد و همچنین نیروهای وفادار به خود در عراق و یمن استفاده کند

بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد تأمین، فروش و انتقال سامانه‌های موشکی، خودروهای زرهی، توپخانه سنگین، بالگردهای تهاجمی، هواپیماهای جنگنده‌، و ناو به ایران ممنوع است. همچنین بر اساس این قطعنامه ارائه آموزش‌های فنی یا تأمین قطعات یدکی یاد شده نیز منع شده است. محدودیت تسلیحاتی پنج سال بعد از امضای برجام و ارائه گزارش جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی لغو می‌شود.

دولت دونالد ترامپ تمامی تلاش خود را می‌کند تا مدت زمان اجرای تحریم تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند. واشنگتن می‌گوید نگران این است که جمهوری اسلامی از امکانات نظامی جدید خود برای تجهیز حزب الله در لبنان، بشار اسد و همچنین نیروهای وفادار به خود در عراق و یمن استفاده کند و معادلات منطقه بیش از پیش پیچیده شود. اظهارات روحانی هم که می‌گوید اگر سلاحی بسازند یا بخرند، از آن «برای دفاع از ملت‌ها» استفاده می‌کنند نیز به نوعی بر این موضوع صحه می‌گذارد.  حال چنانچه از شرایط برمی‌آید به نظر می‌رسد که حتی اگر آمریکا در این مقطع موفق نشود قطعا تولید کنندگان تسلیحات روسی و چینی را تحت فشار قرار خواهد داد تا با ایران معامله نکنند.