فوتبال در سایت‌های شرط‌بندی چه چیزی را می‌بازد؟

زیتون ـ شیوانظرآهاری:پیدا شدن سر و کله سایت‎های شرط‌بندی فارسی به دهه نود و گسترش اینترنت برمی‏گردد. تعداد این سایت‌ها حالا آنقدر زیاد است که با یک سرچ در گوگل، از تعددشان دچار سرگیجه می‌شوید. آذری جهرمی وزیر ارتباطات ایران، چندماه پیش با اشاره به فعالیت این سایت‏ها در توییتر نوشته بود:« من به‌زودی پشت‌پرده این‌ها را افشا می‌کنم. زمانش که برسد می‌گویم. دارم تحلیل می‌کنم. یک اتفاق واقعا شومی است. نقل و انتقال مالی شرط‌بندی در حال حاضر در شبکه بانکی کشور انجام می‌شود. بحث زیاد است، اما باید به‌موقع درباره‌اش صحبت کرد.»

هرچند برای آذری جهرمی هنوز زمان مناسب برای افشاگری نرسیده است، اما حالا دیگر در هر سایت و هر صفحه‌ای می‌توانید تبلیغات این سایت‎ها را ببینید. سایت‏هایی که با دخیل کردن چهره‏های مشهور شبکه‌های اجتماعی از اینفلوئنسرها گرفته تا فوتبالیست‏ها، هر روز بر تعدادشان افزوده می‌شود.

در مردادماه گذشته، دادستان کل کشور هرگونه شرط‌بندی روی مسابقات فوتبال در فضای مجازی را مصداق قمار معرفی و آن را جرم دانست. او تأکید کرد که با افراد فعال در این سایت‌ها شدیدا برخورد خواهد شد. سایت‌هایی که  هیچ اطلاعاتی از تعداد کاربران، میزان تراکنش‎ها و درآمد آنان وجود ندارد و با استفاده از درگاه‏های اجاره‏ای، عملا راه را برای هر نوع ردیابی مسدود می‌کنند.

درحالی که گفته می‌شود بیشتر این سایت‌ها از ترکیه و ارمنستان اداره می‌شوند و مقر اصلی آنها در این دو کشور است اما وصل شدن آنها به درگاه‏های بانکی داخل و آسان بودن نقل و انتقال پول، این شبهه را بوجود آورده که شاید شبکه بانکی کشور به آنان مجوزی برای راه‌اندازی درگاه پرداخت داده است.

گفته می‌شود بیشتر این سایت‌ها از ترکیه و ارمنستان اداره می‌شوند اما وصل شدن آنها به درگاه‏های بانکی داخل و آسان بودن نقل و انتقال پول، این شبهه را بوجود آورده که شاید شبکه بانکی کشور به آنان مجوزی برای راه‌اندازی درگاه پرداخت داده است.

روزنامه خراسان در مورد روش استفاده این سایت‏ها از درگاه‌های بانکی کشور نوشته است:« شخصی سایتی برای فروش صنایع دستی راه اندازی می‌کند و برای آن ای‌–نماد می‌گیرد. سپس برای فروش محصولات خود به شکل اینترنتی، درگاه اینترنت بانکی دریافت می‌کند. اما سایت را غیرفعال نگه می‌دارد و در نهایت دامنه سایت را به همراه درگاه الکترونیکی آن به سایت‌های شرط بندی واگذار می‌کند و این سایت‌های پیش بینی هم بدون هیچ مشکلی از درگاه الکترونیکی برای کار خود استفاده می‌کنند.»

فوتبال ایران، آلوده شرط‌بندی؟

وقتی بحث شرط‌بندی در فوتبال مطرح می‎شود، «تبانی» اولین گزینه‏ای است که بلافاصله به ذهنمان خطور می‏کند. در واقع مشکل اصلی شرط‎بندی در ورزش هم از همین‎جا ناشی می‎شود. گاهی مبالغ ردوبدل شده آنقدر زیاد است که برخی از بازیکنان، مربیان و یا داوران را نیز درگیر خود کرده است و این مساله نه فقط مختص ایران بلکه دغدغه همیشگی فدراسیون‏ها و دولت‏ها در جهان است. در ایران هم سال‏هاست که برخی از مربیان و بازیکنان از «شرطبندی» و در ادامه آن «تبانی» در سطوح پایین‌تر فوتبال حرف می‌زنند و هر سال در هفته‏های پایانی لیگ دسته اول و یا دوم، رقم خوردن نتایج عجیب در برخی از بازی‎ها باعث می‌شود تا برای مدت کوتاهی این موضوع به سطح رسانه‏ها راه پیدا کند و پس از آن وضعیت دوباره به منوال سابق باز می‏گردد.

 پیش از این علی انصاریان بازیکن سابق تیم ملی هم در یک برنامه تلوزیونی گفته بود: «روزانه ۶۰۰ هزار دلار با شرط‌بندی فوتبال از کشور خارج می‌شود.»

وقتی در سال گذشته در جریان مسابقه تیم‌های تراکتورسازی و سپیدرود رشت، محسن فروزان سه گل آسان از تیم همشهری‎اش دریافت کرد، مالک باشگاه تراکتور با کنار گذاشتن او از تیم، عکس‌العمل‌های دروازه‌بان تیمش در جریان بازی و دریافت سه گل را عمدی دانست. با ورود حراست فدراسیون فوتبال اعلام شد که همسر محسن فروزان صاحب یک سایت شرط‌بندی است و خود او نیز در نهایت به یک ماه محرومیت از فوتبال محکوم شد. محرومیتی که نشان می‌دهد «تبانی» او توسط فدراسیون فوتبال محرز نشده اما مهدی تاج همان موقع اعلام کرد در اینکه همسر این دروازه‌بان صاحب سایت شرط‌بندی است، تردیدی وجود ندارد.

صابر میرقربانی مهاجم سابق تیم ملی فوتبال ایران نیز در آبان‎ماه ۹۸ در گفتگویی با ایسنا با تاکید بر اینکه این موضوع در فوتبال ایران وجود دارد گفت :« بازیکن به خصوص در سطوح پایین با خودش می گوید من قرار است نهایتا ۵۰ میلیون بگیرم، چرا باید یک سال تلاش کنم که آیا در نهایت این پنجاه میلیون را بگیرم، آیا نگیرم، شاید ۲۰ میلیون را به من بدهند بقیه اش را ندهند؛ خب یک شرط بندی می کنم و در نهایت ۴۰-۵۰ میلیون پول می گیرم. »

چندسال پیش علی انصاریان بازیکن سابق تیم ملی هم در یک برنامه تلوزیونی گفته بود: «روزانه ۶۰۰ هزار دلار با شرط‌بندی فوتبال از کشور خارج می‌شود.»

شرطبندی در ورزش جهان

مساله شرط‌بندی فقط مختص به ایران نیست، سال‏ها پیش از اینکه پای شرط‌بندی و تبانی به ایران باز شود، دیگر کشورهای دنیا مشغول مقابله با آن بوده‌اند و درحالی که هنوز در برخی از نقاط جهان شرط‌بندی غیرقانونی است، در نقاط دیگری سعی شده با وضع محدودیت‏ها و مالیات سنگین جلوی اشاعه آن گرفته شود.

سامان زمان زاده، کارشناس باشگاه دانشجویان فوتبال در این خصوص به «زیتون» می‌گوید:« شرط‌بندی در فوتبال و یا ورزش در تمام جهان موضوع بحث‌برانگیزی است. در انگلیس به عنوان مهد فوتبال تا دهه شصت میلادی این مساله غیرقانونی بود و فدراسیون فوتبال این کشور اجازه شرط‎بندی روی مسابقات فوتبال را نمی‌داد. قبل از آن البته شرط‌بندی در مسابقات اسب‌دوانی خیلی رایج بود و بنگاه‌های شرط‌بندی وجود داشتند که بدون وضع قانون خاصی، فوتبال را هم پوشش می‌دادند، اما این غیرقانونی بود. بعد از آن با محدودیت‌های خیلی زیاد و مالیات‌های سنگین اجازه شرط‌بندی در فوتبال صادر شد.»

در آن دوره طبق قانون شرط‌بندی تنها روی مسابقاتی مجاز بود که مستقیم از تلوزیون بریتانیا پخش می‌شد و برای شرط‌بندی در مسابقات آماتور هم قوانین مشخصی وجود داشت.

زمان‌زاده:« همین الان در ایالات متحده آمریکا، شاید در نصف ایالت‌ها شرط‌بندی ورزشی غیرقانونی است. در کانادا غیرقانونی نیست اما موسسات مالی و اعتباری قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از شرکت کردن افراد در شرط‌بندی دارند.»

علی‎رغم قانونی شدن شرط‌بندی در این دوران، اما همچنان دولت‏ها و فدراسیون‎ها علیه آن بودند. زمان‎زاده در این باره  تاکید می‌کند:« دولت ها می‌خواهند روی این مساله کنترل داشته باشند اما ذات شرط‌بندی طوری است که کنترل را دشوار می‌کند چون بطور مستقیم بین بنگاه‌ها و مردم پول کلان رد و بدل می‌شود. اما در دهه نود و سال ۲۰۰۰ با گسترش سایت‌های اینترنتی شرط‌بندی و گسترش پخش تلویزیونی، دیگر کنترل آن بسیار دشوار شد و به همین دلیل دولت‌ها تقریبا تسلیم شدند و قوانین تسهیل‌کننده‌ای وضع کردند که این را تبدیل به کسب و کاری روتین کند.» او ادامه می‏دهد:« همین الان در ایالات متحده آمریکا، شاید در نصف ایالت‌ها شرط‌بندی ورزشی غیرقانونی است. در کانادا غیرقانونی نیست اما موسسات مالی و اعتباری قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از شرکت کردن افراد در شرط‌بندی دارند.»

از شرط‎بندی غیرقانونی تا برگه‏های توتو

اولین اسناد موجود از شرط‌بندی در جهان به برگه شرط‌بندی‌ هفتگی به نام لیتلوودز تعلق دارد که حوالی سال ۱۹۲۳ در نزدیکی‌های اولدترافورد بین علاقه‌مندان پخش می‌شد. شیوه شرط‌بندی در آن اینطور بود که شما تعداد زیادی مسابقه داشتید که باید پیروزی تیم میزبان، مهمان یا تساوی دو تیم را علامت می‌زدید و با توجه به نتایج درست، امتیاز می‌گرفتید. در ایران هرچند که شرط‎بندی مصداق قمار و غیرقانونی است و تنها در سه مورد شنا، تیراندازی و سوارکاری مشروع دانسته شده است اما این شیوه شرط‌بندی برگه‌ای که هنوز هم پابرجاست اولین مدل شرط‎بندی در فوتبال بوده که در ایران پس از انقلاب در شهرهای شمالی کشور باب شد.

زمان‌زاده، کارشناس فوتبال در این خصوص می‌گوید:« خاطرم است که در دوران کودکی در گیلان برگه‌هایی بود به نام توتو دکه‌های روزنامه‌فروشی می‌فروختند. شکل آن اینطور بود که پانزده بازی را انتخاب می‌کردند و می‌توانستی هرجور می‌خواهی پیش‌بینی کنی اما پولی که برای ثبت برگه در مسابقه می‌دادی، بر اساس تعداد ضربدرهایی بود که در برگه جلوی هر بازی می‌زدی که با یک فرمول توانی باید پول می‌دادی. پس اگر شما می خواستی تمام بازی‌ها را با تمام احتمالات برد و باخت و مساوی بزنی، پولی که برای ثبت برگه باید پرداخت می‌کردی از جایزه احتمالی بیشتر می‌شد. یعنی اینطوری شما را محدود می‌کردند که پیش‌بینی‌تان در مورد بازی‌ها را محدود کنید. تمام پولی که جمع می‌شد. هشتاددرصد آن را به برنده‌ها می‌دادند. در گیلان آن زمان خیلی این مساله رایج بود که می‌گفتند فلانی توتو برنده شده است. یعنی در کشوری که شرط‌بندی غیرقانونی بود در گیلان این قضیه خیلی علنی انجام می‌شد و کسی هم در نهایت نفهمید که چه کسانی پشت این برگه‎های شرط‎بندی بودند».

صحبت از شرط‎بندی علاوه بر مساله تبانی در فوتبال، در ابعاد کلان‏تر پای پولشویی را نیز به میان می‌کشد. بنگاه‏های شرط‏بندی به گواه اسناد و مدارک همواره محملی برای ورود پول‌های کثیف با منبع نامشخص ‌بوده.‌

صحبت از شرط‎بندی علاوه بر مساله تبانی در فوتبال، در ابعاد کلان‏تر پای پولشویی را نیز به میان می‌کشد. بنگاه‏های شرط‏بندی به گواه اسناد و مدارک همواره محملی برای ورود پول‌های کثیف با منبع نامشخص‌بوده‌. سایت‏هایی که حالا گفته می‌شود میزان تراکنش مالی آنها روزانه تا یک میلیارد تومان است و پلیس و دستگاه قضایی نیز عملا توان مقابله با آنان را ندارند. ممنوعیت فعالیت این سایت‎ها در ایران نیز نه تنها مانع فعالیتشان نشده بلکه آن‎ها را در وضعیت خاکستری و دست نیافتنی قرار داده است. شاید حالا که نمی‌شود با وضع محدودیت‌های مختلف، فعالیت این سایت‎ها را کنترل کرد، لازم است با قانونی شدن شرط‎بندی و تغییر برخی احکام شرعی، راه را برای نظارت آنها توسط دستگاه‏های مربوط باز کرد. اینطوری هم راه پولشویی برخی از مفسدان اقتصادی از طریق این سایت‎ها بسته می‏شود و هم ارقام ردوبدل شده توسط آنها در کنترل پلیس قرار می‌گیرد.