زیتون ـ احسان نادرپور: در هفته‌های اخیر با بازداشت فردی به نام پویان بختیاری، خواننده و چهره اینستاگرامی ایرانی در اسپانیا موضوع سایت‌های شرط‌بندی و درآمدهای میلیون دلاری حاصل از آنها دوباره بر سر زبان­‌ها افتاد.

بر اساس گزارش‌ها این فرد شریک یکی از سایت‌های شرطبندی بود که با ساز و کاری مجهول و پیچیده در میان ایران و ترکیه کار می‌کنند و به محملی برای سرگرمی، کسب درآمد و گاهی کلاهبرداری و پولشویی بدل شده‌است.

شاخ‌­های مجازی موتورهای شرط‌بندی

توجه کاربران اینستاگرام در ایران، مانند سایر نقاط دنیا هر از گاهی به یکی از شخصیت‌های‌ جدید در این شبکه جلب می‌شود. هر کدام از این به اصطلاح «شاخ‌های مجازی» به بهانه‌ای معروف می‌شوند؛ یکی به خاطر اقدام به خودکشی در لایو اینستاگرام، دیگری با لو رفتن عکس­‌های خصوصی در یک مهمانی و آن‌یکی با تکیه‌کلام‌ها و در نهایت گروهی هم با دلایل منطقی‌تر مانند اینکه خواننده محبوب گروهی هستند و مواردی از این دست.

اغلب این افراد بعد از ورود به کلوپ شاخ‌های اینستاگرام با هوشمندی از این موج استفاده می­‌کنند، اجازه می‌­دهند مردم با آنها شوخی کنند، حتی به آنان فحاشی کنند و بعضی اوقات هم عامدانه به این موج دامن می‌زنند تا بیشتر «دیده» شوند. آخرین نمونه از این افراد تا این لحظه کسی‌است که چندی پیش طی یک مصاحبه تصویری پس از سوال مجری در ارتباط با علت به پارک آمدنش در شرایط قرنطینه و کرونا گفته بود: «معتادها کرونا نمی­گیرن!» این فرد اکنون با اعلام اینکه دیگر اعتیاد ندارد و ترک کرده است در اینستاگرام حضور دارد و با ساخت ویدیوهایی با محوریت این تکیه کلام در حال معروف شدن است.

با این اوصاف فعالین اینستاگرامی را می‌شود در سه  گروه قرار داد. دسته اول اینفلوئنسرهای آموزشی؛ که در حوزه‌های مختلف سعی می‌کنند آموزش‌های فنی، علمی، آشپزی، آرایشی و غیره را به مخاطبانشان عرضه کنند. دسته دوم اینفلوئنسرهای سرگرمی که با تولید محتوای غالبا طنز سعی در سرگرم کردن مردم  دارند و دسته سوم هم «شاخ‌های» مجازی هستند که اکثرا بدون داشتن هنر خاصی و صرفا با فیلم گرفتن از روزمره‌هایشان و یا درگیری با یکدیگر سعی در شهرت بیشتر و بالا نگه داشتن فالوئر‌های خود دارند.

از زمان آغاز محبوبیت اینستاگرام و بعد از فیلتر شدن تلگرام، تا مدتی تبلیغات مختلف از شرکت‌های خصوصی داخل ایران منبع درآمد این افراد بود، از این رو بخشی از درآمد هر سه دسته از تبلیغات در صفحاتشان به دست می‌آید. اما از جایی به بعد بازی تا حد زیادی تغییر کرد.

در میان تبلیغاتی که به این فعالین می­‌رسید، پیشنهاداتی مرتبط با تبلیغ سایت­‌های شرطبندی با دو یا سه برابر قیمت معمول از راه رسید. پیشنهاد وسوسه‌برانگیزی بود و از این رو اغلب شاخ­‌های مجازی جذب سایت­‌های شرطبندی شدند. بعضی از اینفلوئنسرهای سرگرمی هم برای مدت کوتاهی چند تبلیغ از این سایت‌ها بر روی صفحه‌هایشان گذاشتند و برخی از آن­ها هنوز هم با این سایت­‌ها همکاری می­‌کنند، اما از میان اینفلوئنسرهای حوزه آموزش تعداد انگشت شماری تبلیغ این سایت­‌ها را قبول کردند.

با وجود این، مدل همکاری این سایت‌­ها با شاخ­‌های مجازی پس از مدت کوتاهی باز هم تغییر کرد و به تبلیغ صرف محدود نماند. به این ترتیب که صاحبان سایت بر روی سرور سایت اصلی سایت‌های فرعی ساختند و برای آن پنل و دامنه جدا تعریف کردند و به این ترتیب برای هر کدام از این پروموت‌کنندگان دسترسی جدا برای سایت قرار دادند. در ادامه هم متناسب با میزان شهرت‌ هر کدام از این «شاخ»‌ها با آنها قرارداد‌های مختلف از  ۱۰ و ۲۰ درصد تا  ۶۰ درصدی بستند.

شرطی برای باختن

بر اساس گزارش‌ها صاحب یکی از بزرگترین سایت‌های شرطبندی فردی ملقب به «موتیگو» است که به گزارش سایت مشرق‌نیوز و بر اساس پست‌های اینستاگرامی و فیسبوکی خودش جوانی به نام «فرشید امیرشقاقی» است. شنیده‌ها حاکی از آن است که او به همراه خانواده خود اقدام به راه‌اندازی سایت شرط‌بندی betbal90 یا B90 کرده است.

مونتگیو به دنبال بازداشت پویان مختاری در اسپانیا به جرم پولشویی اعلام کرد که از فعالیتش در شبکه‌های اجتماعی می‌کاهد.

سوال این است که با وجود تسلط بی‌چون و چرای جمهوری اسلامی بر فضای مجازی و بلاک‌های گسترده‌ای که صورت می‌گیرد چرا این سایت­‌ها فیلتر نمی‌­شوند و حتی به راحتی می‌­توانند از درگاه‌های پرداخت اینترنتی استفاده کنند.

با وجود این درآمد این افراد تنها از طریق سایت شرطبندی و بازی افراد در این اپلیکیشن‌­ها و سایت‌ها نیست. بنابرگفته‌های بعضی از مالباختگان، این افراد با دسترسی به حساب کاربران از آن برای جابجایی پول­‌ها و حساب به حساب کردن­‌های متوالی جهت ردگم کردن هم استفاده می­‌کنند. در بسیاری از موارد هم با بهانه‌­هایی مانند بسته شدن سایت، بسته شدن حساب و یا هک شدن سایت، حساب­‌های کاربران را خالی می­‌کنند و یا پول­‌هایی که به حسابشان برای بازی ریخته می­‌شود را در پروفایل فرد اعمال نمی­‌کنند.

اما آنچه در این میان سوال برانگیز است این است که با وجود تسلط بی‌چون و چرای جمهوری اسلامی بر اینترنت و فیلترینگ و بلاک‌های گسترده‌ای که صورت می‌گیرد چرا این سایت­‌ها فیلتر نمی‌­شوند و حتی  به راحتی می‌­توانند از درگاه‌های پرداخت اینترنتی استفاده کنند.

به نظر می‌رسد که با توجه به استقبال زیاد مردم از سایت­‌های پیش‌بینی و بازی، کار این سایت­‌ها آسان­تر شده. براساس اعلام پلیس فتا حدود ۵۶ درصد از کاربران فضای مجازی، اوقات فراغت خود را با بازی‌های آنلاین پُر می‌کنند و عمده تبلیغاتی که در بازی‌های آنلاین به مخاطب ارائه می‌شود، مربوط به سایت‌های قمار و شرط‌بندی است و بر همین اساس، طیف وسیعی از نوجوانان و جوانان ابتدا با انگیزه سرگرمی و کنجکاوی وارد اینگونه سایت‌ها شده و سپس درگیر فضای سایت‌هاى قمار و شرط‌بندى می‌شوند.

با وجود این سایت‌های مزبور مشکل خاصی بابت بسته شدن درگاه‌های پرداخت اینترنتی‌شان ندارند. بستن حساب بانکی و درگاه پرداخت‌ این سایت‌ها در حالی که می‌تواند در کسری از ساعت انجام شود، روزها و گاه ماه‌ها  طول می‌کشد. سرعت بسته شدن این درگاه‌ها به قدری پایین است که نظر می‌رسد عزم جدی برای مقابله با آنها وجود ندارد. برخی از حساب‌های بسته شده نیز پس از مدتی باز می‌شوند و صاحبان‌شان می‌توانند پول‌ها را از حساب خارج کنند.
ولی اتفاق جدید در این زمینه راه اندازی وب سایت پارسیگرام بود. وبسایتی که به نوعی رابط بین سیستم شاپرک و سایت‌های شرط‌بندی شد. این وبسایت توسط تیم فرشید امیرشقاقی راه اندازی شد و پس از مدتی امکانات مختلفی به آن اضافه شد تا آنجا که حتی راه اندازی رمز پویا هم تاثیری در روند فعالیت آنها نداشته باشد.

بر اساس گزارش‌ها‌ این امکان کمتر از یک ماه پس از انتخاب امین آقاجانی، مدیرعامل «شرکت فناوری همراه پیدا» برای سایت‌های فرشید امیر شقاقی فراهم شد و او توانست سیستم کارت به کارت را برای وبسایت پارسی‌گرام راه‌­اندازی کند. امین آقاجانی پیش از  این مشاور بازاریابی و مدیر محصول روبیکا هم بوده است. مهمترین محصول شرکت «همراه پیدا» که یکی از زیر مجموعه‌های بانک آینده است «همراه کارت» است که به علت امنیت پایین‌اش تبدیل به وسیله‌­ای برای استفاده پارسی‌­گرام و سایت­‌های شرطبندی شده است. به همان میزان اپ «سکه» هم با امکان کارت به کارت کردن مبلغ‌های بالا کار پولشویی را برای این سایت‌ها راحت‌تر کرده است.

عملکرد سایت شاپرک و نقش سایت­‌های واسطه‌­ای در بهبود عملکرد سایت­‌های شرط­بندی گزارشی جداگانه می‌خواهد.