میزبانی از میهمانان کره‌ای برای ما ایرانیان درس‌آموز و عبرت‌انگیز است. کشوری که روزگاری عقب‌تر از ما ایستاده بود و همزمان با ما برنامه‌ریزی برای توسعه را در دستور کار قرار داد، امروز در جایگاهی بسیار متفاوت از ایران قرار دارد و باید دید دلیل تفاوت ایجاد شده در سال‌های اخیر چیست و کدامین دلایل توانست کره جنوبی را به توسعه برساند.
مقامات کره جنوبی امروز در حالی پای میز مذاکره با مقامات ایران نشسته‌اند که روند توسعه در دو کشور تقریبا همزمان آغاز شده است. سال ۱۹۶۵، کره در ابتدای راه توسعه، کارشناسانی را از ایران برای برنامه‌ریزی استخدام کرد و حالا کشوری که در سال ۱۹۸۰ تولید ناخالص داخلی معادل نصف ایران داشت، امروز تولید ناخالص داخلی ۵/۴ برابر ایران دارد و درآمد سرانه این کشور از نصف درآمد سرانه ما به پنج برابر درآمد سرانه‌مان رسیده است. این توفیق در سایه کدام سیاست اصولی حاصل شده است؟
پاسخ به این سوال می‌تواند گره کلاف سر درگم توسعه در ایران را نیز باز کند. با نگاهی اجمالی به موقعیت کره میتوان دریافت مهم‌ترین دلیل تغییر شرایط در این کشور، رشد همه‌جانبه و در تمامی بخش‌ها از یک سو و پایبندی و اهمیت به قانون از سوی دیگر بوده است.
باید توجه داشت تا پیش از جنگ جهانی دوم کره‌جنوبی زیر سلطه کامل ژاپن روزگار می‌گذراند و در معنا مستعمره ژاپن محسوب می‌شد. بعد از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم بود که کره از این کشور منفک شد و با کمک متفقین توانست طعم استقلال نسبی را بچشد اما بالاخره جنگی که بین امریکا و شوروی در جریان بود سال ۱۹۵۴ کره را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرد و شمالی‌ها زیر سایه کمونیست‌ها ماندند و جنوبی‌ها در مراوده با قطب مخالف طرح تغییر را برای خود ریختند. مسیر جنگ و مشکلات دنیای استعمار سبب شد کره تا مدت‌ها زیر سایه ژنرال‌های نظامی نفس بکشد اما از سال ۱۹۶۰ بود که کره تصمیم گرفت به توصیه امریکایی‌ها سراغی از برنامه‌ریزی برای توسعه بگیرد، کارشناسانی از ایران را استخدام کرد و پی‌ریزی توسعه را در دستور کار قرار داد. غربی‌ها در سال‌ها حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار در کره سرمایه‌گذاری کردند و شاید همین نکته یعنی سرمایه‌گذاری خارجی و حمایت تکنولوژیکی غرب از این کشور بتواند توجیهی برای توسعه نیافتگی ایران تلقی شود اما ذکر این نکته ضروری است که ایران در این سال‌ها از محل فروش نفت درآمدی به مراتب بیش از ۴۰ میلیارد دلار داشته و نمی‌توان این نکته را دستاویزی برای توجیه قرار داد.
پیکان و هیوندایی در یک سال تولید شدند اما کاش امروز مقایسه‌ای میان دو واحد تولیدکننده این خودروها در ایران و کره جنوبی صورت گیرد تا معلوم شود در سطح جهانی و منطقه‌ای این دو چه حرفی برای گفتن دارند. از سوی دیگر باید دید سطح تکنولوژی در این کشور چقدر رشد کرده است، در حالی کره‌ای‌ها با خرید تنها دو واحد تکنولوژی در حوزه پتروشیمی صاحب توانایی و برند در این حوزه شده که ما با وجود دارا بودن سی پلنت در پتروشیمی مجبوریم برای راه‌اندازی پلنت سی و یکم از خارجی‌ها کمک بگیریم و اتفاقا خود کره‌ای‌ها نیز در این مسیر حرفی برای گفتن دارند.
شاید اعداد و ارقام و داده‌ها در حوزه اقتصاد بیش از سایر بخش‌ها مورد توجه جامعه ایران باشد اما باید به این نکته مهم توجه کرد که توسعه کره تنها به حوزه اقتصاد معطوف نبوده و این کشور در سایر حوزه‌ها نیز با موقعیتی مناسب روبه‌رو شده است. امروز دموکراسی در کره جنوبی نهادینه و قابل دفاع است و مطبوعات و رادیو و تلویزیون فضای مناسب و مساعدی را دارند. انتخابات چه در سطح مجلس و چه در سطوح دیگر آزاد برگزار می‌شود و دولت پایبندی تام و تمامی به قانون دارد. آزادی‌های اقتصاد و شرایط رقابتی نیز موجب رشد اقتصادی این کشور شده و کره در اثر وجود این فضا توانسته است میان چین و ژاپن عرض‌اندام کند و در زمره ۱۰ تا ۱۲ اقتصاد برتر جهان نیز جای گیرد. به این ترتیب کشوری که فاقد هر گونه ذخیره معدنی و البته ذخایر نفتی است، توانسته است تنها با تکیه بر قابلیت‌های داخلی‌اش توسعه را تجربه کند. آنچه سبب شد کره جنوبی در این سال‌ها رشد کند بدون تردید ناشی از پنج دهه اعتقاد به قانون و رشد همه‌جانبه در کره جنوبی بوده است.
اتفاق رخ داده در این کشور به سختکوشی، کار مفید و تکیه بر توانایی‌های داخلی این کشور بر‌می‌گردد. شاید بتوان گفت مهم‌تر از برنامه‌ریزی در کره جنوبی، اعتقاد به برنامه‌ریزی در این کشور باشد. همه عناصر جامعه در عمل نشان داده‌اند که به قانون پایبند هستند و همین سبب پیشرفت کار شده است. سالیانی قبل وقتی پلی در کره جنوبی فروریخت، به جای محکومیت پیمانکار و مشاور و… وزیر مربوطه وقت استعفا داد تا نشان دهد تا چه میزان برای قانون و جایگاه آن ارزش قایل است. بر این اساس میتوان نتیجه گرفت این جامعه به کمک مردم، دولت و بخش خصوصی بهاداده شده پیشرفت کرد، حال آنکه بررسی‌ها نشان می‌دهد ما نه تنها در مقابل کره جنوبی که در برابر امکانات و توانایی‌های خودمان در جا زده‌ایم و عقب مانده‌ایم و باید از تجربه ۵دهه تغییر کره درس‌های بزرگی را بیاموزیم.
منبع روزنامه اعتماد
