در توضیح روشهای اجرای حکم اعدام پیش از این به اعدام با طناب دار و سنگسار اشاره کردیم. در ادامه سایر روشهای اجرای حکم اعدام را مورد بحث قرار میدهیم.
– تیرباران:
تیرباران یکی از راه‌های اجرای مجازات اعدام است که البته در اوایل انقلاب اسلامی در ایران بسیار رایج بود.
– سر بریدن:
در این نوع اعدام که در گذشته دور در ایران رواج داشت، سر فرد از ناحیه گلو با چاقو بریده می‌شود و یا با ساطور یا تبر از پشت سر ضربه محکمی به او وارد می‌شود. سال‌هاست که این روشِ اجرای حکم اعدام گزارش نشده است.
– پرتاب کردن از بلندی با دست و پای بسته:
این مجازات نیز در اسلام برای برخی از جرم‌ها از جمله لواط در نظر گرفته شده است و در ایران نیز پس از انقلاب به صورت نادر گزارش شده است.
– صلب:
ماده ۲۴ آیین‌نامه اجرای ماده ۲۹۳ مقرر داشته «در اجرای حد صلب، محکوم را به چوبه دار که شبیه صلیب تهیه شده در حالتی که پشت به صلیب و رو به قبله بوده و پاهایش مقداری از زمین فاصله داشته باشد، آویزان کرده و دست‌های وی را به دو چوبه افقی و پاهایش را به چوبه عمودی می بندند و به مدت سه روز تحت حفاظت و مراقبت مأمورین نیروی انتظامی به همان حالت رها می‌کنند. پس از انقضای سه روز او را از چوبه دار پایین می‌آورند. اگر فوت کرده باشد، پس از انجام مراسم مذهبی دفن و در غیر این صورت او را رها می‌کنند و چنانچه نیاز به ارائه خدمات پزشکی داشته باشد، اقدامات درمانی بلامانع خواهد بود».
از همین مجموعه :
ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ اشعار داشته «انتخاب هر یک از امور چهارگانه مورد اشاره، یعنی اعدام، صلب، قطع دست راست و پای چپ و نفی بلد با عنوان مجازات محاربه به اختیار قاضی است».
بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود قانون‌گذار با شرایطی، تبدیل مجازات رجم یا صلب به اعدام را پذیرفته تا با شرایط فعلی جامعه و وضعیت جهانی تطبیق بیشتری داشته باشد. البته با اجرایی شدن قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۹۲/۱۲/۴۱۳ در تیرماه ۱۳۹۴ مستفاد از ماده ۵۷۰ قانون مذکور آیین‌نامه قبلی به طور ضمنی نقض شده است. چرا که در ماده ۵۴۹ قانون آیین‌دادرسی کیفری اشعار داشته «آیین‌نامه اجرایی نحوه اجرای مجازات‌های صلب حیات، قطع عضو و غیره ظرف شش ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط وزیر دادگستری با همکاری وزیر کشور تهیه می‌شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد».
صلب از جمله مجازات‌های اسلامی می‌باشد که هر چند در قوانین ایران به طور گسترده از آن یاد نشده اما در رساله‌های دینی مراجع مذهبی مطرح شده است. این شیوه در برخی جرائم از جمله محاربه اجرا می شود.
شرایط اجرای حکم اعدام
مطابق ماده ۱ آیین‌نامه اجرای احکام کیفری(مصوب ۱۳۷۸) تشریفات اجرای اعدام با ابلاغ حکم از سوی دادگاه صادر کننده حکم، پـس از قطعیـت حکم و ابلاغ آن، حسب مورد به محکوم‌ٌعلیه یا وکیل وی آغاز می‌شود. سپس رونوشـتی از حکم قطعی طی نامه‌ای که متضمن تصریحات لازم باشد، بـه همـراه اسناد مربوط برای اجرا به مرجع قضایی مجری حکم ارسال می‌شود. منظور از مرجـع قضـاییِ مجـری حکـم، واحـد اجـرای احکـام کیفری است که تحت نظر دادستان یا معاون وی است و در حـوزه‌هایی که تا کنون دادسرا تشـکیل نگردیـده، تحـت نظـر رئـیس حـوزه قضایی یا معاون وی است.
حکم قصاص نفس پـس از احـراز قطعیـت آن توسـط دادگـاه بدویِ صادر کننده رأی و نیز طی مرحله استیذان از ولی امر مسلمین و تنفیذ آن از سوی رئیس قوه قضائیه، با اذن ولـی دم یـا اولیـاء دم بـه موقع اجراء گذاشته خواهد شد.
بر اساس ماده ۳ آیین‌نامه، هرگاه یکی از مقامات قضـایی در مـوردی کـه قـانون تجـویز نموده است، تقاضای تجدید نظر در حکم قطعی را بنماید، اجرای حکـم تا اتخاذ تصمیم نهایی در این مورد به تأخیر می افتد.
به استثناء مورد قصاص نفس، چنانچه محکوم به اعدام، قتل، رجم، صلب و یا قطع عضو به عنـوان حـد پـس از لازم‌الاجـرا شـدن حکم و قبل از اجرای آن درخواست عفو نماید، به دستور دادگاه صادر کننده حکـم، اجـرای آن تـا اعـلام نتیجـه از سـوی کمیسـیون عفـو و بخشودگی به تأخیر خواهد افتاد. کمیسیون مزبور موظف است به ایـن تقاضا رسیدگی و در اسرع وقت نتیجه را به دادگاه اعلام کند(ماده۴آیین نامه). در ماده ۵ آیین‌نامه، تصریح شده است که در صورت بروز جنون، ارتداد و یا بیماری محکوم یا مستحاضه بـودن محکوم‌ٌعلیها اجرای حد یا قصـاص یـا اعـدام متوقف نمی‌شود. لـیکن، درباره محکوم مریض چنانچه طبـق نظـر و تجـویز پزشـک قـانونی و یـا پزشک معتمد و تأیید قاضی صـادر کننـده حکـمِ بـدوی یـا دادسـتان مربوط، مرض وی در حدی باشد که مانع انجام تشریفات اجـرا مقـرر در قانون باشد، اجرای حکم تا رفع مانع به تأخیر می افتد. همچنین در ماده ۶ حکم اعدام یا حد یا قصـاص نفـس زنان در ایام بارداری و نفاس منع شده است. به علاوه، بعد از وضع حمـل زنان چنانچـه بـه تجـویز پزشک قانونی یا پزشک معتمد و تأیید قاضـی صـادر کننـده حکـم یـا دادستان مربوط، اجرای حکم موجب لطمه به سلامت طفل بـه سـبب قطع شیر مادر باشد، تا رسیدن طفـل به سن دو سالگی به تعویق خواهد افتاد. خاطر نشان می‌سازد طبق ماده ۴۳۷ قـانون مجـازات اسـلامی(مصوب ۱۳۹۲) زن حامله تا زمان وضع حمل قصاص نمی‌شـود و تـا زمـانی کـه حیـات طفـل محفـوظ نگـردد، امکـان مجـازات مـادر نیست.
بر اساس ماده ۱۵ آیین‌نامه، زمان اجرای حکم اعدام، ابتدای طلـوع آفتـاب است. مگر اینکه دادگاه زمان خاص دیگـری را تعیـین کرده باشد. محل اجرای حکم اعدام با توجه به زمان اجرا در محوطه زندان و توسط ماموران زندان یا خارج از محوطه زندان توسـط نیروی انتظامی است. البته طبق بخشنامه جدیـد، اجـرای علنـی منوط به موافقت رئیس قوه قضائیه و بنا بـه ضـرورت اجتمـاعی امکـان پذیر خواهد بود.
به منظور اجرای حکم اعدام در موعد مقرر، ابتدا موضوع به اطلاع اشخاص و مقامات ذی‌ربط می‌رسد. سپس ۲۴ سـاعت قبـل از اعـدام، جهـت جلوگیری از خشونت‌های احتمالی، محکوم از سایر زندانیان جدا می‌شود. در مراحل بعدی اقدامات زیر انجام می‌شود:
– معاینه محکوم قبل از اجرای حکم
– برآوردن تقاضای ملاقات محکوم‌ٌعلیه
– رساندن وصایا و مکتوبات محکوم‌ٌعلیه
– انجام مراسم مذهبی
– برآوردن تقاضای خوردنی و آشامیدنی
– تهیه صورت مجلس.
بر اساس ماده ۲۹۳ آیین دادرسی کیفری و ماده ۷ آیین‌نامه مقامـات واشخاص شامل: قاضی صادر کننده حکم، رئیس اداره زندان یا قائم مقام وی، فرمانده نیروی انتظامی محل یا قائم مقام وی، پزشک قانونی یا پزشک معتمد، یکی از روحانیون و یا افراد بصیر برای انجام تشریفات مذهبی، منشی دادگاه، وکیل محکوم‌ٌعلیه باید در اجرای حکم در صحنه حاضر باشند.
پس از آنکه محکوم به محل اجـرای حکـم آورده شـد، حکـم توسـط منشی دادگاه قرائت می‌شود و سپس حکم به اجرا در می‌آید که اعـدام ممکن است به صورت حلق‌آویز به چوبه دار و یا شلیک اسلحه آتشین و یا اتصال الکتریسته و یا به نحو دیگر به تشخیص قاضی صادرکننده رای انجام شود.
از همین مجموعه :
در حالی که بیش از دو سال از جنبش "زن، زندگی، آزادی"، جنبشی که جرقه…
بیانیه‌ی جمعی از نواندیشان دینی داخل و خارج کشور
رسانه‌های گوناگون و برخی "کارشناسان" در تحلیل سیاست‌های آینده ترامپ در قبال حاکمیت ولایی، به‌طور…
زیتون: جلد دوم کتاب خاطرات طاهر احمدزاده اخیرا از سوی انتشارات ناکجا در پاریس منتشر…