8 پاسخ

1. سلام بر آقای میردامادی عزیز
   من سه اشکلال بر نوشته شما وارد میدانم ولی بر قبول آنها پافشاری نمی کنم. آنها را صرفا نظر یک دوست بدانید.
   اول اینکه شما آموزش زبان را با آموزش دین برابر نهاده اید که مقایسه درستی نیست. زبان ظرفی است که در آن میتوانید هرگونه که مایلید بیاندیشید و رویه ای هنجارمند نیست ولی آموزش دین به شما باید و نباید تحمیل میکند که میتواند الزاما درست یا اخلاقی نباشد. شما در ظرف دین نمیتوانید هرگونه میخواهید انتخاب کنید.
   اشکال دوم بر این ادعا وارد است که شما تمایل کودک به طراحی جهان را مساوی خداباوری گرفته اید. درست است که کودک در هر امری به دنبال علت می گردد ولی این نیاز مغز برای درک محیط اطراف و برساخت منسجمی از دنیای پیرامون است مثل اینکه بگوییم تمایل کودک به صحبت با اشیا اطراف دلیلی بر باورهای همه جاندارانگارانه و تایید آنهاست.
   ایراد سوم و آخر ادعای ناتوانی در جدایی دین و اخلاق و لزوم حضور دین برای اخلاقی زیستن است که قطعا شما در جایگاه فیلسوف دین به قدر کافی بر ایرادات وارد شده بر این دیدگاه آگاه هستید.

2. ” درود ، مشک آن است که بوید… نه آنکه عطار گوید…. جناب میردامادی عزیز آیا شده تابحال نظر یک فرد عادی جامعه را در این مورد مهم بپرسید وخارج از ترس جواب بگیرید؟ یا همواره کالای تولیدی خویش را به هم کیشان خود میفروشید؟ لطفا این را بخوانید.
   ؛ آموزش زبان برای آغاز کردن است درحالیکه آموزش ایمان برای به پایان رسیدن،،! به نظرم جناب نویسنده محترم در باب چنین بحث بسیار مهمی به جای اینکه خیلی ساده آموزش زبان فارسی یا هر زبان دیگر را با آموزش دین وخدا باوری مقایسه واستدلال خود را بر این مبنا بنیان کند باید به دنبال یک مثال علمی تر ومنطق پسند تر بگردد چون از دید من این قیاس اصلا درست نیست و دین کاملا با زبان فرق ماهیتی وکاربردی دارد ونمیشود به روال بسیاری از منبرنشینان خرافه ای وساده لوح پندار مردم را اینگونه قانع وگمراه کرد که آموزش دین به همان دلیل مجاز و واجب است که آموزش زبان فارسی لازم است ، اولا که زبان یک ابزار اختراعی توسط بشر است ودر گروه ابزارها قرار دارد ، دوما حرف وکلمه وگویش درکل زبان زمینی است ومادی .اما دین وخداباوری یا همان ایمان چون به واسطه خداوند و پیامبرانش وکتابهای آسمانی بنا واثبات(برای دینداران وانانکه به اشتباه یا از سر تنبلی وراحت طلبی خودرا خداباور مینامند) شده است، اگر جناب نویسنده بر این باور هستند که ایمان (آنچه که دینباوران دین مینامندمفهومی بسیار متفاوتند) نیز مانند زبان ابزاریست طاخته دست بشر ، که هیچ ، وگرنه این ایراد وارد میشود، در اینباره ابتدا لازم است بگویم من خداناباور نیستم واژه را مفهومی قلب شده وغیر واقعی که وجود ندارد میدانم ، بیشتر یک برچسپ ساخته شده توسط کسانی است که خود قبل از تولدشان مفهومی قدیمی و ازپیش تعیین شده از خالق را برایشان آماده وتراشیده اند که از ترس جان خود یا بدلیل عدم پذیرش ارزش انسان بودن وعلت خلق خود بدون آنکه به خود زحمت بسیار سنگین وسخت باورمندی تجربی وتحقیقی واستدلالی و دردسر کشف آفریننده خویش وکائنات را به خود بدهند طوطی وار تقلیدکننده آن خدا ودینشان میشوند این واژه ساخته شده که تا هرکس از گهواره تا گور به دنبال میل ذاتی به کشف خالق وعلت هستی خود وکائنات عمر خویش بگذاشت ودنیا ومادیاتش را حقیرتر از این حقیقت شمرد ودر این راه چندینبار کافر ومشرک وشکاک گشت وخویشتن خویش را چنان حفاریکه با اشتیاق به دنبال نفت صدان مترحفرکردو کاوید تا به روح خویش رسید را خداناباور بدانند وبنامند واین برچسپ را انگی زشت وغیر قابل بخشش معرفی کنند ، از اصل موضوع دور شدم اما کمی توضیح لازم بود . در اصل مثال جناب میردامادی که استادی ایشان در علوم الهی ومعارف برکسی پوشیده نیست جایز نیست که ابزاری ساخته دست بشر را با مفهومی الهی که توسط پیامبران وکتابهای آسمانی آنان اثبات وپرستش وباور وایمان به او واجب بر تمام آحاد بشر گشته است ودیگر تحقیق وتفحص وشک در موردش حرام است وحکم ارتداد وقتل دارد مقایسه ومثال مساوی قیاس شوند . آخر بدون مسلح ومسلط بودن به زبان قادر به ارتباط نیستیم وزندگی اجتماعی ناممکن است ، اما بدون ایمان وبدون باور به خدایی که دیگران کشف کرده اند، زندگی ممکن است ومانعی نیست اینجا مثال ضعیفی بزنیم بدون اکسیژن زندگی ممکن نیست اما بدون سیگار ، بدون، ماشین ، وحتی بدون کار وشغل زندگی ممکن است ، مابه فرزندان خود فقط برای لذت بردن از اشعار زیبای حافظ وشاهنامه زبان نمی آموزیم بلکه اول برای امکان زیستن وحیات وارتباط جمعی وزندگی کردن مجبور به آموزش آن هستیم ، اما مجبور به آموزش دینی که خود از پدرانمان وپدرانمان از پدرانشان آموخته اند وآنان نیز زمانی به زورنیزه زرتشت، یا گرز گرانِ اسکندر، یا به تیروکمان وخنجر ریچارد شیردل، یابه شمشیر خونین عمر خطاب ویارانش به ارث برده اند نیستیم چون ایمان از جنس لطافت وعشق است وبی میل قلبی وآگاهی مطلق ممکن نیست حلقه گمشده این همه کشتار و تجاوز وپایمال کردن حقوق نر و ماده در این است که خودِ ما فقط مجاز به کشف خدای مخصوص به حد واندازه شعور خود هستیم واین باید درون افکار وایمان ما مخفی وغیر علنی باشد ، چون مهمترین واصل دلیل آفرینش بشر نیز توسط خالق نه تنها به گواه عقل وخرد خویش بلکه به گواه اولیا دین وپیامبران وکتب آسمانی همین دلیل بوده است تکامل وکمال ممکن نیست مگر به واسطه ایمان وکشف حقیقت ، حال هرکس به تناسب موقعیت جغرافیایی ودانش وسعی وتلاش خود چه اندازه از حقیقت وبه چه شکل ورنگی بر او آشکار شود بحث دیگریست اما سلب امکان کشف حقیقت از طفلی که به جهان پا گذاشته دریغ کردن کلید بهشت و گرفتن فرصتی که نعمت خداست ،بیش نیست ، اگر قرار به مثالهای گمراه کننده ومعمولی باشد من نیز میگویم شما از ماشین دنده اتومات خوشتان میاید که فرمانش سمت راست باشد وآنرا توصیه میکنید اما شاید من توصیه شما را پیشاپیش پذیرفتم ودر بزرگراه شاخ به شاخ یک کامیون شدم ! پس بزرگوار عزیز ، نمیشود دین وخداباوری وایمان به خدا را با هیچ مفهوم یا فرهنگ و چیزی دیگر قیاس کرد و به زور یا با خلق شرایط منع انتخاب به کسی آموخت ایمان آموختنی از دیگری و اکتسابی وارثی نیست ایمان مانند عشق است نا دیدنی و پوشیده ونهانیست وحریم دارد وحرمت ،کسی دیگر نباید ونمیتواند برای شما معشوق اجباری انتخاب کند ، با سپاس از کسانی که با حوصله این مطلب را مطالعه میکنند ، خدای محمد عشقِ مکشوف همه آحاد بشر وبنده حقیر است هرکجا باشم یا هرکجا به دنیا بیایم پحمد همان عیسی ، همان موسی ، همان نوح وهمان آدم است، اما اگر اجازه انکار او را نیابم نه میتوانم آغاز(متولد شدن) کنم ونه مجاز به پایان (مرگ) هستم ، نه محمد خوشحال میشود ونه خدا تمام صورت خود را به من مینمایاند . . امیدوارم بزرگواران واندیشمندان از خطاهای گفتار ضعیف من بگذرند وجناب میر دامادی نیز هم…… ”
   نریمان تهرانی. “

3. با سلام مجدد
   کامنت من به نوشتۀ یاسر منابع را کم دارد. [و این اشکالی بزرگ است.] این است که این افزوده را در این باره می آورم.
   1) در بارۀ انس؛
   ابن سعد در طبقات می نویسد: گفته اند که انس بن مالک را در ۸ سالگی به نزد پیامبر برده اند و به او سپرده اند. (الطبقات الکبری، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، فرهنگ و اندیشه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۱۴)
   خود وی گفته هنگامی که پیامبر به مدینه آمد شوهر مادرم دستم را گرفت و به نزدش برد و مرا به او سپرد. در آن ۱۰ سالی که در خدمتش بودم هرگز از من نپرسید چرا فلان کار را کردی یا نکردی. (صحیح مسلم ف ج ۴ حدیث ۲۳۰۹ شماره ۵۱ و ۵۲ ص ۵۲ و ۵۳)
   در حدیث ۵۳ گفته می شود: انس گفت در ۹ سالی که در خدمت پیامبر بودم هرگز از من بازخواست نکرد و هرگز از کارم ایراد نگرفت. (ص ۵۴) می گوید: من ۹ سال در خدمت پیامبر بودم هرگز به من نگفت چرا آن کار را کردی یا نکردی. «خَدَمتَهُ تِسعَ سِنینَ مَا عَلِمتُهُ قَالَ لِشَی ءٍ صَنَعتُهُ کَذَا وَ کَذَا أو لِشَی ءٍ تَرَکتُهُ هَلَّا فَعَلتَ کَذَا وَ کَذَا.» (صحیح مسلم ف ج ۴ حدیث ۲۳۱۰ ص ۵۴)
   بخارایی می نویسد: أنس گفته که «پیامبر هرگز از من نپرسید و به من نگفت که این را که کردی چرا چنین کردی؟ یا این کار را که نکردی چرا چنین نکردی؟ و از این حرف ها.»
   «قَالَ: فَخَدَمتُهُ فِی السَفَرِ وَالحَضَرِ؛ مَا قَالَ لِی لِشَیءٍ صَنَعتُهُ لِمَ صَنَعتُهُ هَذَا هَکَذَا؛ وَلَا لِشَیءٍ لَم أصنَعهُ لِمَ لَم تَصنَعُ هَذَا هَکَذَا؟» (صحیح بخارایی؛ ف؛ ج ۳؛ حدیث ۲۷۶۸ ص ۳۳۱)

   أنس چون پیامبر به مدینه آمد ۸ سال سن داشت. ابن عباس که احادیث او نیز پر شمار است سه ساله بود. ابن عمر که فراوان حدیث نقل کرده در زمان بعثت پیامبر کودکی نوزاد بود. اسامه [که پدرش فرزند خواندۀ پیامبر بود و پیامبر طی دوره ای گفته که او فرزند من است] یک سال پس از بعثت پیامبر به دنیا آمد. این ها افتخار می کردند اگر چنانچه پیامبر کلمه ای با آنان سخن گفته باشد. پیامبر هرگز چنین نکرده است. هرگز نزد آنان از “چه باید کرد یا چه نباید کرد” سخن به میان نیاورده است. به دیگران هم هیچ گاه در این باره هیچ اندرزی نکرده است. ابن عمر گفته من دیده بودم پیامبر خواب خودش و خواب دیگران را تعبیر می کرد. خیلی دلم می خواست خوابی ببینم و از پیامبر بخواهم تا برایم تعبیر کند. روزی به خواهرم حفصه [که زن پیامبر بود] گفتم خواب دیدم که فرشتگان مرا گرفتند و به دوزخ بردند. یکی از فرشتگان با من گفت: بیمناک مباش. می شود به پیامبر بگویی این خواب را برایم تعبیر کند. چند روز بعد خواهرم گفت: پیامبر گفت: تعبیرش این است که زیاد نخوابد [تا کم خواب ببیند.] (صحیح بخاری ؛ ف؛ ج ۲ ؛ حدیث ۱۱۲۱ ص ۲۲) و شکل تغییر یافته این گفته در دو حدیث ۱۱۵۶ و ۱۱۵۷ در ج ۲ ص ۳۵ نیز آمده است.)

   ۲) در بارۀ گفتار هانری کوربَن:
   کُربَن در بخش آغازین فصل دوم کتاب «تاریخ فلسفۀ اسلامی» می نویسد: دایرۀ نبوت ـ نزد شیعه و نیز اهل تسنن ـ بسته شده است و محمد بن عبدالله آخرین پیامبر ـ است. نزد شیعه اما پایان نبوت به منزلۀ گشایش دایرۀ جدید [و نو تأسیس] ولایت و امامت است. (ص ۴۴ و بار دیگر ص ۶۲) […] به این ترتیب دایرۀ [نو تأسیس] ولایت دایرۀ امام است که جای نشین [یا جای گزین] پیامبر می شود. (ص ۴۵) کوربَن در ادامه می نویسد: امامان شیعه ـ نزد شیعه ـ انسان های ربانی یا رب های انسانی اند. (ص ۵۹)
   منبع: تاریخ فلسفۀ اسلامی ـ هانری کوربن ـ ترجمۀ جواد طباطبایی ـ انتشارات کویر و انجمن ایران شناسی فرانسه

   با احترام
   داود بهرنگ

   1. با سلام . جناب بهرنگ عزیز دریک جمله بگویم که پدر ما را همین احادیث که اصلا نمیدانیم کی و کی روایت و ترجمه یا تفسیرکرده اند درآورده ، نمیدانم چرا کسی نمی‌گوید کلام و مدارکی که تفسیر پذیر و قابل تحریف است نباید مورد استناد در امور مهم باشد چون انسان موجودی منفعت طلب است هرگاه لازم بداند وقدرت را داشته باشد آنرا به نفع تغییر می دهد.

4. با سلام و احترام،
   از نوشته های جناب میردامادی همیشه لذت می برم و هم چنین سبک گفتار و بیان ایشان. خداوند به شما پاداش خیر عطا فرماید.
   یکی از دغدغه های من به عنوان یک پدر ساکن دیار غرب، همین مسئله باید و نباید آموزش های دینی به فرزندانم در این محیط است. از بسیار کسان می شنوم که باید خنثی بود و همان که شما از آن به تربیت خنثی نام بردید. اما این نگرش چه اندازه منطبق با واقعیت‌های جامعه است. پیش فرض تربیت خنثی آن است که کودک در شرایط و محیطی ببالد و رشد کند که برآیند نگرش ها و عوامل مختلف تأثیر گذار بر رشد و تربیت کودک خنثی باشد. این عوامل شامل طیف وسیعی همانند خانواده، محیط بیرون، مدرسه، و مهم تر از همه دنیای مجازی و اینترنت می باشند. تصور نمی کنم که کسی منکر این باشد که میزان نفوذ و اثر بخشی این عوامل هرگز با هم برابر نیست و بنابراین تصور فراهم کردن و یا فراهم بودن محیطی که در آن کودکی بتواند به شیوه ای خنثی و در نسبتی یکسان با عوامل جهت دهنده افکار و شخصیت رشد کند، در عمل معنایی نخواهد داشت. چرا که هیچ کودکی در خلاء رشد نمی کند بلکه در محیطی با بی شمار عوامل نابرابر مؤثر و جهت دهنده افکار و اندیشه پرورش می یابد. نتیجه این سخن آن است که تربیت خنثی اصطلاح غلط اندازی است که در پوششی از توصیه های اخلاقی بیان می شود و همانگونه که در مقاله اشاره شده است این مدل تربیت در عمل دشوار و بهتر که گفته شود غیر ممکن است. و صد البته هر نوع تربیت و آموزش از جمله تربیت مذهبی باید متضمن ملاحظات عینی حقوق بشری باشد که در این مقاله هم به درستی بر آن تأکید گردیده است.
   در این باره سخن بسیار است و هزار نکته باریکتر ز مو اینجاست.
   ابیات درخشان مولانا در داستان موسی و فرعون وجوه دیگری از مسئله تربیت را به روی ما می گشاید که مجال بسط و پرداختن به آن در اینجا نیست:
   چونکه بی‌رنگی اسیر رنگ شد
   موسیی با موسیی در جنگ شد

   چون به بی‌رنگی رسی کان داشتی
   موسی و فرعون دارند آشتی

   گر تو را آید برین نکته سئوال
   رنگ کی خالی بود از قیل و قال

   این عجب کین رنگ از بی‌رنگ خاست
   رنگ با بی‌رنگ چون در جنگ خاست

   با سپاس مجدد

5. با سلام و تشکر از مقاله ای که ارایه فرمودید.
   دوران کودکی و تا پایان دوران دبستان جزو مهمترین سالهایی هست که شخصیت یک انسان پایه ریزی شده و شکل می گیرد. بنابراین باید به کیفیت آموزش(خانه و مدرسه) در این دوران توجه ویژه داشت تا انسان هایی با تفکر نقادی و استدلالی پرورش یابند تا هر موضوعی را کورکورانه قبول نکرده و بدون دلیل رد نکنند. انسان هایی که بیشتر از آنکه گرفتار احساسات(شیفتگی به چیزی یا کسی و یا نفرت از کسی یا چیزی) باشند تحت تاثیر عقلانیت رفتار کرده و تصمیم بگیرند. در این صورت میتوان برای جامعه آینده بهتری را انتظار داشت.

6. با سلام
   من نخست از یاسر میردامادی سپاسگزاری می کنم که به موضوعی پرداخته اند که “زمینی” است. من در این زمینه هم مطالعه کرده ام و هم در بارۀ آنچه این جا می نویسم در متن جامعه ای که در آن می زیم دارای تجربیات روزمرّه ام و کار چندین ساله ام هم دور از این معانی نیست.
   آنچه دید و درک مرا از دید و درک یاسر جدا می کند دو نکته است: (۱) در جامعه ای که من [در اروپای غربی] در آن می زیم همۀ نوزادان [اگر چنانچه والدینشان شاغلند] بهر ساعاتی از روز را به مؤسسات نگهداری و مراقبتِ از نوزادان سپرده می شوند و همۀ کودکان به کودکستان های همگن و همگون ـ که سراسری اند ـ برده می شوند. هم بر این اساس در دانشکده ها و دانشگاه های این جامعه فراوان دانشجو در این رابطه تحصیل می کنند و فراوان هم استاد در این رابطه و در رشته های بسیار پُر تنوع تحقیق و تدریس می کنند. حجم بزرگی از درآمد ملی و بودجۀ سال هم در این جامعه صرف این معانی می شود. جامعه هم دست کم در چند صد سال اخیر بی بهره از فیلسوف و دانشمند و مخترع و مکتشف نبوده است. این جا ـ و در این جامعه ـ دوایر رسیدگی به شکایات و گلایه مندی های روزانۀ کودکان دایر است. کودکان وکیل و دادگاه و صدها مشاور دارند. این است که به نزد من؛
   نوزاد و کودک و نوجوان و جوان و مرد و زن و انسان در معنای عام بازتعریف شده است. نزد یاسر به گمانم نوزاد عبارت از سا لهای نوزادی من و کودک عبارت از سال های کودکی من و نوجوان عبارت از سال های نوجوانی من و الی آخر و بر اساس این همانی ادراکات انسانی ـ در هر جا و همه جا ـ و یکسانی ادراکات انسانی ـ در هر جا و همه جا ـ است. یک چنین درکی [اگر چنانچه تعرض به حقوق دیگران و به ویژه کودک نباشد] چندان مفید به فایده [هم] نیست.

   نوزاد و کودک اما واحدی انسانی و دارای دینامیزم خود است. واحدی انسانی است که از جنبۀ نورولوژیک در حال شکل گیری است و لذا نیازمند به مراقبت و آموزش و پرورش [علمی و] آگاهانه است. مفاهیم “خداباوری” و “خداناباوری” دور از ساحت زندگی یک کودک است. [نه در قرآن و نه در کلام پیامبر کلمه ای در این باره نیامده است. أنَس بن مالک را ـ که کودکی بی سرپرست بود ـ شوهر مادرش در مدینه به نزد پیامبر آورد و گفت: این را من وقف شما می کنم. أنَس [به سبب آن که پیامبر خود را در برابر کودکان بی سرپرست متعهد می یافت] از کودکی نزد پیامبر زیست. هر جا و همه جا با پیامبر بود. [بیشترین احادیث را به نقل از پیامبر او در میان نهاده است.] و انس گفته که پیامبر هرگز با من سخن از باید و نباید به میان نیاورد. هرگز!
   یاسر عزیز! این بلایی که جمهوری اسلامی ایران از روزگار تأسیس اش تا کنون بر سر مردم ایران آورده را هیچ مغولی در تاریخ ایران مرتکب نشده است. این جرایم را این حکومت به نام اسلام و به دست کسانی انجام داده که برخوردار از “آموزش مذهبی” بوده اند. نادیده گرفتن این معانی را من دهن کجی به مردم و گستاخی در برابر مردم می دانم.

   و سخن آخر این که:
   چرا بر این گمانید که دیگران اخلاق نمی دانند چیست؟ پس این همه پداگو و هزاران استاد پداگو در دانشکده ها و دانشگاه ها چه غلطی می کنند؟

   هانری کُربن بر این باور است که مذهب [در تاریخ اسلام] پس از پایان دایرۀ نبوت آغاز گشته است. به عبارتی مذاهب اسلامی دایره های در گشوده پس از خاتمیت نبوت اند. من چون به هیچ یک از این دوایر اختراعی باورمند نیستم؛ لذا برایتان از قول نبی اکرم می گویم که گفت: ایراد جوامع را به جوامع نسبت دهید. کودکان همه فطری به دنیا می آیند. [گفتند فطری دیگر چیست؟] گفت: این حیوانات گوش بریده و دم بریده که می بینید گوششان را و دُمشان را آدمیان بریده اند. نوزاد بی ایراد به دنیا می آید. [دور از هر پستی و پلشتی که شما دارید به دنیا می آید! و] این اسمش فطریت نوزاد است. ایراد و اشکال از شماست!
   در این رابطه احادیث زیر را خاطر نشانتان می کنم:
   پیامبر گفته است: «ما مِن مَوْلُودٍ إلَّا یُولَدُ علَى الفِطْرَهِ، فأبَوَاهُ یُهَوِّدَانِهِ أوْ یُنَصِّرَانِهِ، أوْ یُمَجِّسَانِهِ، کما تُنْتَجُ البَهِیمَهُ بَهِیمَهً جَمْعَاءَ، هلْ تُحِسُّونَ فِیهَا مِن جَدْعَاءَ؟» (صحیح بخاری؛ ف؛ ج۲؛ حدیث ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ ص ۱۲۸) و (صحیح مسلم ـ ترجمه فارسی ـ ج ۴ حدیث ۲۶۵۸ ص ۳۷۵) و بخارایی جای دیگر می نویسد که ابوهریره از قول پیامبر گفت: «ما مِن مَوْلُودٍ إلَّا یُولَدُ علَى الفِطْرَهِ، فأبَوَاهُ یُهَوِّدَانِهِ أوْ یُنَصِّرَانِهِ، أوْ یُمَجِّسَانِهِ، کَمَثَلِ البَهَیمَهِ تُنْتَجُ البَهِیمَهَ. هَل تَرَی فِیهَا جَدْعَاءَ؟» (صحیح بخاری؛ ف؛ ج۲؛ حدیث ۱۳۸۵ ص ۱۴۱) آدمی بی پیرایه به دنیا می آید؛ همان گونه که حیوانات بی نقص و بی ایراد به دنیا می آیند. داغی که به سر و تن حیوانات می بینیم. گوش و دُمی که می بینیم بریده است و دیگر کمی ها و کژی ها را اقوام و فرهنگ اقوام ایجاد می کنند.]
   «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا .» [دین حنیف دین پیراسته از عادات و سنن جوامع بشری است.]
   هم گفته اند که پیامبر گفت «مَا مِن مَوْلُودٍ إلَّا یُلِدَ علَى الفِطْرَهِ، فأبَوَاهُ یُهَوِّدَانِهِ و یُنَصِّرَانِهِ و یُشَرِّکَانِهِ.» (صحیح مسلم ف ج ۴ حدیث ۲۶۵۸ شماره ۲۳ ص ۳۷۷)
   هم گفته اند که گفت «ما مِن مَوْلُودٍ إلَّا یُولَدُ علَى الفِطْرَهِ، فأبَوَاهُ یُهَوِّدَانِهِ أوْ یُنَصِّرَانِهِ کَمَا تَنتِجُونَ الإبِلَ فَهَل تَجدُونَ فیها جَدعَاءَ حَتَّی تَکُونوا أنتُم تَجدَعُونَها.»
   گفت: این که می گویم انسان فطری به دنیا می آید به سان آن است که بگوییم بچه شتر فطری به دنیا می آید. مراد این است که این گوش و بینی بریدن ها کار آدمیان است. حیوان که گوش بریده یا بینی بریده به دنیا نمی آید. (صحیح مسلم ف ج ۴ حدیث ۲۶۵۸ شماره ۲۴ ص ۳۷۷)

   تمنا دارم که مرا دوست خود بدانید
   داود بهرنگ

7. با عرض سلام. در این شکی نیست که دین همیشه با ما خواهد بود. پس چرا فقط یک دین بخصوص را در کله بچه فرو کنیم؟ آیا بهتر نیست که از کودکی به بچه (و جوانان) آموزش دهیم که ادیان و مذاهب مختلف در دنیا وجود دارند و آدم‌ها آزادند که هر دینی بخواهند انتخاب کنند. لذا به عوض آموزش یک دین ویژه ، به آن‌ها آموزش کلی در مورد همه ادیان بدهیم. آنوقت بگذاریم که جوانان در سن بلوغ خود آن‌ها دین خود را آگاهانه انتخاب کنند.

دیدگاه‌ها بسته‌اند.