خواستن توانستن نیست

زیتون ـ مهسا محمدی: «از یکشنبه می‌توانیم اسلحه را از هر که خواستیم بخریم و به هر کسی خواستیم بفروشیم؛ این یکی از اقدامات مهم دولت تدبیر و امید است.» این اظهارات سه روز پیش حسن روحانی در هیات دولت است که پیشاپیش اعلام کرده بود که ایران از امروز یکشنبه، ۲۷ مهر می‌تواند بعد از ۱۰ سال تحریم تسلیحاتی دوباره اسلحه خرید و فروش کند.

البته در این «دستاورد دولت تدبیر و امید» اما و اگرهای فراوانی وجود دارد. آمریکا که در این مدت تلاش پیگیری را برای تمدید این تحریم‌ها کرد و گفته که لغو تحریم تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را نمی‌پذیرد، می‌گوید که از نظر او این تحریم‌ها برقرار است و هر کشوری که با ایران معامله تسلیحاتی بکند با مجازات‌های او روبرو خواهد شد. شواهد حاکی از آن است که این تهدید بی‌اساس نیست و در سایر تحریم‌های مورد نظر این کشور هم عملا سایر کشورها یارا و خواست مخالفت با ایالات متحده  را نداشتند.

بخشی از سخنان روحانی در واقع پاسخی به بعضی از منتقدان داخلی‌اش بود که اتفاقا به سلاح‌ بی‌علاقه نیستند و برداشتن این تحریم‌ها را پاسخ به «آن‌هایی که می‌گویند برجام برای ما چه کرده است» دانست.

برداشتن این تحریم‌ها مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که بر اساس آن تحریم تسلیحاتی ایران باید حداکثر پنج سال پس از برقراری برجام پایان بگیرد و پایان این پنج سال امروز است.

برداشتن این تحریم‌ها مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که بر اساس آن تحریم تسلیحاتی ایران باید حداکثر پنج سال پس از برقراری برجام پایان بگیرد و پایان این پنج سال امروز است.

مشکل دیگر حسن روحانی و شاید بزرگترین مشکلش برای خرید سلاح وعده شده بعد از پایان این دوره، اقتصاد در حال فروپاشی ایران است. با ریال بی ارزش شده و بالا رفتن بی‌سابقه قیمت دلار  و تورم  اظهار شادی رییس جمهور با طعنه افکار عمومی مواجه شد که کشوری که می‌گوید در نتیجه تحریم‌ها نمی‌تواند غذا و دارو بخرد با کدام پول و به چه شیوه‌ای می‌خواهد سلاح بخرد و اگر پولی هم باشد با کدام سازوکار بانکی می‌خواهد ان را جابجا کند.

ایران و خرید سلاح از روسیه

با وجود همه‌ی اما و اگرها روز گذشته کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه،کشور متحد استراتزیک ایران، خبر داد که «بطور قطع با کشورهای علاقمند در حوزه همکاری‌های فنی- نظامی و در مسئله خرید تجهیزات لازم برای ایران، همکاری خواهیم کرد.» او که با خبرگزاری «اینترفاکس» روسیه گفتگو می‌کرد با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در زمان جنگ ایران و عراق در دریافت تسلیحات تجهیزات جنگی «محرومیت‌های زیادی» تحمل کرده گفت که این باعث شده که ایران در این صنعت سرمایه گذاری کند و  در «زمینه دفاعی» آماده باشد و در بسیاری از صنایع «خودکفا» شود.

سفیر ایران در روسیه:« اگر نیازی به خرید برخی تسلیحات داشته باشیم، هیچ محدودیتی برای ما وجود نخواهد داشت و ما آماده خواهیم بود که در این حوزه کار کنیم.»

او به طور مشخص در مورد مسکو گفت که ایران «روابط خیلی خوبی» با این کشور دارد و به گفته او «روسیه کمک زیادی به ما کرد و با قطعنامه امریکایی ها مقابله کرد و به آن رای منفی داد و ما رایزنی‌های بسیار نزدیکی را در این مسئله انجام می دهیم. در خصوص همکاری های نظامی باید بگویم که البته ما برنامه ای در این رابطه تهیه کرده ایم و انشاالله این برنامه ها با گذشت زمان اجرا خواهند شد.»

سفیر ایران در مسکو در پاسخ به این سوال که آیا ایران توان مالی خرید سلاح را با توجه به تحریم‌ها دارد یا نه، گفت: « اگر نیازی به خرید برخی تسلیحات داشته باشیم، هیچ محدودیتی برای ما وجود نخواهد داشت و ما آماده خواهیم بود که در این حوزه کار کنیم.»

بنابر گزارش روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» چاپ مسکو، «حسن روحانی» و «ولادیمیر پوتین»، روسای جمهوری ایران و روسیه، از دو هفته پیش از این درباره شرایط ادامه همکاری‌های نظامی بین دو کشور، با یکدیگر گفت‌وگو کرده بودند.

به نوشته این روزنامه به گزارش دنیای اقتصاد کارشناسان روس معتقدند که تهدید به تحریم از سوی ایالات متحده، مانع از همکاری‌های نظامی بین مسکو و تهران نخواهد شد و حجم صادرات نظامی از روسیه به جمهوری اسلامی، ممکن است طی پنج سال آینده به بیش از ۵ میلیارد دلار برسد.

بیشتر بخوانید:

• روحانی: «اگر چنین شود چنان می‌کنیم»
• ترامپ به کجا شلیک کرد؟
• ایران، آمریکا و تحریم تسلیحاتی

گفته می‌شود از جمله سلاح‌هایی که ایران به گفته جلالی علیرغم وضعیت اقتصادی نابسامان «محدودیتی» برای تهیه آن نخواهد داشت و به آن علاقه مند است، جنگنده سوخو-۵۷ است که می‌خواهد آن را جایگزین هواپیمای اف-۴ قدیمی خود کند.

پنتاگون هم پیش از این هشدار داده بود که جمهوری اسلامی قصد دارد تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی، به تسلیحات مدرن از جمله تانک‌ها و جنگنده‌های جدید دست یابد. بر اساس این هشدار ایران با روسیه در خصوص خرید هواپیماهای جنگنده سوخو – ۳۰، هواپیماهای یاک – ۱۳۰، تانک های تی – ۹۰ و سیستم ضد موشکی اس – ۴۰۰ و سیستم‌های موشکی باستیون در حال مذاکره است.

 به دنبال یک «موفقیت»

به نظر می رسد با وجود اظهار شادی روحانی و دولتی ها برای گشوده شدن این «امکان»، اصرار به خودکفایی ایران در تولید سلاح که هم سفیر ایران در روسیه و هم رسانه‌های اصولگرا بر آن پای می‌فشارند، به نوعی نشان‌دهنده علم آنان بر اگر نگوییم ناممکن بودن که بر دشواری بسیار پیش‌روی جمهوری اسلامی در استفاده از لغو این تحریم‌هاست.

روحانی بیشتر از آنکه علاقه‌مند و قادر به خرید سلاح باشد به مانور سیاسی «موفقیت» بر ایالات متحده علاقه‌مند است و از سوی دیگر آن را به عنوان «دستاورد» دیپلماتیک خود به رخ منتقدان داخلی می‌کشد.

به نظر می‌رسد روحانی بیشتر از آنکه علاقه‌مند و قادر به خرید سلاح باشد، به مانور سیاسی «موفقیت» بر ایالات متحده علاقه‌مند است و از سوی دیگر آن را به عنوان «دستاورد» دیپلماتیک خود به رخ منتقدان داخلی می‌کشد. منتقدانی که همین حالا هم در صدد استیضاح او در مجلس‌اند.

او در روز ۱۷ اردیبهشت، و در پی مطرح شدن بحث امکان بازگشت ایالات متحده به برجام به قصد فعال کردن مکانیسم ماشه و جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی، در جلسه هیات دولت گفته بود: « آمریکایی از یکی دو ماه پیش از خواب غفلت بیدار شده اند و فهمیده‌اند که چه اشتباه بزرگی کرده اند که از برجام خارج شده اند و چه خطای بزرگی کردند که برجام را به هم زدند.»

این «موفقیت» دولت بی‌دستاورد اما حتی اگر بتواند موقتا تیغ منتقدان اصولگرا را برای چند روزی کُند کند، احتمالا برای عموم مردم ایران جذابیتی ندارد.

بخشی از اپوزسیون جمهوری اسلامی با کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل هم‌نظرند که با لغو این تحریم‌ها «ایران به تسلیحات مدرن و مرگبار دسترسی پیدا می‌کند و این سلاح‌ها را به سازمان‌های تروریستی خود در منطقه و جهان ارسال خواهد کرد.» و از این رو با ایالات متحده در مخالفت با آن همراه‌اند.

برای بخش بزرگی از جامعه ایران اما با وجود فشارهای اقتصادی و همه‌گیری کرونا به نظر می‌رسد که اساسا این موضوع بالسویه است. هر چند روحانی آن را «دستاورد برجام» می‌خواند اما در غیاب سایر دستاوردهای برجام که قرار بود تکانی به وضعیت اقتصادی ایرانیان بدهد، برقراری امکان خرید و فروش سلاحی که به باور گروهی شاید قرار باشد فردا در خیابان‌ها در برابر مردم معترض از اقتصاد نابسامان به کار گرفته شود، چندان جای شادمانی ندارد.