? در محکومیّت قتل‌های وحشیانه‌ی اخیر در فرانسه

زیتون- جمعی از نواندیشان دینی ایرانی٬ ضمن انتشار بیانیه‌ای «قتل‌های وحشیانه اخیر» در فرانسه را به «شدت و سراسر محکوم» کردند.

امضا کنندگان این بیانیه تاکید کردند که در همه‌ی ادیان الهی و اندیشه‌های بزرگ‌ترین مصلحان بشری، مجوّزی برای رفتارهای ضدّ انسانی و کشتار دیگر انسان‌ها نمی‌توان یافت.

به گزارش «زیتون» در ادامه این بیانیه آمده است: «اگر مسلمانان احساس می‌کنند به «مقدّسات»شان توهین شده، آن‌گاه تنها دستور قرآنی در مورد استهزای آیات خدا (چه رسد به پیامبر و امام)؛ بی اعتنایی و ترک محترمانه و موقّت مجلس است، آن هم تا زمانی که استهزاء‌کنندگان مسخره می‌کنند. پس از آن می‌توان، باز با حفظ اصول، با همان‌ها نشست‌وبرخاست کرد.»

در بخش دیگری از بیانیه نواندیشان دینی افزودند: «از سوی دیگر قابل تاکید است که به گمان ما به خاطر جنایت چند عنصر تندروی عضو جامعه‌ا‌ی مذهبی نمی‌توان و نباید کلّ این جامعه را تحت فشار قرار داد و به اسلام‌هراسی دامن زد. اسلام‌هراسی خود بخشی از مشکل و نه راه حل‌ّ افراط‌گرایی مذهبی است.»

متن کامل این بیانیه که برای انتشار در اختیار «زیتون» قرار گرفته به شرح زیر است:

ما جمعی از نواندیشان دینی ایرانی عمل وحشیانه و ضدّ انسانی قتل تروریستی شماری از شهروندان فرانسوی را به شدت و سراسر محکوم کرده، به خانواده‌های داغ‌دار تسلیت می‌گوییم و در اندوه مردم فرانسه شریک هستیم. بر اساس فهم ما از اسلام قتل حتی یک انسان چونان قتل همه‌ی انسان‌ها است (تلمیحی به قرآن آیه‌ی ۳۲ سوره‌ی مائده).

ما بر این باوریم که در همه‌ی ادیان الهی و اندیشه‌های بزرگ‌ترین مصلحان بشری، مجوّزی برای رفتارهای ضدّ انسانی و کشتار دیگر انسان‌ها نمی‌توان یافت. انسان‌ها‌، از هر دین و ملت و مذهبی، را همان خدایی آفریده که مسلمان، مسیحی، یهودی، بودایی و زرتشتی را آفریده است.

شایان ذکر است که بنابر نظرسنجی‌های رسمی در فرانسه، اکثریّت جامعه‌ی مسلمانان این کشور به شدّت مخالف روش‌های جنایت‌کارانه ‌اند؛ به طوری که جامعه‌ی مسلمانان فرانسه چند روز پیش جشن میلاد پیامبر اسلام (درود بر او) در مساجد را در هم‌دردی با قربانیان فجایع اخیر تعطیل کرد. مسلمانان (و پیروان ادیان دیگر) البتّه می‌توانند اعتراض خود را به آنچه نمی‌پسندند به شیوه‌های مدنی، فرهنگی و حقوقی نشان دهند.

اگر مسلمانان احساس می‌کنند به «مقدّسات»شان توهین شده، آن‌گاه تنها دستور قرآنی در مورد استهزای آیات خدا (چه رسد به پیامبر و امام)؛ بی اعتنایی و ترک محترمانه و موقّت مجلس است، آن هم تا زمانی که استهزاء‌کنندگان مسخره می‌کنند. پس از آن می‌توان، باز با حفظ اصول، با همان‌ها نشست‌وبرخاست کرد: «اگر (در مجلسی) شنیدید که آیات خدا مورد کفر و استهزاء قرار گرفته، با آن‌ها منشینید تا آنگاه که در بحث دیگری وارد شوند» (نساء ۱۴۰). در این آیه (و آیات مشابه دیگر مانند: آل عمران ۱۸۶، انعام ۶۸ و مائده ۱۳) نه دستور به برهم زدن جلسه آمده، نه پاسخ‌گویی به استهزاء‌ سخره‌گران و نه حتی اعتراض و قهر، بلکه تنها ننشستن با آن‌ها تا پایان سخره‌گری و شکیبایی در مقابل آن‌ها توصیه شده است. این آیات نشان می‌دهند می‌توان با قبول آزادی دگراندیشان، حتی دشنام گویان، روابط عادی انسانی با آن‌ها داشت.

از سوی دیگر قابل تاکید است که به گمان ما به خاطر جنایت چند عنصر تندروی عضو جامعه‌ا‌ی مذهبی نمی‌توان و نباید کلّ این جامعه را تحت فشار قرار داد و به اسلام‌هراسی دامن زد. اسلام‌هراسی خود بخشی از مشکل و نه راه حل‌ّ افراط‌گرایی مذهبی است. ما مشفقانه از مقامات و مسؤولان کشور فرانسه و اهالی فرهنگ و رسانه انتظار داریم در این جوّ ملتهب به شدّت مراقب باشند فضای زیست اجتماعی در عکس‌العمل به این نوع توحّش‌ها به سمت دو قطبی شدن پیش نرود.

بسیار شایسته و ضروری است که مقامات فرانسوی از یک سو به مبارزه با هرگونه افراط‌گرایی و تروریسم علیه شهروندان این کشور، که جامعه‌های مختلف فکری و فرهنگی را در خویش دارد، ادامه دهند. با این حال، از سوی دیگر لازم است که مقامات فرانسوی همانند مقامات برخی کشورهای دیگر اروپایی از صلح، همبستگی عمومی، هم‌زیستی مسالمت‌آمیزِ همه‌ی شهروندان و نیز حیثیّت و حقوق اقلیّت‌های جامعه و هم‌چنین فاصله‌گذاری بین افراد معدود تروریست و اعمال جنایتکارانه‌شان با یک جامعه بزرگ مذهبی حمایت کنند.

مستبدّان حاکم بر برخی کشورهای اسلامی اکنون، با اهداف متفاوتی، از فقدان احتمالی آزادی بیان در کشورهای دیگر انتقاد می‌کنند؛ این در حالی است که انتقاد محترمانه به خودِ این حاکمان در داخل کشورهای‌شان حبس طولانی مدّت، حصر، شلّاق، تبعید، ایذاء، محرومیّت از حقوق اجتماعی و حتی اعدام یا کشتار به دنبال دارد. شایسته است این حاکمان، با چنین کارنامه‌ی خرابی در آزادی بیان، تمرکز خود را معطوف به بهبود وضع آزادی بیان در کشور خویش کنند.

از کلیّه‌ی مسلمانان و به خصوص اهالی فرهنگ، روحانیون و روشنفکران جوامع اسلامی، که مخالف این نوع توحّش‌ها هستند، مصرّانه می‌خواهیم این جنایات را سراسر و بی هیچ تحفّظی محکوم کنند و حساب مشتی جزم‌اندیش ستیزه‌گر را از اکثریّت مسلمانان جدا کنند. دود این نوع رفتار ضدّ انسانی به چشم همه‌ی مسلمانان و تمام انسان‌های صلح‌‌گرا و مسالمت‌جو در جهان خواهد رفت.

زمینه‌های فرهنگی و عوامل اجتماعی نامساعد برای زیست اقلیّت‌های دینی در کشورهای مختلف بی شکّ شایان تأمّل و چاره‌جویی است؛ امّا هیچ کدام از این زمینه‌ها و عوامل، کوچک‌ترین مجوّزی برای رفتارهای خشن با آدمیان ـــ چه رسد به کشتار انسان‌ها ـــ نمی‌دهد. جان آدمیان بالاترین ارزش را در همه‌ی ادیان الهی و اندیشه‌های بزرگ‌ترین مصلحان جوامع بشری دارد.

امضاء کنندگان:

محمدجواد اکبرین٬ عبدالعلی بازرگان٬ رضا بهشتی معزّ٬ سروش دبّاغ٬ علی طهماسبی٬ احمد علوی٬ رضا علیجانی٬ حسن فرشتیان٬ محسن کمالیان٬ داریوش محمّدپور٬ مهدی ممکن٬ یاسر میردامادی٬ صدّیقه وسمقی٬ حسن یوسفی اشکوری