برگذشتن از برجام یا فرش قرمز برای بایدن

زیتون ـ مهسا محمدی: مجلسیان می‌گویند طرح یک فوریتی امروزشان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» است، نه خروج از برجام. در عین حال اما تاکید می‌کنند که «برجام در ابعاد گوناگون به کشور خسارت وارد کرده است».

 نمایندگان طرحی ارائه کردند در راستای کاهش تعهدات برجامی، تا سازمان انرژی اتمی ملزم به احیای غنی‌سازی ۲۰ درصد، افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده و احیای قلب راکتور اراک می‌شود، با زمانبندی مشخص.

به گفته ابوالفضل عموئی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، زمان ارائه این طرح هم پیام خاص خود را دارد، یک فوریت این طرح پیش از انتخابات آمریکا به تصویب رسیده تا اعلام کنند که برای جمهوری اسلامی «تفاوتی ندارد چه کسی ساکن کاخ سفید شود» و راه مواجهه ایران با این قضیه مشخص است.

محمود نبویان، نماینده تهران، هم می‌گوید که مجلس مشخصا «بر مواردی که برای غربی‌ها مهم است» دست گذاشته تا بتواند با این فشار تحریم‌ها را بردارد و فشار اقتصادی را کاهش دهد.

در واقع به نظر می‌رسد با توجه به زمان ارایه این طرح، هدف تلویحی آن، یعنی دادن پیام عدم اهمیت انتخابات آمریکا، هدف اصلی «مجلس انقلابی» باشد. انتخاباتی که در میان مردم تحت تحریم از یک سو و دولتی که همه تخم‌مرغ‌هایش را در سبد برجام گذاشته از سوی دیگر، با حساسیت دنبال می‌شود.

طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» چه می‌گوید؟

بر اساس این طرح، که یک فوریت آن امروز با ۱۹۶ رای به تصویب رسید، دولت مکلف به تولید سالانه ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد، راه اندازی هزار سانتریفیوژ IR-۲m در بخش زیر زمین تاسیسات نطنز، نصب و راه اندازی هزار سانتریفیوژ IR-۶ تا پایان سال جاری در فردو و اقدام فوری برای احیای قلب راکتور اراک به شرایط قبل از برجام شده و البته تاکید شده که این طرح «قابلیت بازگشت‌پذیری» هم دارد.

همچنین برای رسیدن به ظرفیت یکصد و نود هزار سو غنی‌سازی، سازمان انرژی اتمی مکلف شد که بعد از تصویب این قانون، ظرفیت غنی‌سازی و تولید اورانیوم غنی‌سازی شده با سطح غنای متناسب هر یک از «مصارف صلح آمیز کشور»، به میزان ماهانه حداقل ۵۰۰ کیلوگرم افزایش دهد.

با ارجاع به این بندها است که نبویان، عضو هیات رئیسه کمیسیون اصل ۹۰  بر اهداف صلح‌آمیز این طرح تاکید کرده و می‌گوید:« ۸۰۰ تا یک میلیون بیماری سرطانی نیازمند به رادیو دارو داریم، متاسفانه به خاطر برجام تعهد داده‌ایم، این در حالی است که  مطابق گزارش آژانس در دوران آقای جلیلی ۴۴۷.۸ کیلو مواد لازم برای تامین رادیو داروهای بیماران سرطانی در اختیار داشتیم که یا آن اکسید شده یا بخشی از آن را به خارج از کشور فرستاده شد و اکنون اکنون ۳ کیلو، ۳ کیلو از روسیه وارد می کنیم.»

در ادامه این طرح آمده که راکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک، را که در حال حاضر به گفته مسئولان به موجب برجام در حال باز طراحی و بهینه سازی است، باید ظرف مدت ۴ ماه از تاریخ تصویب این قانون با برنامه زمانبندی معین از طریق احیای قلب راکتور به شرایط قبل از برجام برگردد.

این طرح همچنین دولت را موظف می‌کند که بر اساس بندهای ۳۶ و۳۷ برجام، ظرف مدت ۲ ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی، که به واسطه برجام ممکن شده بود را متوقف کند.

در واقع هدف اعلام شده از این طرح، «برقراری روابط بانکی ایران در اروپا» و بازگشت میزان روند خرید نفت به «شرایط عادی و رضایت بخش» است و در ادامه تهدید شده که در صورت عدم دستیابی به این اهداف «دولت مکلف است اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف نماید.»

هدف اعلام شده این طرح، «برقراری روابط بانکی ایران در اروپا» و بازگشت میزان روند خرید نفت به «شرایط عادی و رضایت بخش» است.

از آن سو نیز «اگر پس از ۳ ماه از تصویب این قانون طرف‌های مقابل برجام به اجرای تعهدات خود در برجام بازگشته باشند، دولت مکلف است پیشنهاد اقدام متقابل ایران در بازگشت به تعهدات برجامی را به مجلس ارائه کند.»

در پایان هم «مجلس انقلابی» این خط و نشان را برای دولت کشیده است که «مستنکفین از اجرای این قانون به تناسب، امتناع یا ممانعت از اجراء به طبقات ۴ تا ۷ طبقات مجازات تعزیری قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ محکوم می‌شوند.»

در این طرح چنانچه به نظر می‌رسد، مجلس می‌خواهد که دولت نه تنها از زیر باز تعهدات برجام بیرون بیاید، بلکه پا را از آن هم فراتر گذاشته و پیشنهاد توقف تعهدات پروتکل الحاقی را هم می‌دهد.

طرح در صورت تصویب، مطمئنا به مذاق همپیمانان اروپایی برجام خوش نخواهد آمد و عملا وضعیت ایران را در مقابل غرب به وضعیت پیشابرجامی خواهد برد. جایی که دولت حسن روحانی هم با وجود شکست‌ها و ناکامی‌های پیاپی، بعید است تمایلی به رفتن به آن نقطه داشته باشد.

دولت، سپاه، مجلس و انتخابات آمریکا

مجتبی ذوالنوری، نماینده قم و نماینده طراحان این طرح می‌گوید که «منافع مردم اقتضا می‌کند که نمایندگان در اقدامی دولت را وادار کنند که از حقوق ملت دفاع نماید» او همچنین تاکید دارد که «مردم را نباید شرطی کنیم، جمهوری‌خواه و دموکرات تفاوتی با یکدیگر ندارند».

هر چند به گفته طراحان و حامیان طرح، هدف فشار به طرف‌های برجام برای عمل به تعهداتشان است، اما در این میان دولت و چشم امیدش به سوم نوامبر و خروجی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم از قلم نیافتاده. 

از آنجا که طرح استیضاح حسن روحانی با وجود تلاش‌های ذوالنوری، به امر رهبر جمهوری اسلامی مسکوت ماند، او و مجلس انقلابی درصددند «دولت را وادار کنند» با روش‌های آنان با مسئله تحریم و برجام مواجه شود.

دولت هنوز به این طرح و سخنان نمایندگان واکنشی نشان نداده است. اما از آنجا که طرح استیضاح حسن روحانی با وجود تلاش‌های ذوالنوری، به امر رهبر جمهوری اسلامی مسکوت ماند، او و مجلس انقلابی درصددند «دولت را وادار کنند» با روش‌های آنان با مسئله تحریم و برجام مواجه شود.

در حالی که دولت و بخش بزرگی از مردم ایران با اضطرابی روزافزون انتخابات ایالات متحده را دنبال می‌کنند و به حرف‌های نامزد دمکرات، مبنی بر بازگشت به برجام، دل‌ بسته‌اند، مجلس و سپاه لااقل به ظاهر تلاش می‌کنند که بگویند، آینده ایران به انتخابات ایالات متحده وابسته نبوده و آنها برای هر کدام از سناریوهای ممکن برنامه دارند و نمی‌خواهند مردم «شرطی» شوند.

بیشتر بخوانید:

راهِ پیشِ مذاکره، راهِ پسِ تحریم

چه چیزی از برجام باقی مانده‌است؟

راه‌اندازی راکتور اراک؛ خطر تکرار فاجعه چرنوبیل

در آستانه ۱۳ آبان، روز حمله دانشجویان خط امام به سفارت آمریکا، سپاه پاسداران هم در بیانیه‌ای «پیوند زدن حل مشکلات کشور به تحولات خارجی» را «گزاره‌ای خطرناک» خوانده است. در این بیانیه تاکید شده که «ملت ایران کمر تحریم و فشار حداکثری آمریکا و نظام سلطه را خم کرده است.»

البته موضع سپاه در نشریه داخلی خود، «بصیرت»،‌آنقدر از بالا و با اعتماد به نفس نیست. نویسنده این نشریه در مطلبی در شماره روز شنبه ۱۰ آبان ۹۹ از انتخاب بایدن و تاثیر آن بر ایران اظهار نگرانی کرده‌است. نگرانی مطرح شده این است که اگر «بایدن پیروز شود یک موج پرفشار بر انتخابات ۱۴۰۰ تاثیر می‌گذارد» و تاکید می‌کند که «واقعیت آن است که هیچ‌گاه به اندازه وضعیت کنونی برای کف جامعه مسائل مربوط به انتخابات آمریکا حائز اهمیت نبوده است.»

نشریه داخلی سپاه: «واقعیت آن است که هیچ‌گاه به اندازه وضعیت کنونی برای کف جامعه مسائل مربوط به انتخابات آمریکا حائز اهمیت نبوده است.»

موج پرفشار مورد پیشبینی این نشریه، می‌تواند تلاش‌های احتمالی برای بازگشت به میز مذاکره از سوی نیروهای معتدل داخلی در صورت پیروزی بایدن باشد. 

در نهایت توصیه نشریه سپاه است که در «کوتاه مدت باید کارهایی انجام شود. مثلاً در خصوص نحوه مواجهه با پیروزی احتمالی بایدن، بخش سیاسی کشور هیچ‌گونه سیگنال غلطی نباید به طرف پیروز در انتخابات آمریکا منتقل کنند. از طرف دیگر رسانه‌های ایران و جامعه تحلیل‌گر ضرورت دارد فضای مطلوب و مورد نیاز را برای افکار عمومی ترسیم کنند.»

«اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها»ی مجلس می‌تواند یکی از همین تلاش‌ها برای نفرستادن «سیگنال غلط» باشد، تلاشی که پیش از موعد آغاز شده و هدفش همه موافقان داخلی و خارجی مذاکره است. 

رهبر جمهوری اسلامی هم بنا دارد به مناسبت ۱۳ آبان سخنرانی کند. سخنرانی ای که  شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آن را «راهبرد ملی و فصل الخطاب» خوانده‌است؛ فصل‌الخطابی که به نظر می‌رسد با توجه به زمان اعلام آن، می‌خواهد استقلال خود را از نتایج انتخابات ایالات متحده به رخ بکشد.