ایران و اسرائیل در عصر بایدن

زیتون ـ یلدا امیری: اظهارنظرهای اکثریت مقامات اسرائیلی پس از پیروزی جو بایدن، نامزد دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا حاکی از نگرانی آنها از مواضع رئیس جمهور جدید آمریکا است. بخش زیادی از این نگرانی‌ها به ایران مربوط است. یک وزیر اسرائیلی از وقوع جنگ میان ایران و اسرائیل در صورت بازگشت بایدن به برجام گفته و بسیاری از مقامات اسرائیلی در خصوص ادامه همکاری‌های نزدیک آمریکا و اسرائیل اظهار امیدواری کرده‌اند.

توییت روز ۱۸ آبان بنیامین نتانیاهو نیز تایید کننده افسوس او از شکست دونالد ترامپ در انتخابات بود. نخست‌وزیر اسرائیل نوشت: تبریک به جوبایدن و کامالا هریس. جو! ما یک رابطه دیرین و گرم شخصی برای نزدیک به ۴۰ سال با یکدیگر داریم و من می‌دانم که شما دوست بزرگ اسراییل هستید. منتظر همکاری با شما و تقویت هر چه بیشتر ائتلاف ویژه میان آمریکا و اسراییل هستم. متشکرم دونالد ترامپ به خاطر دوستی که به شخص من و اسراییل داشتی، برای به رسمیت شناختن اسراییل و جولان، برای ایستادن مقابل ایران، برای توافقنامه‌های تاریخی صلح و برای رساندن ائتلاف آمریکا- اسراییل به نقطه‌ای بی سابقه.

الی کهن، وزیر اطلاعات اسرائیل نیز اعلام کرد: دونالد ترامپ یکی از بزرگترین دوستان اسرائیل در کاخ سفید بوده است، اما ما در انتخابات آمریکا دخالت نمی‌کنیم و می‌توانیم با هر دولتی در واشنگتن کار کنیم.

گزینه جنگ اسرائیل با ایران

پیش از اعلام پیروزی بایدن در انتخابات و زمانی که احتمال پیروزی او قوت یافته بود، زاخی هانِگبی، وزیر شهرک‌های یهودی‌نشین گفت که بازگشت بایدن به برجام،‌ به معنی جنگ اسرائیل و ایران خواهد بود. او در مصاحبه با شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل گفت: «بایدن از مدت‌ها قبل صریحا گفته که به برجام بازمی‌گردد. اگر او این سیاست را عملی کند، عاقبت آن، تقابل خشونت‌بار اسرائیل و ایران خواهد بود.»

هانگبی بیش از چهار است که عضو ارشد حزب حاکم لیکود است و نزدیک به بنیامین نتانیاهو. او اضافه کرد: «بنیامین نتانیاهو و اکثر اسرائیلی‌ها توافق برجام را که دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ با ایران امضا کرد، یک خطا می‌دانند و این کمترین چیزی است که می‌توان در توصیف آن گفت.»

جو بایدن درباره پیامدهای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای ایران برای اسرائیل گفته بود: «اسرائیل می‌تواند برای خودش تصمیم بگیرد که چگونه بهترین راه را برای مقابله با تهدید سلاح هسته‌ای ایران به کار بگیرد.»

زاخی هانگبی گفت که دونالد ترامپ اهداف متفاوتی را از یک مذاکره احتمالی با ایران تعیین کرده بود تا یک توافق متفاوت به دست آید و سیاست فشار حداکثری را علیه ایران در پیش گرفته بود. دولت بنیامین نتانیاهو از باراک اوباما و معاون او، جو بایدن، به خاطر مذاکرات هسته‌ای و امضای توافقنامه برجام به شدت عصبانی بود و پس از امضای برجام بارها از گزینه نظامی علیه ایران سخن‌ می‌گفت.

دیوید فریدمن، سفیر آمریکا در اسرائیل نیز در گفتگو با یک وب‌سایت اماراتی گفته است که پیروزی بایدن در انتخابات، منجر به تغییر سیاست‌های آمریکا نسبت به ایران می‌شود که به نفع اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس نخواهد بود. فریدمن یکی از افراد نزدیک به دونالد ترامپ است و سال‌ها وکیل او بوده است.

جو بایدن در مصاحبه‌ای که پیش از این درباره پیامدهای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای ایران برای اسرائیل گفته بود: «اسرائیل می‌تواند برای خودش تصمیم بگیرد که چگونه بهترین راه را برای مقابله با تهدید سلاح هسته‌ای ایران به کار بگیرد.»

چک سفید امضای ترامپ به اسرائیل

ترامپ همواره با تمامی مواضع نتانیاهو حتی تندترین آنها همسو بود؛ خروج از توافق هسته‌ای و ارائه طرح صلح خاورمیانه که بنابر آن نزدیک به ۳۰ درصد خاک کرانه غربی از جمله شهرک‌های یهودی‌نشین این منطقه در یک توافق نهایی به اسرائیل ضمیمه خواهد شد، از جمله اقدامات او در این زمینه بوده است.

ترامپ بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و سفارت آمریکا را به این شهر منتقل کرد. او علاوه بر آن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت. نتانیاهو بارها ترامپ را بهترین دوست خود در کاخ سفید نامید.

با پیروزی جو بایدن اما، احتمالا سیاست های نتانیاهو مانند گذشته مورد تایید آمریکا نخواهد بود. طبق نظرسنجی‌هایی که پیش از انتخابات ۳ نوامیر انجام شد، اکثریت اسرائیلی‌ها معتقدند جو بایدن به اندازه ترامپ از این کشور حمایت نخواهد کرد و بعید است در آینده‌ نزدیک شاهد همکاری شبیه به این با رییس‌‌جمهوری دیگر در آمریکا باشیم.

البته به احتمال زیاد بایدن قدرت تغییر برخی از تصمیمات دونالد ترامپ را نخواهد داشت به همین دلیل برخی از این تصمیم ها بازگشت ناپذیر توصیف می‌شوند. انتقال سفارت آمریکا در اسرائیل به بیت المقدس از جمله این تصمیم‌هاست. با این حال جو بایدن وعده داده است که کنسولگری آمریکا برای فلسطینی ها را که ترامپ تعطیل کرد بازگشایی کند و  وعده ّایی از این دست بدان معناست که اسرائیل همانند دوره ترامپ از آمریکا چک سفید امضا نخواهد داشت.

در همین حال محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین  هم به جو بایدن تبریک گفت. عباس ابراز امیدواری کرد با بایدن و دولت او در راستای تقویت روابط فلسطین-آمریکا و تحقق آزادی، استقلال، عدالت و شرافت برای مردم فلسطین و نیز برقراری صلح، ثبات و امنیت برای همه در منطقه و جهان همکاری کند.

ایران در مرکز نگرانی رسانه‌های اسرائیلی

روزنامه اسرائیلی معاریو در یادداشتی نوشت که شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به معنای ناکام ماندن برنامه‌های واشینگتن برای به زانو درآوردن ایران است و با پیروزی جو بایدن نامزد دموکرات‌ها در انتخابات آمریکا زمینه برای ادامه قدرت گرفتن ایران فراهم شده است. جالب آنکه تفسیر تندرهای درون ایران نیز از شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری همین است.

این روزنامه نوشته است که حضور بایدن در کاخ سفید به دولت روحانی فرصتی برای قدرت گرفتن خواهد داد، به خصوص که بایدن خود تاکید کرده در صدد بازگشت به توافق هسته‌ای است. این در حالی است که اگر ترامپ رئیس‌جمهور می‌شد، این اتفاق هرگز نمی‌افتاد.

روزنامه اسرائیلی معاریو در یادداشتی نوشت که شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به معنای ناکام ماندن برنامه‌های واشینگتن برای به زانو درآوردن ایران است.

به گزارش بی‌بی‌سی، ماتی توچفلد، نویسنده روزنامه اسرائیل هایوم که طرفدار نتانیاهو است، نیز نوشته است: اتفاقا نتانیاهو عقیده دارد که پیروزی بایدن ممکن است به برخورد تخاصمی ایالات متحده با شهرک‌های کرانه غربی منجر شود، و همچین بازگشت به روال عادی محکومیت هر گونه ساخت‌وساز جدید در این شهرک‌ها، و شاید حتی تجدید فشار آمریکا برای شروع مجدد مذاکرات سیاسی. اما مقاومت در برابر این خواسته‌ها به سختی و پیچیدگی دوره اوباما نخواهد بود. بایدن با اوباما فرق دارد. اگر ترسی باشد به خاطر توافق هسته‌ای با ایران است. بایدن از ابتدا موافق این توافق بود و از ترامپ به خاطر خروج از آن انتقاد کرد.

دوستان دیرینه، دشمنان امروز

روابط ایران و اسرائیل از روابط دوستانه در دوران پهلوی به روابطی سرشار از تنش در دهه‌های اخیر تبدیل شد. اگرچه جمهوری اسلامی می‌توانست پس از انقلاب به بازیگری بی طرف و البته تاثیرگذار در روابط میان اسرائیل و فلسطین تبدیل شود. اما ایدئولوژی حاکم بر حکومت آیت الله خمینی راه را برای هر گونه مماشات بسته بود. نطفه دشمنی با اسرائیل از همان ماه های اولیه انقلاب منعقد شد و اکنون به سن ۴۲ سالگی رسیده است. اکنون آیت‌الله خامنه‌ای بارها و بارها در سخنرانی‌های خود از نابودی اسرائیل سخن گفته است. اسرائیل هم از بمباران مواضع ایران در سوریه و سایر نقاط در دسترس دریغ نکرد.

مساله «صدورانقلاب» موضوع را پیچیده‌تر نیز کرد. واحد نهضت های آزادیبخش اسلامی روز ۲۷ آذر ۱۳۵۹ با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اقدام به تاسیس واحد نهضت‌های اسلامی نمود چرا که «جنبش های آزادیبخش جهان انقلاب اسلامی به ایران امید فراوانی بسته و پیروزی نهایی خویش را در تداوم آن می دانند.»

البته واحد نهضت‌های آزادیبخش پس از مدتی منحل شد، اما دشمنی با اسرائیل و رجزخوانی‌های مقامات جمهوری اسلامی تا به امروز ادامه داشته است. آمریکا هم همیشه در این میان متناسب با اینکه کدام رئیس‌جمهور بر سر کار باشد، یا نقش میانجی برای کاهش تنش را داشت یا بر آتش اسرائیل می‌دمید. حال باید دید چهل و ششمین‌ رییس‌جمهور ایالات متحده در بازی ایران و اسرائیل چه نقشی را بر عهده می‌گیرد.