آقازادگی در جمهوری اسلامی

زیتون ـ احسان نادرپور:  بازداشت یک فعال اینستاگرامی به اتهام کودک‌آزاری، روز گذشته خبرساز شد. پلیس فتا اعلام کرد فرد کودک آزاری که در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی از آزار جنسی دو کودک کار منتشر کرده بود، دستگیر شد.

طی روزهای اخیر حساسیت‌ها نسبت به این فرد در شبکه‌های اجتماعی با دست به دست شدن این ویدئو بالا رفت. علاوه بر واکنش‌های منفی به اصلا عمل این فرد، خبر تایید‌نشده دیگری باعث افزایش خشم افکار عمومی نسبت به او شد. در خبرهای اولیه گفته شد که این فرد آقازاده و فرزند یکی از مدیران صدا و سیماست، اما در صحت این ادعا شک و شبهه وجود دارد. با وجود این به نظر می‌رسد که این ادعا، هر چند تاییدنشده، باعث افزایش خشم افکار عمومی نسبت به این فرد و آزار اعمال شده از سوی او شد.

عنوان «آقازاده» گرچه پیش از این هم در زبان فارسی وجود داشت، اما چند سالی است که در ادبیات سیاسی و اجتماعی ایران پررنگ شده و به اقوام درجه یک مدیران و مقامات ارشد اغلب سیاسی نسبت داده می‌شود که از امتیاز یا رانت خاصی برخوردارند. حال در نزد افکار عمومی این مفهوم با مصادیق مشخصی در عالم بیرون پیوند دارد که با رانت، مقام و ثروت بی‌حساب پیوند خورده و از این رو جای نقد و پرسش دارد.

هر چند در مورد این فرد آقازادگی وی اثبات نشد، اما موارد فراوانی از این دست وجود دارد که «آقازادگان» در حال بهره‌برداری از رانت آقازادگی خود و مصون از پیگیری هستند.

آقازاده‌ها چقدر به جیب زدند؟

روز گذشته محمد غرضی، سیاستمدار اصول‌گرا، هم به عملکرد آقازاده‌ها انتقاد و تاکید کرد: «شما ببینید از این ۵ هزار اولاد مدیران اصلاح طلب و اصولگرا که در آمریکا هستند چگونه امتیازات را بین خودشان تقسیم کرده‌اند و اصلا مشخص نیست که او پسر یک اصولگرا است یا پسر یک اصلاح طلب.»

پیش از این در تیرماه سال ۹۷ هم ایسکانیوز مدعی شده بود که استیون منوچین، رئیس(وزیر) خزانه‌داری آمریکا از حضور  ۵هزار و ۴۳۲ نفر از فرزندان مسئولین ایران در آمریکا خبر داده و گفته که « به غیر از املاک‌ و دارایی شخصی، ۱۴۸ میلیارد و ۲۶۷ میلیون دلار در حساب این نفرات وجود دارد و بدلیل امضا نکردن FATF این مبالغ را توقیف می‌کنیم.» هرچند این خبر به فاصله چند روز تکذیب و اعلام شد منبع موثقی برای تایید صحت این ماجرا وجود ندارد، اما دیری نپایید که محمود بهمنی، رییس سابق بانک مرکزی هم مهر تاییدی بر این خبر گذاشت و گفت: «۱۴۸میلیارد دلار موجودی حساب آقازاده‌های ما در بانک‌های خارجی است. ذخایر کشور ما این قدر نیست. این موضوع نشان می‌دهد بیش از ذخایر ارزی کشور ما موجودی حساب آقازاده‌ها در خارج از کشور است. این ۵ هزار آقازاده در خارج از کشور چه می کنند؟ گفته می‌شود ۳۰۰ نفر از آنها درس می‌خوانند. بقیه آنها چه می‌کنند؟ دولت باید به این موضوع رسیدگی کند. قانون، تکلیف را روشن کرده است. نظارت بر موسسات پولی و بانکی با بانک مرکزی است و مسئول نظارت بر دولت نیز سازمان بازرسی و دیوان محاسبات است، باید گزارش شفاف در این خصوص ارائه شود.»

به نطر می‌رسد بعد از اعمال تحریم‌های ایالات متحده و خروج این کشور از برجام هم، بنابر گزارش شاهدان عینی، در بانک‌های کشورهای اروپایی محدودیت‌هایی برای باز کردن حساب و تبادلات بانکی بعضی از آقا‌زاده‌ها به وجود آمده است. به عنوان مثال یک شهروند ایرانی ساکن سوئد به «زیتون» گفته است که در مراجعه‌اش به بانک برای گشایش حساب، بانک ابتدا اطمینان حاصل کرده که او رابطه فامیلی با مقامات جمهوری اسلامی ندارد و در نهایت از وی تعهد گرفته اند. با وجود این آنچه از زندگی این افراد در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد موید فشار خاصی بر آنان نیست.

اما همه بحثی که حول آقازاده‌ها وجود دارد دست و دل‌بازی پدران‌ و مادرانشان برای آنها نیست. در واقع به نظر می‌رسد که این افراد به دو دسته تقسیم شده‌اند. کسانی که به صورت چراغ خاموش در کشورهای مورد عناد والدینشان زندگی و تحصیل می‌کنند، بعضی از آنان بازمی‌گردند و گروهی در همان‌جا روزگار می‌گذرانند اما اغلب با سر و شکل مورد تایید پدر و مادرشان. دسته دوم اما این ویترین را هم حفظ نکرده‌اند و تمام محدودیت‌های اجتماعی و خط قرمزهایی که سالها توسط جمهوری اسلامی بر ایرانیان اعمال شد را زیر پا گذاشتند. فرزندانی که هر چند فامیلی خود را برای بهره‌برداری از عواید آن حفظ کرده‌اند اما اغلب نام‌هایشان را هم عوض کرده‌اند

ساشا سبحانی؛ شاخ مجازیِ طلبکار

محمد سبحانی، معروف به ساشا سبحانی، فرزند احمد سبحانی، سفیر سابق ایران در مکزیک و ونزوئلا در دوران ریاست جمهوی احمدی‌نژاد است. او در حال حاضر شاید یکی از معروف‌ترین آقازاده‌­هایی است که در دسته دوم جا می‌گیرد. ساشا سبحانی در سال ۹۱ به علت کشته شدن دو نفر در یکی از مهمانی­‌هایش مدتی را در ونزوئلا بازداشت بود. این آقازاده با ویدئوهای غیرمعمولش توانسته فالورهای زیادی در اینستاگرام برای خود دست و پا کند. نمایش دخترهای نیمه عریان، پخش کردن دلار، نشان دادن سِت مشروبات و مواد مخدر چیزی­ است که توانسته او را به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار فالوور برساند.  او در حال حاضر مانند بسیاری از «شا‌خ‌­های مجازی» یک سایت شرط­بندی راه‌اندازی کرده­ است. سبحانی در یکی از ویدئوهایش خطاب به کسانی که از او انتقاد کردند، می‌گوید: « تا کی می‌خواهید سرتان را تو زندگی من کنید. اگر نمی‌توانید پول در بیاورید برید بمیرید!»

مهدی مظاهری؛ آقازاده‌­ای از بانک مرکزی

مهدی مظاهری، فرزند طهماسب مظاهری، وزیر اقتصاد دولت اصلاحات و رئیس بانک مرکزی دولت احمدی نژاد است. شهرت مظاهری هم از آنجا آغاز شد که تصاویری از او در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان از زندگی لاکچری، با ماشین و ساعت­‌های گرانقیمت داشت.

او هم برای پاسخگویی به انتقادات روزافزون ویدئویی منتشر کرد که از دید بسیاری توهین آمیز است. مظاهری در این ویدئو می‌گوید: «اگر یک عده‌ای جون دادند، عده هم پول داده اند. جان چه باشد که فدای قدم دوست کنم این متاعی ست که هر بی سروپایی دارد… تو ماشین خوب نداری تو زندگیت مشکل بچه های مردمه؟»

کیان علی آبادی؛ از کربلا تا خانه­‌های لوکس

احسان (کیان) علی آبادی، فرزند محمد علی‌آبادی، رییس سازمان تربیت بدنی دولت احمدی نژاد و سرپرست پیشین وزارت نفت، هم صفحه­‌ای با چند هزار فالوور در اینستاگرام داشت که با افزایش حساسیت رسانه­‌ها آن را تعلیق کرد. عکس­‌هایی از زندگی و ماشین­‌های لاکچری و خانه­‌های ویلایی و مهمانی­‌ها در کنار عکس‌­هایی با مذهبی‌ها و نماز خواندن در کربلا چیزی است که در ویترین آقازاده علی‌­آبادی به چشم می‌خورد. علی آبادی در واکنش به انتشار این عکس‌ها در شبکه‌های اجتماعی نوشت که این عکس­‌ها صرفا جنبه هنری دارند. ساعتی بعد هم عکس­‌ها از این صفحه حذف و نام صفحه را تغییر داد تا افراد بیشتری به او دسترسی نداشته باشند و این آقازاده بقیه راه را چراغ خاموش طی کند.

الیاس قالیباف؛ پا جا پای پدر

الیاس قالیباف، فرزند محمدباقر قالیباف اما حواشی‌­اش از جنس شاخ‌های مجازی نیست. او تلاش کرده است که همه جا همگام با پدر و مادرش پیش برود. در کنار انتشار اخبار مربوط به فساد شهرداری تهران در دوران شهرداری قالیباف چند جایی نام الیاس قالیباف هم به چشم می­‌خورد. به عنوان نمونه تخلفات مربوط به از بین بردن درختان و ساخت و ساز در باغ ۲۲هزارمتری در منطقه سعادت آباد تهران معروف به باغ برره حواشی زیادی را در پی داشت. باغی که پای موسسه شمس الشموس با مدیریت الیاس قالیباف را به میان آورد. موسسه شمس الشموس هم البته یکی از زیرمجموعه­‌های خیریه امام رضا؛ متعلق به زهرا مشیر استخاره؛ همسر محمدباقر قالیباف است.