در میان موافقان و مخالفان کیفر «حبس ابد» نظربینابینی نیز وجود دارد. بنا بر این نظر، کیفر حبس ابد تنها در صورتی پذیرفتنی است که همراه با مقرراتی انعطاف‌پذیر در تحمیل و اجرای آن باشد. این نظر موضوع حبس ابد را به چالش بیشتر کشیده و زمینه را برای تعدیل آن فراهم می‌سازد.
اصولا مجازات‌ها پس از گذشت زمانی مشخص تعدیل‌پذیرند. در حقوق داخلی بسیاری از کشورها از جمله ایران، موضوع تعدیل مجازات‌ها در قوانین کیفری مدنظر قرار گرفته و از دو نوع کیفیات مخففه قانونی و قضایی سخن رفته است. قدر مسلّم آن است که امکان تعدیل مجازات‌ها باید در محکمه‌ای بی‌طرف و مستقل بررسی شود و تصمیم این محکمه قابل فرجام‌خواهی باشد. سؤالی که همیشه در ذهن حقوق‌دانان مطرح می‌شود این است که آیا امکان تعدیل حبس‌های طولانی‌مدت، به ویژه حبس ابد وجود دارد؟
در برخی کشورها و با شرایطی از جمله قطعی‌بودن کیفر در دادگاه، ابراز ندامت محکوم، امکان اصلاح، تساوی میان محکومان(سایر زندانیان نیز در اوضاع و احوال مشابه از حق تعدیل مجازات برخوردارند)، رفتار محکوم در طول اجرای مجازات، نظر قضاتی که متهم را محکوم به مجازات کردند، نظر دادستان و همکاری با دادستان، امکان تعدیل مجازات حبس ابد فراهم شده است.
مواضع کشورها در برابر مجازات حبس ابد بسیار متفاوت است . کشورهای شیلی، کوبا، اسرائیل، مکزیک، اسپانیا، پرتغال و ونزوئلا بر مغایرت مجازات حبس ابد با موازین حقوق بشر تاکید ورزیده‌اند. برخی کشورها همچون قطر و عربستان سعودی مجازات حبس ابد را با توجه به خصوصیت نامعین بودن آن رد کردند. با وجود این، مجازات حبس ابد در او ضاع و احوال خاص پذیرفته شده است. جامعه جهانیِ بزه‌دیده‌شناسی درمجموع خاطرنشان می‌سازد، زندانی‌کردن قاتل بدون آزادی مشروط یعنی تا وقتی در زندان بمیرد می‌تواند ظالمانه باشد. این مجازات هم مثل حکم اعدام می‌تواند قاتل را از این فرصت‌ها محروم کند:
– مسئولیت کشتن فردی را بپذیرد؛
– اعضای خانواده قربانی را درک کند؛
– آنچه را در ذهن اعضای خانواده قربانی می‌گذرد، بفهمد؛
– به اینکه خانواده‌ای را نابود کرده اعتراف کند؛
– اینکه واقعاً نادم بوده و می‌فهمد چه صدمه‌ای به دیگران رسانده را نشان دهد.
ازاین‌رو باید درباره صدور حکم زندان ابد بدون آزادی مشروط نیز هشدار داد. اخیراً هیچ فرد صاحب‌مقامی در حد پاپ فرانسیس سخنان قاطعانه‌ای علیه این حکم نگفته است. او چندی پیش از آنکه حبس ابد از مقررات کیفری واتیکان حذف شود گفت: «حبس ابد، اعدام در لباس مبدل است.». در همین راستا دادگاه اروپایی حقوق بشر، محکومیت زندان بدون آزادی مشروط را به‌عنوان نقض کنوانسیون اروپایی حقوق بشرلغو کرده است. همچنین در یک مجموعه از تصمیمات تاریخی، این دادگاه به هر زندانی حق داد، هر زمان حکمش به وسیله دادگاه صالحه بازبینی و مورد تجدیدنظر قرار گرفت، از زندان آزاد شود.
زندان صرفا مکانی برای سلب آزادی مجرمان نیست و ویژگی اصلاح‌کنندگی آن را نباید از یاد برد. با وجود این، علی‌رغم مباحثات افرادی که اعتقاد دارند کیفر حبس ابد اصلاح و بازگشت مجرم را به جامعه غیرممکن می‌سازد، باید توجه داشت که با توجه به حذف مجازات مرگ، حذف حبس ابد بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود. برای مثال در جریان توقف اجرای حکم اعدام در کنیا در حالی که ریاست جمهوری کنیا طی بیانیه ای اعلام کرد، اگر چه طی ۲۲ سال گذشته هیچ‌گونه حکم اعدامی در این کشور اجرا نشده، اما از گذشته ۴۰۰۰ محکوم به اعدام در زندان‌های کشور نگهداری می‌شوند. با نظر ریاست جمهوری حکم همه آن‌ها به ابد تقلیل یافت. در چنین شرایطی امکان انحلال احکام حبس ابد بسیار دشوار است و بهتر است به مراحل بعدی واگذار شود.
پایان
***
توضیح: زیتون، ضمن سپاس از آقای سعید مدنی، که با سعه‌ی صدر این مجموعه را برای انتشار در اختیار ما قرار دادند، این مجموعه مباحث «علیه اعدام» را در این‌جا خاتمه می‌دهد. علاقمندان برای مطالعه بیشتر و تفصیلی می‌توانند به کتاب «علیه اعدام» که به زودی در خارج از کشور منتشر خواهد شد ، مراجعه کنند. آرشیو مطالب منتشر شده در زیتون در« این آدرس » قابل دسترسی است.
از همین مجموعه:
- علیه اعدام (۱) : چرا مجازات اعدام باید لغو شود
- علیه اعدام (۲) : خطایی به قدمت تاریخ بشریت
- علیه اعدام (۳) : اعدام در برخی ادیان توحیدی
- علیه اعدام (۴) : اعدام در برخی مناطق جهان
- علیه اعدام (۵) : اعدام در قوانین ایران
- علیه اعدام (۶) : جرم‌هایی با مجازات اعدام در ایران
- علیه اعدام (۷) : روش‌های اجرای حکم اعدام در ایران
- علیه اعدام (۸) : سایر روش‌های اجرای حکم اعدام در ایران
- علیه اعدام (۹) : چه کسانی قربانی اعدام‌اند؟
- علیه اعدام (۱۰) : از این ستون به آن ستون؟
- علیه اعدام (۱۱) : محکومان به اعدام قربانی هستند
- علیه اعدام (۱۲) : سندرم صف مرگ
- علیه اعدام (۱۳) : قربانی اعدام: خانواده محکومان به اعدام
- علیه اعدام (۱۴): قربانی اعدام : شاکیان
- علیه اعدام (۱۵): قربانی اعدام: شاکیان- ۲
- علیه اعدام (۱۶) : قضات و مجریان حکم اعدام
- علیه اعدام (۱۷) : سیاست اقتدارگرا و اعدام
- علیه اعدام (۱۸): سیاست اقتدارگرا و اعدام –۲
- علیه اعدام (۱۹) : حبس ابد مجازات جایگزین اعدام
- علیه اعدام (۲۰): مجازات حبس ابد، مشروط یا غیرمشروط؟
یک پاسخ
در خصوص انبوه مقالاتی که آقای مدنی _با صرف وقت و تحقیق مسلما_ در خصوص اعدام در طول یک سال اخیر نگاشته و اینجانب نیز افتخار دارم همه را خواندم فقط یک داستان را عرض می کنم :
دلغکی در حضور پادشاه جسارتی می کند
پادشاه می گوید هزار عدد شلاقش زنید
دلغک می گوید : قبله عالم یا شلاق نخورده اند یا شمارش بلد نیستند.
به آقای مدنی با تمام عزت و احترامی که به ایشان قائلم عرض می کنم یا خانواده مقتول بودن را تجربه نکرده اید (خصوصا از نوع شکنجه شدن و کتک خوردن تا تحقق مرگ که اخیرا در آگاهی ها و سپاه و بازجویی های بازداشتگاه ها مد شده است و جنبه ای از اقتدار حکومت نیز یافته ) و یا نمی تواند در قامت یک قاتل خود را تصور نمایدو به آن اندازه بی وجدانی را در روح لطیف خود بگنجاند.
در هر حال در جامعه ما اگر حکم اعدام و قصاص حذف گردد چندین برابر یک اعدام و قصاص، کشت و کشتار اتفاق خواهد افتاد
خانواده مقتول مطمئنا اگر از چنین رافت شما ( در آینده اگر مسئول قضایی باشید) مطلع شوند قاتل را یا فردی از خانواده قاتل را قبل دادگاه خواهند کشت.
دیدگاه‌ها بسته‌اند.