زیتون- با برکناری علی النعیم وزیر نفت عربستان سعودی، موقعیت این کشور بعنوان برترین تأمین‌کننده نفت خام در خاورمیانه درخطر است. عربستان سعودی تأمین‌کننده نفت به بزرگترین مصرف‌کننده‌های دنیاست.
فرارو به نقل از وال‌استریت ژورنال در این باره نوشت: رقیب‌های بزرگ و سرسختی مانند روسیه و ایران، تهدیدی جدی برای تسلط و اشراف عربستان سعودی بر بازارهای بزرگی ازجمله چین، ژاپن و هند محسوب می‌شوند.
بازار رقابتی شدید و افت قیمت نفت در دو سال اخیر، بر چالش‌ها و مشکلات النعیم در آخرین سال‌های فعالیتش بعنوان وزیر نفت افزوده بود. النعیم روز شنبه برکنار شد و خالد الفالح، رییس شرکت نفت سعودی آرامکو، بعنوان وزیر نفت جدید انتخاب شد.
افزایش اخیر قیمت نفت سبب آرامش خاطر عربستان سعودی و اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) شده است. قیمت نفت خام برنت در ماه فوریه پس از دوازده سال، رشدی ۷۰ درصدی داشت. روز جمعه قیمت نفت با بشکه‌ای ۴۴.۶۶ دلار بسته شد. گرچه اوپک و دیگر تولیدکننده‌های نفت در جلسه ماه گذشته نتوانستند به توافقی برای متوقف کردن تولید نفت برسند، اما بهبود شرایط همچنان ادامه داشت.
به گفته تحلیلگران احتمال دارد وزیر نفت جدید در محافظت از سهم و نقش عربستان سعودی در بازار، سیاست‌های وزیر سابق را پیش رو بگیرد، حتی اگر این سیاست‌ها به اشباع بازار جهانی دامن بزند. با شروع نوسان قیمت نفت از اواسط ۲۰۱۴، عربستان همواره از جانب اعضای کوچک‌تر اوپک برای توقف تولید نفت تحت‌فشار بوده است.
روز شنبه، تحلیلگران در گزارشی در موسسه تحقیقاتی انرژی اسپکتس بیان کردند:« خالد الفالح سیاست‌های وزیر سابق را باور دارد و نیازی به دخالت عربستان سعودی برای برقراری تعادل در بازار نمی‌بیند. الفالح مخالفت خود را درباره کاهش‌های یک‌جانبه یا توقف تولید به‌وضوح ابراز کرده است.»
سیاست عربستان در ادامه تولید نفت موفقیتی نسبی در آسیا داشته است. پالایشگاه‌های آسیا همچنان نفت خود را با امضای قراردادهای بلندمدت از تولیدکننده‌های خاورمیانه تأمین می‌کنند. چین، بزرگترین واردکننده نفت، هنوز هم بیشتر نفت خام خود را از عربستان می‌گیرد.
اما هنگامی‌که در چهارماهه اول ۲۰۱۶ میزان واردات چین از عربستان سعودی تنها ۷.۳ درصد افزایش داشت. سهم عربستان از ۱۵.۹ درصد از کل واردات چین، به ۱۵% کاهش یافت.
دراین‌بین، واردات نفت چین از روسیه در چهارماهه اول ۲۰۱۶ رشدی ۴۲ درصدی داشت. روسیه ۱۳ درصد از میزان کل واردات به چین را به خود اختصاص داد. این میزان در چهارماهه اول سال گذشته ۱۰.۶ درصد بود.
پیتر لی، تحلیلگر انرژی در موسسه تحقیقاتی BMI گفت:«روسیه به دلیل مجاورت جغرافیایی با چین نسبت به دیگر تولیدکنندگان از مزیت رقابتی برخوردار است. درخواست برای نفت روسیه از پالایشگاه‌های مستقل نفت در چین فزایش‌یافته است که در سال گذشته آزادی بیشتری برای وارد کردن نفت خام به دست آوردند.»
علاوه بر پیشنهاد قیمت‌های رقابتی، تأمین‌کنندگان روسی سعی دارند به معاملات خود جذابیت بیشتری ببخشند. در سال جاری، «شرکت ملی نفت گازپروم» به مشتریان چینی خود اجازه داد هزینه معاملات را به‌جای دلار با یوان چین پرداخت کنند.
سعودی‌ها در بازار ژاپن نیز پسرفت داشتند. عربستان ۳۳.۷ درصد از واردات نفت ژاپن را در ماه مارس امسال بر عهده داشت که این میزان در دوره مشابه سال گذشته ۳۷.۶ درصد بوده است. سهم روسیه در بازار ژاپن با ۱ درصد رشد به ۷.۶ درصد رسید.
رقابت روسیه و عربستان در بازار هند نیز رو به افرایش است که تحلیلگران معتقدند درخواست نفت خام در آن افزایش زیادی خواهد داشت. در حال حاضر عربستان تأمین‌کننده یک‌پنجم واردات هند است.
امسال، شرکت دولتی روس نفت برنامه‌ی ارسال منظم نفت خام به دومین پالایشگاه بزرگ هند را دارد. به دنبال آن، روس نفت تصمیم به خرید بخش زیادی از سهام شرکت نفت اسار در هند را گرفت که دارای یک پالایشگاه و ۲۰۰۰ ایستگاه گاز است. فرآیند خرید تا پایان امسال تکمیل می‌شود.
در ماه‌های اخیر ایران نیز بعنوان رقیبی مهم برای عربستان ظاهرشده است. ایران که سال‌ها به دلیل تحریم‌ها از بازارهای بین‌المللی دور بود، دوباره صادرات نفت را افزایش داد. تحلیلگران عقیده دارند آسیا تبدیل به میدان نبردی بزرگ خواهد شد که در آن ایران از عربستان و دیگر تأمین‌کننده‌های بزرگ پیشی خواهد گرفت.
ایران هم‌اکنون در برخی بازارهای آسیا پیشروی کرده است. سهم واردات نفت ایران به کره جنوبی نسبت به ۲۰۱۵ دو برابر شده و تاکنون به ۸.۶ درصد رسیده است. این در حالی است که سهم عربستان از بازار کره نیز کاهش داشته است. ایران سهم خود در بازار هند را نیز افزایش داده است. گائو جیان، تحلیلگر مسائل نفت در سازمان خدمات بین‌الملل گفت:« ایران تهدیدی جدی برای عربستان به‌خصوص در بازار آسیا محسوب می‌شود. این بدان معناست که عربستان سرعت تولید نفت خود را کاهش نخواهد داد، چه برسد آن را متوقف کند.»
