دعوا بر سر تصاحب برجامِ نسیه و مذاکره با آمریکا

زیتون ـ یلدا امیری: مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه، ۱۱ آذر، کلیات «طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» را به تصویب رساند. بر اساس این طرح، برخی تعهدات هسته‌ای ایران کاهش و غنی‌سازی اورانیوم افزایش می‌یابد و محدودیت‌هایی بر سر بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران وضع خواهد شد.

دولت از تصویب کلیات این طرح انتقاد کرده است، گروهی از تحلیل‌گران آن را فروپاشی برجام می‌دانند و بسیاری معتقدند این طرح در راستای محدود کردن دولت روحانی برای مذاکرات مجدد در خصوص برجام است چرا که اصولگرایان قصد دارند سال ۱۴۰۰ امتیاز گفتگو و توافق با غرب را به نام خود ثبت کنند.

دولت روحانی حدود ۹ ماه دیگر بر سر کار است، بسیاری از مردم ایران در سخت‌ترین شرایط اقتصادی که بخشی از  آن حاصل تحریم‌هاست زندگی می‌کنند. در این میان به نظر می‌رسد مجلس جوان انقلابی تلاش می‌کند اوضاع را به گونه‌ای کنترل کند که مذاکره با آمریکا را به تاخیر بیاندازد و سال ۱۴۰۰ یک دولت اصولگرا با آمریکا به توافق برسد. در واقع ادامه شرایط اسف‌بار مردم کمترین درجه اهمیت را در معادلات نمایندگان مجلس دارند.

طرح اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها

آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی چندی پیش گفته بود برای لغو تحریم‌ها باید اقدامی راهبردی صورت گیرد. یک فوریت این اقدام راهبردی را مجلس‌نشینان یک روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری اخیر امریکا، در روز ۱۲ آبان، تصویب کردند، با تاکید بر اینکه قصد خروج از برجام ندارند هر چند به گفته آنان «برجام در ابعاد گوناگون به کشور خسارت وارد کرده است».

حال در سایه کشتن محسن فخری‌زاده، کارشناس ارشد برنامه موشکی و هسته‌ای جمهوری اسلامی، نمایندگان مجلس طرح را مصوب کردند. به گزارش خبرگزاری‌های ایران، ۲۵۱ نماینده مجلس به کلیات این طرح رای مثبت داده‌اند.

بر اساس این طرح دولت موظف است، در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای ۱+۴ در قبال ایران دو ماه پس از تصویب، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند.

بر اساس این طرح ۹ ماده‌ای که باید به تایید شورای نگهبان برسد دولت موظف است، در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای ۱+۴ در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع موانع صادرات و فروش نفت، دو ماه پس از تصویب این قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند.

بر اساس پروتکل الحاقی یا همان ان پی تی که ایران در تفاهم اتمی لوزان اجرای داوطلبانه آن را پذیرفته است، بازرسان آژانس مجاز خواهند بود هر زمان که لازم می‌دانند تاسیسات هسته‌ای ایران را سرزده بازرسی کنند.

این طرح دولت جمهوری اسلامی را موظف می‌کند که غنی‌سازی ۲۰ درصدی را عملیاتی کند و سازمان انرژی اتمی هم باید استفاده از سانتریفوژ‌های نسل ۶ و ۸ را در دستور کار قرار دهد. همچنین دولت موظف به ذخیره و تولید سالانه ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد شده و سازمان انرژی اتمی نیز باید ماهانه ۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌سازی شده با غنای پایین نگهداری و تولید کند.

بیشتر بخوانید:

برگذشتن از برجام یا فرش قرمز برای بایدن

بهره‌برداری از کارخانه تولید اورانیوم فلزی در اصفهان، بهینه‌سازی رآکتور آب سنگین اراک و طراحی رآکتور آب سنگین ۴۰ مگاواتی دیگر با هدف تولید رادیو ایزوتوپ‌های بیمارستانی نیز در این طرح مورد تاکید قرار گرفته است.

مخالفت دولت

علی ربیعی، سخنگوی دولت، روز گذشته بعد از تصویب این طرح گفت که به نظر دولت، موضوع از اختیارات شورای عالی امنیت ملی است و مسئولیت هر گونه تصمیم درباره برجام و برنامه‌های هسته‌ای براساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی فراقوه‌ای بوده است.

به گفته او انباشت اورانیوم با غنای ۲۰ درصد و همینطور عدم اجرای پروتکل الحاقی منجر به دائمی شدن تحریم‌ها می‌شود.

در ادامه سخنان سخن‌گوی دولت لحن تندری به خود گرفت و  ربیعی تاکید کرد:«هیچ نهاد و قوه‌ای به تنهایی نمی‌تواند خارج از این چارچوب اقدام کند و به نظر می‌رسد مجلس هم نمی‌تواند در این موضوعات وارد شود و قطعا شورای نگهبان در مورد این طرح به این موارد توجه خواهد کرد و به محدودیت‌های قانونی، ملاحظات و مصلحت‌های ملی توجه خواهد شد.»

ربیعی با اظهار تاسف تلویحی برای نمایندگان مجلس افزود: «‏متاسفم که عده‌ای فاصله بین نقد و تهمت‌های دروغ آمیز را نمی‌دانند و آداب حکومتداری بر مردم را رعایت نکرده و برآیند فضیلت جامعه نیستند.»

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در روز ۱۱ آذر در نشست خبری با بیان اینکه نظرات وزارت امور خارجه و دولت در طرح اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها منعکس نشده گفت: دولت به صراحت تاکید کرده که مخالف این طرح است و معلوم نیست حقوق ملت با این طرح محقق شود.

دولت به صراحت تاکید کرده که مخالف این طرح است و معلوم نیست حقوق ملت با این طرح محقق شود.

او همچنین افزود که دولت نظرات خود را بیان کرده و «به صراحت» تاکید کرده که موافق این طرح نیست. «چرا که این طرح ضروری و مفید نیست و معلوم نیست حقوق ملت با این طرح محقق شود. متاسفیم نظرات ما منعکس نشده است و مجلس مسیر دیگری را طی کرده است. امیدواریم  نظرات کارشناسی وزارت خارجه لحاظ شود.»

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم در واکنش به طرح مجلس گفت اجرای پروتکل الحاقی هیچ مشکلی را در روند برنامه غنی سازی ایجاد نمی‌کند اما عدم اجرای پروتکل الحاقی باعث تردید و ابهام نسبت به برنامه هسته‌ای ایران می‌شود.

پیش از این رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به طرح مجلس ایران واکنش نشان داده و گفته بود که توقف بازرسی آژانس از تأسیسات هسته‌‌ای ایران بردی نصیب تهران نخواهد کرد.

کشمکش دولت و «مجلس انقلابی» اما چند وقتی است که بالا گرفته و نوک تیز حملات مجلس نیز به سوی جواد ظریف است. تا جایی که روز گذشته وزیر امور خارجه لحن محافظه‌کار همیشگی خود را کنار گذاشته و در گفتگو با «انتخاب» گفت: «بعضی دوستان می‌روند و به آمریکا «گرا» می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید. ما که سکوت می‌کنیم، دلیل نمی‌شود که متوجه این گراها نیستیم. من کسی را متهم نمی‌کنم، ولی می‌دانم و خبرش را به من می‌دهند که گفته‌اند اینها در قدرت نمی‌مانند و قدرت اینها چندروزه است.»

او در عین حال با اشاره به اینکه «آقایان» صراحتا گفته‌اند اگر ترامپ انتخاب می‌شد، پیروزی ما در انتخابات ۱۴۰۰ قطعی بود، ولی الان زیرسوال رفته است، گفت: «اینکه ما انتخابات‌مان را براساس اتفاقی در خارج از ایران برنامه‌ریزی کنیم، بد است.» او البته در پاسخ به این سوال که آیا قصد دارد برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ کاندیدا شود، یا نه گفت: «من بارها گفته‌ام نه چنین قصدی دارم و نه برای خودم چنین موقعیتی قائل بوده‌ام.»

همه راه‌ها به انتخابات ۱۴۰۰ می‌رسد

بعد از آنکه حسین دهقان از اعضای ارشد سپاه پاسداران و مشاور آیت‌الله خامنه ای برای حضور در رقابت‌‌های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرد، حالا خبر ورود سعید محمد، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء هم به این عرصه مطرح شده است.

حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه بر نامزدی فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء تأکید کرده و گفته که سعید محمد هم در همه محافل مطرح است و خودشان هم پیگیری و مطرح می‌کنند.

ورود نظامیان به عرصه سیاست و اقداماتی که مجلس جوان انقلابی به هر قیمتی برای جلوگیری از مذاکره احتمالی دولت روحانی با آمریکا انجام می‌دهد نگرانی‌های بسیاری را دامن زده و با واکنش تحلیلگران مواجه شده است.

عباس عبدی، تحلیل‌گر مسائل سیاسی و اجتماعی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: با این رفتاری که از جناح اصولگرا در این یکی دو روز می‌بینیم باید دعا کرد، ترامپ برگردد چون کارهایی که انجام می‌دهند تا تحریم ‌ها باقی بماند ناشی از عصبی شدن از شکست ترامپ است و خطرش برای ایران بیشتر از وجود ترامپ است.

احمد نقیب زاده٬ استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران در این مورد می گوید: اصولگرایان با جریان اعتدالی و اصلاح‌طلبان رقابت دارند. به همین دلیل نیز بر این باور هستند که اگر جریان اعتدالی چنین توافقنامه‌های مهم و تأثیرگذاری را انجام بدهد جایگاه آنها در بین مردم ارتقا پیدا می‌کند و به همان اندازه جایگاه اصولگرایان نزول پیدا می‌کند. اصولگرایان به دنبال این هستند که بهبود وضعیت اقتصادی کشور را که به نام خود ثبت کنند و به افکار عمومی جامعه القا کنند که یک دولت اصولگرا موفق شده این گشایش‌ها را در کشور به وجود بیاورد.

مهدی آیتی، تحلیلگر سیاسی نیز در این مورد گفته است: کاملا روشن است که جریان اصولگرا به عنوان منتقد و مخالف دولت فعلی به هیچ وجه مایل نیستند که برگ برنده برجام در کارنامه دولت آقای روحانی درج شود و می‌خواهند این کار حتماً در دولت بعدی اتفاق بیافتد. یعنی اگر قرار است که یک امتیاز و برگ برنده‌ای برای کشور فراهم شود به نام جبهه اصولگرایان در تاریخ ثبت شود و بگویند دولت روحانی و اصلاح‌طلبان نتوانستند این کار را انجام دهند و ما آن را به نتیجه رساندیم.

فارغ از آنکه چه کسانی بناست با دولت جدید آمریکا مذاکره کنند؛ رسیدن به توافقی جدید با آمریکا بیش از هر چیز در زندگی مردم ایران تاثیر خواهد داشت و حتی یک روز تاخیر در این کار به زیان مردم است.