«سلطان جائر» به روایت مهاجرانی، «جهاد اکبر» به روایت محمود امجد

سلطان جائر کیست؟

سلطان جائر یک اصطلاح رایج در فقه شیعه است. آیت‌الله سروش محلاتی در یک سخنرانی، سه تعریف موجود از سلطان جائر را این گونه بر می‌شمارد «اول: جائر به معنای فاسق در برابر عادل، به معنای کسی که ملکه تقوی و خودداری از گناه ندارد. دوم: کسی که حق حکومت ندارد و حکومتش مشروع نیست. در این تعریف سلطان جائر همان سلطان غاصب است که به ناحق، حکومت را تصاحب کرده است. اما تعریف سوم سلطان جائر را حاکمی می‌داند که در حق مردم ظلم می‌کند.»
این مجتهد شیعه بر این باور است که «مساله اصلی امام حسین(ع) در نهضت عاشورا را مقابله با سلطان جائر است». او می‌گوید «ما می‌بینیم برخی می‌خواهند مسائل دیگر مانند مسائل عرفانی، اخلاقی یا اجتماعی را در نهضت حسینی برجسته کنند.»

در مقابل سلطان جائر چه باید کرد؟

آیت‌الله خمینی(ره)، در یک سخنرانی در خارج کشور، قیام علیه سلطان جائر را تکلیف شرعی الهی می‌داند. در این سخنرانی که در وب‌سایت آیت‌الله خامنه‌ای هم منتشر شده است،او  به نقل از امام حسین (ع) و پیغمبر اسلام (ص) می‌گوید کسی که در مقابل سلطان جائر سکوت کند با او محشور می‌شود: «کسی که ببیند یک سلطان جائری حلال می‌شمرد حُرُماتِ‌اللّه‌ را، چیزهایی را که خداوند حرام کرده است این آزاد می‌گذارد، و مخالف سنت رسول‌اللّه‌ عمل می‌کند و عهد خدا را می‌شکند، اگر کسی دید یک سلطان جائری این کارها را می‌کند و مع ذلک ساکت شد و تغییر نداد با قول خودش، با عمل خودش این انحرافی که سلطان جائر پیدا کرده است تغییر نداد، خدای تبارک و تعالی حتم کرده است، حتم است بر او که این آدمی که ساکت شد در مقابل این سلطانی که حرمت احکام خدا را نگه نمی‌دارد، مخالف سنت رسول‌اللّه‌ عمل می‌کند و عهد خدا را می‌شکند، این ساکت بشود در مقابل یک همچو سلطانی و قولاً و عملاً تغییر ندهد مسیر این سلطان جائر را، حتم است بر خدای تبارک و تعالی که جای او را هم جای همان سلطان جائر در آخرت قرار بدهد»

سلطان جائر را چگونه می‌شود شناخت؟

آیت‌الله محسن کدیور وظیفه‌ی تشخیص سلطان جائر را بر عهده‌ی «خواص جامعه» می‌گذارد. او در پاسخ سوالی در این باره، نوشته است «جور، مخالفت عمدى با احکام شرع و موازین عقل و میثاقهاى ملى است‏ ‏که در قالب قانون در آمده باشد; و کسى که متولى امور جامعه است و بدین گونه‏ ‏مخالفت مى‎ورزد جائر و ولایتش جائرانه است ; و تشخیص چنین ولایتى در‏ ‏درجه اول بر عهده خواص جامعه یعنى عالمان دین آشنا و مستقل از حاکمیت و‏ ‏اندیشمندان جامعه و حقوقدانان و آگاهان از قوانین مى‎باشد که هم به احکام و‏ ‏موازین عقل و قوانین حاکم آشنایند و هم با قرائن و شواهد اطمینان آور به‏ ‏مخالفت عمدى با آن‌ها پى برده و مى‎توانند آن را مستدل کنند.»

«سلطان جائر» در زمانه‌ی ما کیست؟
تا جایی که مشهور است، سیدعطاالله مهاجرانی، نخستین فردی بود که به صورت علنی و در یک رسانه‌ی سراسری آیت‌الله خامنه‌ای را مصداق سلطان جائر دانست. او در سال ۸۸ به خبرنگار بی‌بی‌سی گفت «اولین شرط رهبری، عدالت است. خامنه‌ای از مدار عدل خارج شده و از رهبری ساقط است و بر خبرگان است که او را عزل کنند. بر علمای قم است که در مقابل سلطان جائر خاموش ننشینند.».
عطاالله مهاجرانی در یک بیانیه به همراه  دکتر عبدالکریم سروش، آیت‌الله محسن کدیور، مهندس عبدالعلی بازرگان و آقای اکبر گنجی این موضوع را رسما تکرار کرد. در این بیانیه آمد:«گفتمان توطئه دشمن که ولیّ جائر در طول ۲۰ سال گذشته ترویج و از طریق آن دشمن سازی و ایجاد تفرقه میان ملت می کند (مثل: مطبوعات پایگاه دشمن اند، روشنفکران مزدوران دشمن اند، جنبش سبز توطئه رنگی دشمنان برای براندازی است)، بخش عظیمی از ملت را به جبهه ی دشمن تبدیل کرده که سازمان های سرکوب باید تکلیف آنان را یکسره کنند.»

جهاد اکبر یا اعظم چیست؟
برخی علما جهاد اکبر را جهاد با نفس دانسته‌اند اما در حدیث مشهوری از پیغمبر اسلام (ص) آمده است : بالاترین جهاد، گفتن سخن حق یا عدل در برابر سلطان جائر است. در حدیث آمده است: أفضَلُ الجِهادُ کَلِمَهُ عَدلٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ ، أفضَلُ الجِهادِ کَلِمَهُ حُکمٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ .[کنز العمّال : ۵۵۷۶.]

آیت‌الله محمود امجد چه گفت؟
آیت‌الله محمود امجد، استاد اخلاق حوزه علمیه قم، در سخنانی که ویدئوی آن در اینستاگرام منتشر شد، گفت که دیگر نباید در برابر آیت‌الله خامنه‌ای سکوت  کرد. او رهبر جمهوری اسلامی، را مسئول تمام جنایت‌ها و کشته شدگان از سال ۸۸ به بعد خواند و از او خواست که توبه کند. ایشان در بخش دیگری از سخنانش به آیت‌الله خامنه‌ای گفت «مسئول همه این کارها و اعمالی که شده شخص شما هستی به خاطر استبداد رای و تا از این استبداد رای دست نکشید کار خطرناک خواهد بود.»

آیت‌الله محمود امجد، جهاد اکبر و سلطان جائر
آیت‌الله محمود امجد گفته است که ترجیح می‌دهد «در داخل کشور به جهاد اکبر، احقاق حق و ابطال باطل توفیق ‌یابم». او تاکید کرده که از «سکوت و مماشات» توبه کرده است. جهاد اکبر یا افضل، همان  شکستن سکوت و احقاق حق در برابر سلطان جائر است.

واکنش عطاالله مهاجرانی به «جهاد اکبر» در برابر «سلطان جائر» چه بود؟
خبرگزاری تسنیم از واکنش تند دکتر سیدعطالله مهاجرانی خبر داده است. دکتر مهاجرانی از سخنان بسیار تند و ساختارشکن آیت‌الله محمود امجد بهت‌زده شده و نوشته است «آیت‌الله خامنه‌اى رمز اقتدار و عزت ملى و سربلندى ملت و نظام جمهورى اسلامى ایران‌اند. مى‌توان خیرخواهانه از بسیارى از امور اجرائى و قضایى و مجلس و سپاه انتقاد کرد. اما ساختارشکنى و انکار انقلاب و نظام امر دیگرى است. به تعبیر امیرمؤمنان: لقد صرت جسرًا لمن حارب الله و رسوله.»

من چه واکنشی دارم؟ 

انگشت به‌دهان می‌گزم و منتظر توضیح دکتر سید عطاالله مهاجرانی می‌مانم!

*نام نویسنده نزد زیتون محفوظ است. «زیتون» مسئولیت انتشار یادداشت‌های با نام محفوظ  را می‌پذیرد.