زیتون ـ روزنامه‌نگار «بودن» یا «نبودن»؟ حالا گویی برای روح‌الله زم مسئله این است. اعدام از سوی دشمنان و انکار از سوی دوستان؟
ماجرا از وقتی آغاز شد که سکوت فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در مورد اعدام شدن روح‌الله زم، مورد اعتراض قرار گرفت. اگرچه زیتون نخستین رسانه‌ای بود که در گزارشی این «سکوت» را برجسته کرد اما توییت یکی از روزنامه‌نگاران برای پیگیری این سکوت، موجی از اعتراض و انتقاد برانگیخت. کامبیز غفوری نوشت «فدراسیون در پاسخ به همکارانم در اسکاندیناوی، گفت بخش فارسی روزنامه‌نگار بودن زم را تایید نکرده و او را فعال پروپاگاندا نامیده. لاجرم عمومی می‌پرسم: داستان چیست همکاران؟»
موج اعتراض‌ها خیلی زود فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران را به‌واکنش واداشت؛ سکوتش را شکست، اما ابهام‌ها را بیشتر کرد. فدراسیون اعدام روح‌اللهزم را محکوم کرد و آن‌را یک «جنایت وحشتناک» خواند اما اعلام کرد با توصیه نهاد «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» وابسته به فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، مدیر کانال تلگرام «آمدنیوز» را به عنوان روزنامه‌نگار به رسمیت نمی‌شناسد.
نگاه‌ها، اعتراض‌ها به سوی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران رفت اما حالا رئیس هیات مدیره انجمن، در گفت‌وگو با زیتون، «هر گونه توصیه» درباره‌ی روح‌الله زم به فدراسیون را «تکذیب» می‌کند و می‌گوید «فدراسیون نه از بنده و نه از نهاد انجمن نظری نخواست» و مسئولیت این تصمیم متوجه مدیران فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران است.
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در سال ۲۰۱۹، در گزارشی دیگر، روح‌الله زم را روزنامه‌نگار خوانده بود و علی مزروعی، فردی که از سوی فدراسیون مسئول شاخه ایران شناخته می‌شود، مسئولیت هرگونه تناقض را متوجه آن فدراسیون می‌کند و البته نه از جای‌‌گاه حقوقی و نه از از منظر یک روزنامه‌نگار به‌صلاح نمی‌داند در مورد روزنامه‌نگار بودن یا نبودن زم نظر بدهد و می‌گوید نظرش «می‌تواند اسباب مناقشه شود».
در ادامه‌ی گفت‌وگو با علی مزروعی، از نسبت فعلی او و فرزندش با فدراسیون و رسانه‌های فارسی‌زبان این نهاد پرسیدیم تا برخی دیگر از ابهامات احتمالی این ماجرا روشن شود و او صبورانه جواب داد.
خواننده این گفت‌وگو باشید:
جناب مزورعی، احتمالا در جریان اعتراض‌هایی که در روزهای اخیر از سوی روزنامه‌نگاران و برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی در خصوص مواضع و عملکرد فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران ( IFJ) پیرامون ربایش و اعدام روح‌الله زم شده، قرار دارید. ابهامات متعددی هم در نحوه تصمیم‌‌گیری و اعلام نظر این فدراسیون مطرح است. اجازه دهید در همین سوال اول سراغ یکی از این ابهامات برویم. هم اکنون کدام نهاد صنفی ایرانی عضویت فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران را دارد و مسئولیت آن با کیست؟
البته من در جریان کامل این اعتراضات قرار ندارم اما در پاسخ به سئوال شما انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران از سال ۷۸ عضو فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران بوده است، و پس از اینکه در مردادماه سال ۸۸ درب دفتر انجمن پلمپ و از فعالیت بازماند و تلاش‌های حقوقی مسئولان انجمن برای بازگشائی انجمن به نتیجه نرسید، فدراسیون هم‌چنان انجمن را به عنوان عضو به‌رسمیت شناخته و پیگیر بازگشایی آن بوده است، و طبعا آخرین هیات مدیره انجمن در زمان فعالیت را مسئول می‌شناسد.
در مواضع فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، در خصوص کارنامه‌ی حرفه‌ای روح‌الله زم، تناقض‌هایی وجود دارد. مثلا این فدراسیون در سال ۲۰۱۹ در اطلاعیه‌ای او را روزنامه‌نگار خوانده است. اما در بیانیه اخیر گفته است که «به توصیه یک نهاد [انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران] وابسته به فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، مدیر کانال تلگرام «آمدنیوز» را به عنوان روزنامه‌نگار به رسمیت نمی‌شناسد.» آیا شما به عنوان رییس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران این «توصیه» را به فدراسیون تایید می‌کنید؟
فدراسیون هم نه از بنده به عنوان رئیس هیات مدیره انجمن و نه از نهاد انجمن دراین باره مشورت و نظری نخواست، و با توجه به داده‌ها و روال جاری‌اش مبادرت به صدور بیانیه کرده است، و طبعا مسولیت پاسخ‌گویی به مواضع فدراسیون، بعهده مدیران این نهاد است.
این نهاد در صدور بیانیه‌های خود روال مشخصی دارد و داده‌های خود را از رسانه‌ها می‌گیرد. در ارتباط با بیانیه اخیرهم استناد این نهاد علاوه بر اخبار رسانه ها در مورد زم به نظری بوده است که از سوی نایب رئیس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در رسانه‌ها انتشار یافته است، و این به معنای توصیه نهاد محسوب نمی‌شود چون اگر بنا به توصیه نهاد انجمن باشد نیاز به بحث جمعی در هیات مدیره است که امکانش فراهم نیست، ضمن اینکه فدراسیون هم نه از بنده به عنوان رئیس هیات مدیره انجمن و نه از نهاد انجمن دراین باره مشورت و نظری نخواست، و با توجه به داده‌ها و روال جاری‌اش مبادرت به صدور بیانیه کرده است، و طبعا مسولیت پاسخ‌گویی به مواضع فدراسیون، بعهده مدیران این نهاد است.
به‌نظر می‌رسد توییت آقای شمس‌الواعظین، نایب ییس انجمن روزنامه‌نگاران، یک اظهار نظر شخصی و یا حتی کیفی پیرامون روزنامه‌نگاری است چون شما هم تایید می‌کنید که بحث جمعی هم در هیات مدیره در این خصوص انجام نشده است. اما فدراسیون صراحتا به توصیه یک «نهاد» اشاره می‌کند. پس شما هر گونه توصیه از طرف نهاد انجمن صنفی را در خصوص روح‌الله زم به فدراسیون تکذیب می‌کنید؟
بله من هرگونه توصیه از سوی انجمن را تکذیب می‌کنم و در مورد برداشت فدراسیون از نظر یکی از اعضای هیات مدیره طبعاً مسئولیت متوجه آن نهاد است.
یک سایت و یک کانال تلگرامی به زبان فارسی از سوی فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران اخبار و اطلاعیه‌هایی را منتشر می‌کند. در این رسانه‌ها اخبار و واکنش‌های متعددی در خصوص دستگیری و عضویت روزنامه‌نگاران ایرانی در فدراسیون دیده می‌شود. در مورد روح‌الله زم اما هیچ واکنشی یا خبری در یکسال اخیر دیده نمی‌شود. آیا برای این‌گونه فعالیت‌ها و واکنش‌ها هیات رییسه انجمن صنفی جلسه‌ای دارد؟
اخبار و اطلاعیه‌هایی که در سایت و کانال تلگرامی به زبان فارسی فدراسیون انتشار می‌یابد با مسئولیت مسئولان فدراسیون است، و در یکسال اخیر لابد مناسبتی وجود نداشته تا خبری در مورد زم منتشر شود
اخبار و اطلاعیه‌هایی که در سایت و کانال تلگرامی به زبان فارسی فدراسیون انتشار می‌یابد با مسئولیت مسئولان فدراسیون است، و در یکسال اخیر لابد مناسبتی وجود نداشته تا خبری در مورد زم منتشر شود. در این سال‌ها امکانی برای فعالیت هیات مدیره وجود نداشته است تا بتواند واکنشی نسبت به این‌گونه فعالیت‌ها داشته باشد.
اما در نسبت میان این سایت با شما و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران ابهاماتی وجود دارد و این پاسخ شما نیز آن را بیشتر می‌کند، اجازه دهید دقیق‌تر بپرسم. از طرفی فرزند شما مدیریت این سایت و کانال را به‌عهده دارد که مشخص نیست از طرف چه نهاد یا مقامی به فدراسیون معرفی شده است. از طرفی سایت فدراسیون، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران را تنها عضو فدراسیون و شما را «مسئول» معرفی می‌کند، ولی شما مسئولیتی را نمی‌پذیرید. آیا ارتباطی میان شما با مدیر این سایت و یا فدراسیون وجود دارد؟
در سال ۸۸ که فرزند بنده از ایران خارج و در بروکسل ساکن شد به‌دلیل آشنایی که مسئولان فدراسیون با ایشان داشتند، برای پوشش و پیگیری اخبار مرتبط با ایران از ایشان دعوت به همکاری کردند. وی تا مدت‌ها با فدراسیون همکاری داشت و با موافقت فدراسیون برای صدور کارت روزنامه‌نگاری برای روزنامه‌نگارانی که مهاجرت به خارج کرده بودند، مسئولیت اداری آن به وی سپرده شد. وقتی فدراسیون تصمیم به راه‌اندازی سایت به‌زبان فارسی افتاد باز به‌سراغ وی آمد و مسئولیت اداره سایت را به وی سپرد که در ادامه کانال تلگرامی هم به آن افزوده شد. مسئولیت تهیه محتوا و مطالب سایت و کانال به‌عهده مسئولان فدراسیون است که در سایت اصلی فدراسیون انتشار می‌یابد و ترجمه آن‌ها به‌زبان فارسی منتشر می‌شود.
هیچ‌گاه فدراسیون مرا به عنوان مسئول سایت و کانال به‌زبان فارسی معرفی نکرده است تا مسئولیتی متوجه من باشد. لذا به لحاظ محتوایی هیج مسئولیتی متوجه من و حتی حنیف، فرزندم، به‌عنوان اداره کننده فنی نیست.
در اینکه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران عضو فدراسیون است و بنده هم به عنوان رئیس هیات مدیره شناخته می‌شوم، ارتباطی به این سایت و کانال به‌زبان فارسی ندارد. همچنان‌که در مورد دیگر انجمن‌های عضو با سایت‌های فدراسیون به زبان‌های دیگر ندارد، و هیچ‌گاه فدراسیون مرا به عنوان مسئول سایت و کانال به‌زبان فارسی معرفی نکرده است تا مسئولیتی متوجه من باشد. لذا به لحاظ محتوایی هیج مسئولیتی متوجه من و حتی حنیف، فرزندم، به‌عنوان اداره کننده فنی نیست، و نمی‌دانم چه مسئولیتی را باید در این‌باره بپذیرم؟ طبعا من هم با فرزندم به عنوان مدیر این سایت و کانال ارتباط دارم و هم با فدراسیون، اما این ارتباط هیچ ارتباطی با محتوا و مطالب منتشره ندارد و مسئولیت همه مطالب به‌عهده مسئولان فدراسیون است.
همین امروز خبری در خصوص شکایت منابع طبیعی استان گلستان از خانم الهه موسوی، روزنامه‌نگار، در این کانال منتشر شده. سوال این است که اخبار مرتبط با روزنامه‌نکاران ایرانی چگونه در اختیار فدراسیون قرار می‌گیرد؟ آیا انجمن این‌جا هم نقشی ندارد؟
در اینکه اخبار مرتبط با روزنامه‌نگاران ایرانی چگونه در اختیار فدراسیون قرار می‌گیرد طبعا مسئولان این نهاد باید پاسخگو باشند، و تا آن‌جا که من اطلاع دارم از هر طریقی بتوانند پیگیر این اخبار می‌باشند، و انجمن در این‌باره نقشی ندارد.
جناب مزروعی، موضع نهادی که مسئولیتش با شماست، در قبال روح‌الله زم چیست؟ آیا انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران او را روزنامه‌نگار یا خبرنگار می‌شناسد؟
نظر شخصی من در این باره وجاهتی حقوقی ندارد و دراین شرایط می تواند اسباب مناقشه شود و نیز فایده‌ای هم بر نظر من مترتب نیست، نظری نمی‌دهم.
ابتدا توضیح بدهم که برای عضوشدن در انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در دوره فعالیت و اینکه افراد متقاضی به عنوان روزنامه‌نگار و خبرنگار شناخته شده و عضو محسوب بشوند توسط هیات مدیره و با استفاده از معیارهای فدراسیون ضوابطی در انطباق با معیارهای حرفه‌ای روزنامه‌نگاری تعریف شده بود که کمیته عضویت انجمن در این‌باره رسیدگی و تصمیم می‌گرفت، و در موارد اختلاف هم رسیدگی به هیات مدیره انجمن ارجاع می‌شد. اما در مورد روح‌الله زم چون ایشان در دوره فعالیت انجمن عضویت انجمن را نداشته است، و در سالهای اخیر هم انجمن فعالیتی برای عضوگیری نداشته است طبعا انجمن موضعی در این باره نداشته است، و طبعا من هم نمی‌توانم در این باره نظری را از سوی نهاد انجمن اعلام دارم.
آقای شمس‌الواعظین، نائب رئیس انجمن، نظر شخصی خودشان را توییت کرده‌اند. شما نیز سابقه روزنامه‌نگاری دارید و از طرف روزنامه‌نگاران ایران به عنوان عضو و رییس هیات مدیره بزرگترین انجمن صنفی آن‌ها انتخاب شده‌اید. نظر شخصی شما در مورد روزنامه‌نگار بودن یا نبودن روح‌الله زم چیست؟
از آن‌جا که نظر شخصی من در این باره وجاهتی حقوقی ندارد و دراین شرایط می تواند اسباب مناقشه شود و نیز فایده‌ای هم بر نظر من مترتب نیست، نظری نمی‌دهم، و متاسفانه امکانی هم برای بحث جمعی هیات مدیره انجمن در این‌باره وجود ندارد تا در یک بحث جمعی بشود در این باره به یک نظر صائب رسید.
در حالی که بیش از دو سال از جنبش "زن، زندگی، آزادی"، جنبشی که جرقه…
بیانیه‌ی جمعی از نواندیشان دینی داخل و خارج کشور
رسانه‌های گوناگون و برخی "کارشناسان" در تحلیل سیاست‌های آینده ترامپ در قبال حاکمیت ولایی، به‌طور…
زیتون: جلد دوم کتاب خاطرات طاهر احمدزاده اخیرا از سوی انتشارات ناکجا در پاریس منتشر…