زیتون ـ یلدا امیری: پس از چهار دهه حکومت روحانیون در ایران، حال نظامیانِ عضو سپاه پاسداران هم پا به عرصه علنی سیاست گذاشته‌اند و پس از در دست گرفتن ریاست قوه مقننه، چشم طمع به  قوه مجریه دوخته‌اند.

در حالی‌که در سطح جامعه کمتر کسی دغدغه انتخابات امسال را دارد و نوعی بی‌حسی عمومی نسبت به آن به‌چشم می‌خورد، دورخیز چهره‌های سپاهی برای انتخابات ریاست جمهوری اما تبعاتی نیز برای خود سپاه داشته است و کم‌کم اختلافات میان فرماندهانی که سال‌ها تلاش کرده‌اند خود را یکپارچه نشان بدهند از پرده برون می‌افتد.

خبر استعفای سعید محمد، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا، چندی پیش در رسانه‌ها منتشر شد، اما ابتدا یک چهره اصولگرا و اکنون معاون سیاسی سپاه افشا کردند که او به دلیل تخلف برکنار شده است.

 استعفا بعد از تخلف

رسانه‌‌ها روز ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ گزارش دادند که با حکم حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا تغییر کرده است. بر اساس این گزارش‌ها، حسین هوشی سادات به سمت فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا منصوب شده و سعید محمد، فرمانده پیشین این قرارگاه، به عنوان مشاور فرمانده کل سپاه منصوب شده است. محمد در متن استعفای خود تاکید کرده بود که چون «احتمال دارد» به دلیل حضورش در فضای انتخاباتی «شائبه‌هایی متوجه نهاد مقدس سپاه شود در راستای صیانت از سپاه و قرارگاه انقلابی- جهادی خاتم‌الانبیاء»، از سمت خود استعفاء می‌دهد. سعید محمد که دارای سوابق مدیریتی متعددی در شرکت‌های وابسته به قرارگاه خاتم الانبیا است و از مهرماه سال ۱۳۹۷ به عنوان فرمانده این قرارگاه منصوب شده بود.

چند روز بیشتر از رفتن محمد از قرارگاه خاتم‌الانبیا نگذشته بود که حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه، روز ۲۳ اسفند ۱۳۹۹ در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفت: کنار رفتن سعید محمد از فرماندهی  قرارگاه خاتم به دلیل انتخابات نبوده و خود ایشان هم تخلفاتی داشته که قطعا این مساله امتیازی منفی در بررسی صلاحیت ایشان خواهد بود.

بلافاصله سعید محمد به این اظهارات واکنش نشان داد و گفت او به دلیل آغاز فعالیت‌های انتخاباتی‌اش از سمت فرماندهی قرارگاه خاتم استعفا داده است. اگر چه ترقی دو روز بعد به خاطر اظهاراتش از سعید محمد عذرخواهی کرد. اما شائبه‌ها باقی ماند و برکناری سردار سپاه چهره‌اش را حتی پیش از نامنویسی در انتخابات در نزد بدنه اصولگرای متمایل به وی مخدوش کرد.

حال، روز گذشته یدالله جوانی،‌ معاون سیاسی سپاه روز ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ در مصاحبه‌ای طولانی با خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه رسما خبر برکناری سعید محمد را تایید کرد و ضمن تایید تلویحی سخنان ترقی گفت: «واقعیت این است که سپاه به جد با ورود پاسداران و از جمله ایشان به عرصه انتخابات بدون طی مراحل و فرآیندهای قانونی تعریف شده مخالف است. اتفاقا منفک کردن سعید محمد از مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم به دلیل همین تخلف و رعایت نکردن مقررات از سوی ایشان بوده است.»

بجر اشاره به تخلفات جوانی بر «منفک کردن» محمد تاکید دارد در حالی که محمد مدعی است از این سمت استفا داده است.

جوانی همچنین تلاش کرد تا سپاه را دور از سیاست و بی‌علاقه به آن نشان دهد و گفت که سپاه نه از سعید محمد و نه از هیچ کاندیدای دیگری در انتخابات حمایت نمی‌کند. او ورود  مصداقی سپاه و بسیج به انتخابات و حمایت‌شان از افراد و گروه‌ها و فهرست‌ها را دارای منع قانونی و شرعی دانست.

جوانی: سپاه به جد با ورود پاسداران به عرصه انتخابات بدون طی مراحل و فرآیندهای قانونی تعریف شده مخالف است و منفک کردن سعید محمد از مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم به دلیل همین تخلف بوده است

معاون سیاسی سپاه بدون آنکه به تعداد بالای کاندیداهای سپاهی در انتخابات اشاره‌ای کند، گفت: «این فضایی که در شبکه های اجتماعی داخلی و رسانه‌های خارجی و بویژه در شبکه‌های ماهواره‌ای ضدانقلاب شکل گرفته و بعضا سعید محمد را کاندیدای مورد حمایت سپاه معرفی می‌کنند، از یک طرف ساخته و پرداخته کسانی است که می‌خواهند چهره سپاه را مخدوش کنند و از طرفی، متأثر از افرادی است که تصور می‌کنند چون سعید محمد مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) سپاه را برعهده داشته‌ و به عرصه انتخابات ورود کرده‌اند، احتمالا ورود ایشان به عرصه انتخابات با نظر و تایید و حمایت سپاه است.»

این در حالی است که تاکنون نام چهار عضو سابق و کنونی سپاه برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ مطرح شده است. حسین دهقان، مشاور فعلی آیت الله خامنه‌ای در صنایع دفاعی و جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه و وزیر سابق دفاع. سعید محمد، محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت که در سال ۱۳۹۵ به سپاه بازگشت و محمد باقر قالیباف سردار سابق سپاه و رئیس فعلی مجلس.

واکنش تند مشاور به معاون

به فاصله چند ساعت دفتر سعید محمد با صدور اطلاعیه‌ای پاسخ معاون سیاسی سپاه را داد، اطلاعیه‌ای پر کنایه که در درجه اول خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه را به شیطنت متهم کرد و در درجه دوم سخنان یدالله جوانی را علایق شخصی او نامید و طعنه زد که او سخنگوی سپاه نیست.

در این اطلاعیه آمده است: «فارغ از اینکه این قبیل اخبار با شیطنت رسانه‌ای تنطیم و نشر گردیده است، آقای دکتر سعید محمد هیچ گونه تخلفی در خصوص فعالیت‌های انتخاباتی ننموده تا جایی که ایشان علت استعفای خود را عدم شائبه حمایت و استفاده از موقعیت مسئولیت فرماندهی قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه را عنوان نموده است… آقای جوانی مسئولیت سخنگویی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را ندارند و تحلیل شخصی خود را بعنوان یک شخصیت حقیقی عنوان نموده است که متاسفانه مورد سوء استفاده رسانه‌های معاند برای ضربه زدن به ساحت مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز شده است.»

در انتها نیز با لحن تذکر گونه آمده است: به کرات اعلام داشتیم تکرار چنین مصاحبه‌هایی با توجه به علایق شخصی و حزبی برخی افراد منجر به عدم اعتماد عمومی و همچنین مشارکت حداکثری مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی خواهد گردید.

رقابتی که اختلافات را آشکار کرد

نشانه‌های اختلافات درون سپاه بر سر موضوع انتخابات ریاست جمهوری هم در سخنان یدالله جوانی و هم سعید محمد آشکار است. بعید به نظر می‌رسد که تخریب چهره سعید محمد توسط معاون سیاسی سپاه به دلیل تمایل او برای شرکت در انتخابات باشد و اصولا اعلام کاندیداتوری او تخلفی در سپاه محسوب شود. سخنان یدالله جوانی بیشتر حکایت از  وجود اختلافاتی در سپاه در مورد نامزد این نهاد نظامی در انتخابات دارد.

جوانی در بخش دیگری از مصاحبه با کنایه به سن پایین سعید محمد (۵۲ سال) و با اشاره به سخنان رهبر جمهوری اسلامی در مورد «دولت جوان حزب‌اللهی» گفته است: «حالا ممکن است اینجا تحریف و برداشت ناصحیحی صورت بگیرد و آن هم اینکه جوان بودن را در دولت جوان حزب اللهی، به بحث تقویم و شناسنامه و سن و سال تقلیل دهیم و بگوییم برای اینکه رئیس‌جمهور مطلوب را انتخاب کنیم، سن‌ افراد را بنویسیم و جوان‌ترین را انتخاب کنیم. خود حضرت آقا برای اینکه این برداشت اشتباه صورت نگیرد چند جا توضیح دادند و حتی یکجا مثال زدند. فرمودند حاج قاسم بالای ۶۰ سال سن داشت اما عین یک جوان کار می‌کرد. و جالب است که حاج قاسم در ۲۴ ساعت در دو سه کشور جلسات متعدد کاری داشت. پس جوان بودن به‌عنوان نماد پویایی و کار و تلاش، و ‌اسلامی و انقلابی بودن هم به معنای رویکردهاست.»

از سخنان یدالله جوانی می‌توان اینگونه برداشت کرد که معاون سیاسی سپاه و احتمالا بخشی از فرماندهان این نهاد نظامی از ورود فرمانده جوانی چون سعید محمد به انتخابات ناراضی‌اند و نگرانند که سال‌ها تلاش سرداران مسن‌تر برای ورود مستقیم به عرصه سیاست توسط یک جوان مصادره شود و در واقع هر آنچه آنها سال‌ها کاشته‌اند توسط سعید محمد درو شود.

عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی در این مورد در صفحه توییتر خود نوشته است: «سالی که نکوست از بهارش پیداست. می‌گویند وجه بارز نظامیان انضباط آنان است. هنگامی که با این حد بی‌انضباطی و بلبشو آغاز می‌کنند، می‌توان حدس زد که پایانش چه خواهد شد.»

 سعید حجاریان تحلیل‌گر دیگر جبهه اصلاحات هم به این اختلافات واکنش نشان داد و با یادآوری انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در توییتر خود نوشت: «چندماه بعد از انتخابات۸۸ نواری از فعالیت‌های انتخاباتی #سپاه منتشر شد و الان، چندماه مانده به انتخابات۱۴۰۰ درباره گزینه نظامی مطلوب‌شان جر و بحث می‌کنند. آنچه مهم نیست، #جمهوریت و کارآمدی‌ است!»

چندماه بعد از انتخابات۸۸ نواری از فعالیت‌های انتخاباتی #سپاه منتشر شد و الان، چندماه مانده به انتخابات۱۴۰۰ درباره گزینه نظامی مطلوب‌شان جر و بحث می‌کنند. آنچه مهم نیست، #جمهوریت و کارآمدی‌ است!

— سعید حجاریان (@Saeedhajjarian) April 3, 2021

اگر چه موضوع دخالت سپاه در سیاست و خصوصا انتخابات، از سال ۱۳۸۴ به طور گسترده مطرح شد اما این نهاد نظامی از ابتدای انقلاب تا کنون همواره نقش پر رنگی در سیاست داشته است، اکنون با گشایش بحث ورود علنی و رسمی سپاه به عرصه‌هایی مانند تصدی مقامات عالی دولتی، عملا جمهوری اسلامی به سمتی حرکت می‌کند که شاید نتوان بازگشتی برای آن متصور بود. با وجود این اختلافات اخیر نشان می‌دهد که سپاه هنوز مهره اصلی خود را انتخاب نکرده و احتمالا روزهای پرتنشی پیش روی سرداران چشم به پاستور دوخته خواهد بود.