زیتون ـ سولماز ایکدر: کادر درمان می‌گویند این جهش آسانسوری آمار مبتلایان به کروناست، نه «موج چهارم» آن که ایران را درگیر خود کرده است.

مدیریت هیئتی کرونا در آستانه تعطیلات نوروز٬ تعطیل نبودن اماکن توریستی و زیارتی٬ ممنوعیت سفر با ماشین شخصی و اجبار شهروندان به سفر با وسائل نقلیه عمومی و از همه مهمتر روند بسیار کند واکسیناسیون مجموعه شرایطی بودند که منجر به «بدترین» موج همه‌گیری شیوع ویروس کرونا در ایران از زمان ورود آن به کشور شدند.

طی سه روز گذشته باز هم آمار فوتی‌های کرونا سه رقمی شده است و به گفته سخنگوی وزارت بهداشت مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به یک میلیون و ۹۴۵ هزار و ۹۶۴ نفر رسیده است. همچنین مجموع جان باختگان این بیماری به ۶۳ هزار و ۳۳۲ نفر رسیده است.

با این حال خبری از خرید واکسن کرونا در مقیاس بالا نیست.

خودداری از خرید به موقع واکسن فقط محصول سردرگمی مدیریتی در ایران نبود٬ آقای خامنه‌ای ۱۹ دی ماه برای اولین بار بدون پرده‌پوشی٬ بدون استفاده از کنایه و استعاره٬ رسما ورود واکسن کرونا از آمریکا و بریتانیا را «ممنوع» کرد.

البته تا پیش از این سخنرانی نیز جمهوری اسلامی اقدامی عملی برای خرید واکسن نکرده بود ولی پس از آن هلال احمر اعلام کرد که حتی واردات ۱۵۰ هزار دوز واکسن فایزر، که چند انجمن خیریه به دنبال آن بودند، «منتفی شده است.»

خودداری از خرید به موقع واکسن فقط محصول سردرگمی مدیریتی در ایران نبود٬ آقای خامنه‌ای ۱۹ دی ماه برای اولین بار بدون پرده‌پوشی٬ بدون استفاده از کنایه و استعاره٬ رسما ورود واکسن کرونا از آمریکا و بریتانیا را «ممنوع» کرد.

پس از آن بود که نگاه در حوزه بهداشت نیز به سمت شرق چرخید تا از چین یا روسیه واکسن تهیه شود؛ اما برای آن هم دیر شده بود. چرا که به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو «برای خرید واکسن دیرتر باید اقدام کرد تا قیمت آن کاهش یابد.»

اما نه تنها قیمت آن کاهش نیافت که حتی دیگر واکسنی برای خرید هم نبود.

بر اساس اطلاعاتی که به صورت رسمی از سوی وزارت بهداشت ارائه شده است تا ۱۵ اسفندماه سال گذشته ۳۲۰ هزار دوز واکسن اسپوتنیک روسیه و ۲۵۰ هزار دز واکسن سینوفارم چین به کشور وارد شده است.

جان شهروندان، هزینه جانبی حکومت

طولانی شدن دوران شیوع بیماری کرونا در کشور تنها منجر به مرگ روزانه بیش از صد شهروند نمی‌شود٬ بلکه این موضوع پیامدهای اقتصادی جدی نیز با خود به دنبال دارد. تا جایی که دو روز پیش (شنبه) دبیرکل اتاق اصناف گفته بود: «بیش از یک میلیون واحد صنفی در وضعیت قرمز کرونایی تعطیل می‌شوند و با توجه به متوسط اشتغال صنوف می‌توان گفت در شرایط قرمز کرونایی سه میلیون نفر به تعداد روزهایی که قرمز هستند در کشور بیکار خواهند شد.»

در این میان اما بهترین وعده مسئولین جمهوری اسلامی به مردم این بود که روز گذشته (دوشنبه) اولین محموله واکسن استرازنیکای آکسفورد که بیش از ۷۰۰ هزار دوز است، از هلند به سوی ایران بارگیری شده است. البته این میزان واکسن نیز در قالب برنامه کواکس مربوط به سازمان جهانی بهداشت به ایران ارسال می شود.

همان روز سعید خطیب‌زاده٬ سخنگوی وزارت خارجه٬ نیز خبر داد که تحت نظارت وزارت بهداشت و با همکاری طرف‌های هندی و کوبایی «در چند روز آینده بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن کرونا وارد می‌شود.» او البته اشاره‌ای به نوع واکسنی که از هند به ایران وارد خواهد شد نکرد٬ اگرچه قبلا اعلام شده بود که واکسن کوبایی کرونا مرحله سوم تست انسانی‌اش در ایران انجام خواهد داد. آن هم در شرایطی که با ورود واکسن‌های انگلیسی و آمریکایی با این ادعا که «می‌خواند واکسن‌های شان را روی ایرانی‌ها امتحان کنند»٬ مخالفت شده بود.

اندکی پیش از سخنرانی رهبر جمهوری در ۱۹ دی ماه سال گذشته خبر مرحله اول کارآزمایی بالینی واکسن کرونای شرکت فارمد منتشر شد که تحت نظارت و سرمایه‌گذاری «ستاد اجرایی فرمان امام» است. این ستاد از نهادهای تحت نظر علی خامنه‌ای است. او در سخنرانی‌اش این واکسن را «مایه افتخار و عزت کشور» دانسته و هشدار داده که نباید این موضوع «انکار» شود.

شرکت فارمد از زیر شاخه‌های ستاد اجرایی فرمان امام با نظارت و سرمایه‌گذاری بنیاد برکت برای اولین بار پا به میدان گذاشته و مدعی شده که توانسته است واکسن کرونا را کشف کند.

شرکت فارمد از زیر شاخه‌های ستاد اجرایی فرمان امام با نظارت و سرمایه‌گذاری بنیاد برکت برای اولین بار پا به میدان گذاشته و مدعی شده که توانسته است واکسن کرونا را کشف کند.

تا به امروز اما نتایج کشف احتمالی واکسن ستاد زیر نظر علی خامنه‌ای اعلام نشده است؛ هرچند مسئولان این نهاد هر از گاهی مدعی آن می‌شوند که تولید انبوه این واکسن به زودی آغاز خواهد شد.

اوایل اسفند سال گذشته نیز سعید نمکی٬ وزیر بهداشت٬ از رونمایی یک واکسن جدید، برای مقابله با ویروس کرونا خبر داد. همان واکسنی که مدتها قبل ادعا شده بود که محسن فخری‌زاده و تیم او از مدت‌ها پیش کار بر روی آن را در وزارت دفاع شروع‌ کرده بودند.

سعید نمکی در مراسم رونمایی از این واکسن گفته بود که «این همان واکسنی است که تولید آن با فعالیت شهید فخری‌زاده و تیم او از مدت‌ها پیش در وزارت دفاع شروع‌شده بود»، و افزود که این وزارت‌خانه سه‌شنبه همین هفته  از این واکسن رونمایی خواهد کرد.

واکسن سپند (سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح)، پس از رونمایی وارد فاز آزمایش مطالعه انسانی شد. هرچند که تا امروز نیز خبری از نتایج مرحله اول تست انسانی آن نیست.

پیش از آن نیز خبر رسیدن  واکسن تزریقی تنفسی موسسه سرم‌سازی رازی به مرحله اول تست منتشر شده بود که آن نیز تنها در مرحله خبر باقی ماند.

کار نیاز به واکسن به جایی رسید که ۱۱ فروردین ماه امسال حسن روحانی در جلسه هئیت دولت درخواست کرد تا بخش خصوصی با استفاده از ارز نیمایی واکسن کووید-۱۹ به کشور وارد کند.

این ادعاها اما برای ملت ایران گران تمام شد. برای حمایت از تولید واکسن داخلی مدنظر رهبری و به منظور انتفاع اقتصادی از آن، از پیش‌خرید واکسن‌های تایید شده و یا حتی تلاش برای ورود به کارزار خرید واکسن که در حال حاضر چالش اصلی قدرت‌های بزرگ دنیا هم هست، جلوگیری شد؛ ادعاهایی که تنها جنبه خبری داشتند و برای شهروندان ایران آب نشدند هرچند نان خوبی برای نهادهای خاص داشتند.

نیاز به واکسن به جایی رسید که ۱۱ فروردین ماه امسال حسن روحانی در جلسه هئیت دولت درخواست کرد تا بخش خصوصی با استفاده از ارز نیمایی واکسن کووید-۱۹ به این کشور وارد کند.

او با اشاره به مصوبه ستاد ملی کرونا تاکید کرد که بخش خصوصی می‌تواند اقدام به واردات واکسن‌های «مورد تائید وزارت بهداشت» کند؛ اما برای آن هم بسیار دیر بود.

۱۵ فروردین ماه محمود نجفی‌عرب، رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با روزنامه همشهری اعلام کرد که برای خرید واکسن حتی توسط شرکت‌های خصوصی نیز بسیار دیر شده است چرا که شرکت‌های تولیدکننده واکسن در تلاش‌اند تا واکسن را برای جمعیت کشور خود تامین کنند. کشورهای متقاضی هم از قبل، نیاز خود را پیش‌خرید کرده‌اند و دیگر واکسنی وجود ندارد که شرکت‌های خصوصی بخواهند آن را تهیه کنند.

در نتیجه همین تعلل‌ها و سیاسی کاری‌ها بود که در نقشه جهانی واکسیناسیون کرونا نام ایران در کنار نام کشورهای عراق٬ پاکستان و افغانستان با رنگ سبز کم‌رنگ به نمایش در آید و تنها ۰.۲ درصد از جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفری آن واکسینه شده باشند.

ورود دوزهای محدود واکسن از چین٬ روسیه و کوبا نمی‌تواند کشور نزدیک به هشتاد و پنج میلیون نفری ایران را به مصونیت برساند٬ بخصوص که به گفته رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، ایران برای رسیدن به ایمنی جمعی باید حدود ۵۶ میلیون نفر را واکسینه کند. حال مهم نیست وزیر بهداشت یا دیگر مقامات مسئول هر چند روز یک‌بار طی یک مصاحبه ادعا کنند که طی چند ماه ایران به یکی از قطب‌های تولید و صادرات واکسن تبدیل خواهد شد.

مدیریت هیاتی واکسیناسیون

جمهوری اسلامی نه فقط در خرید واکسن که در مدیرت واکسن‌های موجود نیز «هیئتی» عمل کرده است. تا کنون به صورت رسمی ۵۷۰ هزار دوز واکسن به ایران وارد شده است٬ اما مشخص نیست که این واکسن‌ها به چه کسانی تزریق شده است.

به صورت جزئی تعدادی واکسن به کادر درمان تزریق شد٬ پس از آن کارگران بهشت‌زهرا در نوبت تزریق قرار گرفتند. اما آماری از تعداد واکسن تزریق شده منتشر نشده در عوض هر از گاهی خبری مبنی بر تزریق واکسن به فلان مدیر شهرداری یا خانواده روسای بیمارستان‌ها در شبکه‌های مجازی منتشر می‌شود.

ششم فروردین ماه نیز خبر تزریق واکسن کرونا به پاکبان‌ها منتشر شد. برخی منابع غیررسمی این اقدام را آغاز فاز مطالعات انسانی واکسن کوبایی کرونا دانسته و از آن انتقاد کرده بودند؛ هرچند این خبر تکذیب شد.

در این میان آنچه مشخص است این است که برخی از مسئولان نظام از رهبری تا روسای قوای مقننه و قضاییه چندیست که رویکری متفاوت در پیش گرفته‌اند؛ دیدارهای عمومی دارند و به میان مردم می‌روند. آیت‌الله خامنه‌ای که تا چندی پیش تنها به صورت تلویزیونی سخنرانی‌ می‌کرد یا دیدارهای بسیار محدودی با رعایت فاصله اجتماعی زیاد برگزار می‌کرد شروع به برگزاری جلسات عمومی کرد و تصاویری از احمد جنتی هم بدون ماسک منتشر شد. در همین حال اما وزیر بهداشت روز گذشته مدعی شد تا کنون هیچ کدام از مسئولین جمهوری اسلامی واکسن نزده‌اند و تاکید کرد که علی خامنه‌ای گفته است تنها حاضر به تزریق واکسن ایرانی است.