انتخاب کاندیدا از میان «دورریزهای اصول‌گرایان»

زیتون: «کلاب‌هاوس در زیتون» ستونی است روزانه که به اتاق‌های سیاسی این شبکه اجتماعی سرک می‌کشد…

***

آیا اصلاح‌طلبان از میان دور‌ریزهای اصول‌گرایان برای خود نامزد انتخاب می‌کنند؟

این روزها هرچه می‌گذرد وضعیت انتخابات پیش رو مبهم‌تر از قبل می‌شود. اهالی کلاب هاوس هم با هر خرده خبری که می رسد گروه تشکیل می‌دهند و تحلیل می‌کنند. تا همین دو روز پیش تحلیل‌ها در مورد این بود که لاریجانی به صورت سینه به سینه و بدون درنظر گرفتن کار رسانه‌ای در حال تبلیغات است و ستادهایش فعال شدند. اما روز گذشته ورق چرخید و نه تنها کلاب‌هاوسی‌ها معتقد بودند که لاریجانی نمی‌آید بلکه در مورد علت نیامدنش با یکدیگر صحبت کردند.

فرید مدرسی، روزنامه‌نگاری که در حوزه‌ علمیه قم ارتباط هایی دارد، در اتاقی به اسم «علی لاریجانی، چرا نمی‌آید؟» اعلام کرد که لاریجانی قصد اعلام نامزدی در انتخابات را ندارد. علت آن هم از نظر او این بود که مدت حضورش در تهران اندک است و بیشتر وقتش را در شمال می‌گذراند. لاریجانی از قبل از ماه رمضان که به شمال رفته، هنوز برنگشته. مدرسی در مورد ستادهای لاریجانی گفت: «حتی برای او ستاد زده بودند جوانان، اعتراض کرده بود و گفته بود ستادها را ببندند چون قصد حضور ندارد. جریان اصلاح طلبی نسبت به لاریجانی کینه دارد، چون سیاست‌مدار راست‌گرایی است که در دوره ریاستش بر صدا و سیما برنامه‌هایی پخش شده مانند «هویت» و از این رو اصلاحطلبان کینه لاریجانی را به دل گرفتند. حال باید دید که چرا آقای لاریجانی به رغم تمامی ارتباطی که با نهادهای قدرت دارد و انتظاری که جامعه از او داشت، تصمیم دارد در این انتخابات نامزد نشود؟»

پیام برازجانی از فعالین اصلاح طلب معتقد بود هر اتفاقی بیافتد لاریجانی گزینه اصلاح‌طلبان نیست: «اگر رئیسی بیاید، حتی در صورتی که اصلاح طلبان نامزد حزبی نداشته باشند، باز هم او نمی‌تواند از اقبال عمومی برخوردار باشد چرا که احزاب اصلاح طلب به روشنی تاکید کردند که لاریجانی نامزد اصلاح طلبان نخواهد بود. اگر رئیسی هم نیاید، اصولگرایان با تعدد نامزد مواجه خواهند شد و رایشان تقسیم خواهد شد که این نیز موجب شکست احتمالی لاریجانی در صورت اعلام نامزدی است. بنابراین لاریجانی در هرحال بازنده انتخابات پیش روست.»

یکی دیگر از روزنامه نگاران اما هنوز معتقد بود که لاریجانی پاشنه‌هایش را برای انتخابات ریاست جمهوری ور کشیده است: «علی لاریجانی می‌آید چون فضا برای آمدنش مهیاست. امروز می‌بینیم که تکاپوی کشور بخصوص در حوزه بین‌الملل بسیار زیاد شده است و احتیاج داریم که شخصی دیپلمات مثل او سیاست خارجی ایران را اداره کند. تکاپوی دیپلماسی ایران در سال‌های پیش رو از ۸ سال گذشته نیز بیشتر خواهد بود. از یک سو با شرق باید تعامل‌مان را بیشتر کنیم از سوی دیگر با غرب به مرحله‌ای برسیم که دیگر آمریکا نتواند به سادگی از معاهده خارج شود.»

این فرد که از کاندیداتوری لاریجانی حمایت می‌کرد او را یکی از بهترین‌ گزینه‌های موجود برای ریاست جمهوری می‌دانست و گفت: «از سوی دیگر در داخل کشور نیاز به رییس جمهوری اجماع ساز داریم که کشور را از حالت بحرانی خارج کند. علی لاریجانی در هر دوی این حوزه شخصیت توانمندی است و به نظر من با حمایت حاکمیت خواهد آمد.»

یکی دیگر از کاربران از این روش جدید اصلاح طلبان برای استفاده از دور ریزهای جریان اصولگرا به جای گزینه‌های اصلاح‌طلب انتقاد کرد و گفت: «این اصلاح‌طلب‌ها هستند که از عدم نامزدی لاریجانی نگران هستند. آیا برای اصلاح طلبان معرفی کردن یک شخصیت الیت محور، مانند روحانی، که خروجی قابل توجهی نداشته کافی نیست؟ چرا اصلاح طلبان یکم زور نمی‌زنند تا یک زایشی داشته باشند؟ اگر این بار هم لاریجانی نامزد اصلاح طلبان باشد، برای بار دوم هست که اصلاح طلبان از یک مطرود اصولگرایان برای نامزدی در انتخابات استفاده می‌کنند.»

کلاب‌هاوس‌های قبلی را هم دریابید:

«حسن» رفت، «فائزه» آمد

آرامش بعد از طوفان؛ سیاست امروز کشور

خاتمی و موسوی؛ از شعار حداکثری تا مقاومت حداکثری

خیز رئیسی و نیم‌خیز مجتبی خامنه‌ای برای رهبری

«دادخواهی» یا «انتخابات»

صبح فوتبالی، شام انتخاباتی

بهروز نعمتی، نماینده مجلس دهم اما این تحلیل‌ها را رد کرد و معتقد بود هنوز چیزی مشخص نیست: «چه کسی تا امروز اعلام کرده که می‌خواهد نامزد انتخابات باشد که آقای لاریجانی اعلام نکرده است؟ به نظر من لاریجانی نامزد بالقوه است. از دوستان اصولگرا و اطلاح طلب خیلی‌ها به دیدن آقای لاریجانی رفتند و با او دیدار داشته‌اند. آنهایی که تاکنون اعلام نامزدی کردند، هیزم‌های تنورهای انتخاباتی هستند و چهره‌های نهایی هنوز اعلام حضور نکردند. سفرهای استانی قالیباف و رئیسی هم خرج کردن از کیسه مردم است.»

محمدعلی آهنگران؛ روحانی اصلاح طلب هم در مورد لاریجانی گفت: « در رابطه با لاریجانی، صرف نظر از انتخابات، او یکی از باهوشترین سیاست مداران ایران است.۱۲ سال رییس مجلس بودن نشان دهنده هوش و تعامل بالای اوست. این به این معناست که لاریجانی می‌داند کی و چه گونه عمل کند برای همین در دوره قبل نامزد انتخابات مجلس نشد. اما امروز به نظر من نامزد بالقوه انتخابات ریاست جمهوری است، چون کثیری از احزاب و گروه‌ها این درخواست را از او دارند. سکوت او تا این لحظه به دلیل هوش سیاسی اوست تا خرج دعواهای نامزدهای اصولگرایان نشود.»

محمد وکیلی، نماینده سابق مجلس هم به عنوان یکی دیگر از شخصیت‌های اصلاحطلب به گونه‌ای از لاریجانی دفاع کرد تا آن تحلیل اول مدرسی زیر سوال برود: «لاریجانی جزو معدود شخصیت‌های ملی جمهوری اسلامی است و از هوش سیاسی‌اش است که تا کنون خود را در انتخابات ارائه نکرده است. اما چند پاشنه آشیل دارد. یکی اینکه آدم ریسک ناپذیری است. دیگری این سند ارتباط با چین است که خیلی‌ها با آن مخالف هستند. با در نظر گفتن این متغییرها من هم جای او بودم ترجیح می‌دادم که در دقیقه ۹۰ تصمیم بگیرم تا ببینم آیا برجام به نتیجه می‌رسد تا من هم سهمم را آن بگیرم یا نه. آیا سند ۲۵ ساله آورده‌ای خواهد داشت یا خیر؟ و اینکه نامزدهای اصولگرایان چه کسانی خواهند بود؟ اگر رئیسی بیاید، قطعا لاریجانی نخواهد آمد، اما اگر رئیسی نیاید و به سبک سابق مناظره برگزار شود، حتما می‌آید و رای بالایی هم خواهد داشت.

جلیل محبی، روحانی اصولگرا در مخالفت با لاریجانی صحبت کرد و گفت: «لاریجانی به دلیل تعدد نامزدهای احتمالی فضایی برای عرض اندام ندارد. بعد از تایید صلاحیت‌ها اگر اصولگرایان با مثلا سه نامزدها بیایند، اصلاح طلبان با ۲ نامزد و لاریجانی به عنوان یک چهره معتدل. لاریجانی در دفتر رهبری و در سپاه حامیان و همراهانی دارد. شخصیت‌های اصولگریای زیادی با او همراه هستند. او این را می‌داند و به دلیل رای منفی به نسبت بالایش از امروز اعلام نامزدی نمی‌کند تا به او حمله نشود. گفتمان این انتخابات گفتمان سیاست خارجی است چون مذاکرات وین در جریان است و از طرف دیگر سند ۲۵ ساله. به همین دلیل مناظرات بر پایه سیاست خارجه است.»

جلیل محبی اما برخلاف وکیلی معتقد بود اگر رئیسی بیاید هم لاریجانی خواهد آمد: «اگر رئیسی بیاید انتخابات دو قطبی بین لاریجانی و رئیسی خواهد بود. اگر رئیسی نیاید دو قطبی بین لاریجانی و چند چهره اصولگرا که در صورت حمایت اصلاح طلبان بدون شک در دور اول برنده خواهد شد.»

تاجزاده از انتخابات چه می‌خواهد؟

اما با اعلام خبر احتمال کاندیداتوری مصطفی تاجزاده، خیلی از حامیان او و جریان‌های اصلاح طلبی و مخالفان حکومت شوکه شدند. یکی از اتاق‌هایی که روز گذشته به راه افتاد در مورد همین بود «کاندیداتوری تاجزاده؛ معیار تحریم یا مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰». یکی از دلایل شوکه شدن افکار عمومی شاید این بود که کمتر کسی احتمال می‌دهد مصطفی تاجزاده از سد شورای نگهبان بگذرد. موضوعی که در این اتاق هم بارها توسط افراد مختلف تکرار شد که تاجزاده به علت محکومیت قضایی امکان تایید شدن توسط شورای نگهبان را ندارد. اما سوال اینجا بود که تاجزاده به چه علت در شرف گرفتن چنین تصمیمی است؟ قرار است سرانجام این کار دعوت به شرکت در انتخابات و حمایت از نامزدی فرد دیگری باشد؟ یا دعوت به تحریم انتخابات؟ اساسا این نامزدی در انتخاباتی که قرار نیست تایید شود و به مناظره های تلویزیونی برود؛ چه تریبونی را در اختیار تاجزاده می‌گذارد که پیش از این و بدون نامزدی در انتخابات در اختیارش نبود؟

عبدالله مومنی در این اتاق که از ظهر تا شب به طول انجامید و تا نزدیک به دو هزار کاربر هم رسید؛ معتقد بود، تایید صلاحیت یا عدم تایید صلاحیت تاجزاده می‌تواند یک پیام روشنی باشد که می‌توان از نظام دریافت کرد. که آیا راه را برای اصلاحات و تغییرات باز خواهد کرد و یا همه درهای تغییر را به روی خودش میبندد. و برای این تحلیل نمونه‌ای از سال ۸۴ مثال زد. با وجود این شرایط کنونی را با آن سال‌ها به نوعی متفاوت دید : «ما شاهد عقب گرد از مواضع جریان اصلاح طلبی هستیم. آقای علوی تبار می گوید “ما در انتخابات پیش رو هم به دنبال توافق با نظام هستیم و هم توافق با مردم! و اگر نظام به ما اجازه بدهد که به این عرصه ورود کنیم نباید از دایره اختیاراتمان فراتر برویم.” من فکر می کنم اساسا با وجود پایگاه ضعیف اصلاح طلبان و قهر مردم با صندوق رای و با وجود اینکه تاجزاده می‌تواند آن بخش سرخورده را احیا کند. در نتیجه آنها می‌خواهند تحت هر شرایطی در انتخابات شرکت کنند. ولی نمی‌خواهند از تاجزاده بعنوان کاندیدای اصلاحات حمایت کنند چرا که تمامی مسیرهایی که برای بهبود رابطه با حکومت طی کرده‌اند از بین می‌رود و معنایش این است که ما نیازی به تعامل با حاکمیت نداریم. این خلاف رویه ایست که اصلاحات تا کنون طی کرده است»

یکی از کاربران هم در راستای صحبتهای اخر عبدالله مومنی گفت اصلاح طلبان در صورت نامزدی تاجزاده و حمایت جریان اصلاح طلبی از او یک پیامی را به حاکمیت مخابره می‌کنند که گفتمان مد نظر تاجزاده همان چیزی ست که مد نظر اصلاح طلبان است. و اینگونه تکلیف اصلاح طلبان با حاکمیت مشخص‌تر می‌شود.

اما علیرضا‌ خوشبخت، روزنامه‌نگار و فعال اصلاح طلب نامزدی تاجزاده را نه امتحانی پیش روی نظام که نقطه تعیین کننده‌ای برای جریان‌های موسوم به اصلاح‌طلب و تشکل تازه‌ تاسیس ناسا می‌داند. از نگاه خوشبخت کاندیداتوری تاج‌زاده را باید از منظر بحران کلی در ایران دید در وضعیتی هیچ یکی از نیروهای تحول خواه برنامه ای ندارند، حرکت تاج‌زاده ضربه‌ای به رخوت سیاسی است.« قرار ملاقاتی بین اصلاح‌طلبی امروز و سال ۷۷» اصلاح طلبی ای که تغییرات دمکراتیک را کلید حل مسئله می‌دانست. حال این آزمونی مهم برای جریان اصلاحات است که آیا این جریان این پتانسیل را دارد که همچنان بتواند این نقش را ایفا کند یا نه، و ناسا تاجزاده را (که آن اصلاح‌طلبی سال ۷۷ را نمانیدگی می‌کند) را جزو جریان اصلاحات می‌شناسد یا نه. به نظر ا. اگر آنان تاجزاده را نپذیرند اصلاح طلبی وجهه خودش را از دست خواهد داد و نیروهای دیگری به میدان می‌آیند.

در ادامه هم بحثی بین فرخ نگهدار و جمشید برزگر در گرفت که در آن نگهدار معتقد بود کسانی که انتخابات را تحریم می‌کنند جریان ضدملی هستند. برزگر می‌گفت این خلاف واقعیت است و ایشان صلاحیت این را ندارند مردم را به ضدملی بودن متهم کنند و گفت: «اگر وضعیت اینجور پیش برود ایشان تا چندی دیگر می‌گویند سپاه پاسداران را به ریاست جمهوری مسلح کنید! شما دیدگاه خودتان را مطرح کنید اما برچسب نزنید. ضدملی بودن دیگر چیست؟ به نظر من کار خیلی بدی کردید. باید دید چه کسی و چه جریانی ایران را در این موقعیت قرار داده است. اگر هسته مرکزی قدرت خواهان تنش زدایی بود هیچ نیرویی در قدرت وجود ندارد که جلوی آن را بگیرد. نباید اتهام‌ها را از حاکمیت در مورد این مساله پاک کرد.» در ادامه اما فرخ نگهدار تاکید کرد که برداشت برزگر از حرف او غلط بوده و به این ترتیب بحث به مسیر اشتباهی رفته است.