زیتون: «کلاب‌هاوس در زیتون» ستونی است روزانه که به اتاق‌های سیاسی این شبکه اجتماعی سرک می‌کشد…

***

درنگی در شیوه‌های مقاومت

دیروز دو فعال سیاسی که سال­‌های زیادی از عمرشان را در زندان سپری کرده بودند به کلاب هاوس آمدند تا مناظره‌­ای ترتیب دهند. یک سو مجید توکلی فعال دانشجویی دانشگاه امیرکبیر که بازداشت او در ۱۶ آذر سال ۸۸ حواشی زیادی را در پی داشت و دیگری بهاره هدایت، زندانی سیاسی سابق، فعال دانشجویی و همچنین عضو کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین ضد زن بود.

اما اینجا بحث‌شان نه در مورد گذشته و اشتراکات که درباره ی اختلافات امروزشان بود. بهاره هدایت که از فحاشی‌های توییتری در این مدت در امان نبوده بر علیه این فحاشی­‌ها صحبت کرد و اینکه تفاوت گناهکار و بیگناه، این وسط دیده نمی‌­شود. از سوی دیگر مجید توکلی هم سعی در توجیه این اتفاق داشت و اینکه گریزی از بروز این خشم عمومی نیست.

مجید توکلی خطاب به هدایت از این گفت که بهاره هدایت از اول می‌دانست که خودی‌­ها از تمامی امکانات برخوردارند و غیر خودی ها از همه امکانات محروم و این حذف شدگان دچار انباشت خشم عمومی خواهند شد. بعد گریزی به دهه ۴۰ و ۵۰ زد و اینکه این افراد خشمگین در آن سال­‌ها ابزارشان سلاح بود اما در دهه­‌های حاضر این خشمگینان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌­کنند: «نباید کسی که فحش می‌دهد را آنقدر بزرگ کرد. به خود من هم فحش می‌­دهند. اما بله من مفاهیمی را اورده‌­ام مانند مفهوم «ابتذال شر» که آن را سال‌ها قبل به فضای توییتر آوردم… آن را بسط دادم. ابتذال شر با نیاندیشیدن شروع می­‌شود. ما نیاز داریم جرائم مدارا ناپذیر را شناسایی کنیم. اشتباهاتی را که نمی­‌شود توجیه کرد.» او از پروژه رسواسازی بانیان شر سخن گفت و تلویحا گفت که این موج‌های توییتری در جهت این پروژه است

بهاره هدایت هم سعی کرد آرام بحث را پیش ببرد و گفت: «مجید جان این نیاندیشیدنی که به آن اشاره می‌کنی از ارعاب شروع می‌شود. این ارعابی که سویه های فاشیستی دارد.» او اشاره کرد که هیچوقت زمانی که هشتگ جنبش فاشیستی را به را انداخته در مورد خیابان، اعتراضات مردم و آبان و دی حرفی نزده و بحثش فقط فضای توییتر است و به گفته‌او «باندهای گانگستری» که در توییتر فحاشی می‌کنند. هدایت معتقد بود یکی از سویه­‌های جنبش­های فاشیستی این است که فاصله بین گناهکار و بی‌گناه برداشته می‌­شود و اساسا سازوگار ارعاب هم همین است که آمیزه‌­ای درست می­‌کند از گناهکار و بی­گناه و به این ترتیب هر دو را حذف می­‌کند.

هدایت در ادامه تاکید کرد که مسئله‌­اش اصلا اعتراضات خیابانی نیست و فقط فحاشی­‌های سازماندهی شده را مورد نقد قرار می‌دهد: «شما می خواهید ترس ایجاد کنید. به من می­‌گوید ماله‌کش و هم‌خوابه اصلاح طلبان، این درست است اما اگر من بگویم فاشیست غلط است؟ مجید داره با عنوان رسوا سازی خشم این رفتار را تئوریزه می­‌کند.»

در ادامه صحبت‌ها و از میان گفته‌های کسانی که در جبهه مجید توکلی بودند این فهم می‌شد که آنها می‌خواهند افرادی امثال بهاره هدایت که برای رای دادن به روحانی در سال ۹۶ تبلیغ کردند حالا اظهار ندامت و پشیمانی بکنند، اگر نه آنها را در کشتار آبان ۹۸ یا سرنگونی هواپیمای اکراینی مقصر خواهند دانست، چرا که دولت مطلوب آنان چنین  کرد.

در ادامه فرج سرکوهی هم که این روزها گل سرسبد هر اتاق سیاسی کلاب‌هاوس است و اتاقی از چشمانش مخفی نمی­‌شود در این اتاق حضور داشت و سعی کرد غائله را ختم کند،  اما کار خرابتر شد.

سرکوهی از خودش شروع کرد که «ما روشنفکران در کشتار ۶۷ سکوت کردیم» او می‌­گفت با اینکه در کشتار نقشی نداشتند اما سکوت­شان لکه ننگی است در تاریخ روشنفکری ایران و  در زندگی­‌اش و بابت این اتفاق شرمگین است: «این برخود مهم است برای اینکه ما بدانیم که قبح جنایت و همراهی با آن باید در حافظه جمعی ضبط شود. جامعه آلمانی حتی همین امروز هم کسانی را که با فاشیسم همراهی کردند یا حتی سکوت کردند را نبخشیده است. اما این برخورد نباید شخصی شود. من با شخصی کردن این انتقادات مخالفم. اما در سیاست باید آدم ها مسئولیت بپذیرند. اگر من راهی را پیشنهاد کردم به جمع و این راه غلط بوده باید مسئولیت آن را بپذیرم. اما نباید برخورد شخصی شود و نباید فحاشی شود.» به این ترتیب سرکوهی تلویحا از این ایده که هدایت باید عذرخواهی کند دفاع کرد اما فحاشی و حمله‌های دسته‌جمعی به او را هم درست ندانست.

کلاب‌هاوس‌های قبلیِ ما را هم دریابید:

• «حسن» رفت، «فائزه» آمد
• آرامش بعد از طوفان؛ سیاست امروز کشور
• خاتمی و موسوی؛ از شعار حداکثری تا مقاومت حداکثری
• خیز رئیسی و نیم‌خیز مجتبی خامنه‌ای برای رهبری
• «دادخواهی» یا «انتخابات»
• صبح فوتبالی، شام انتخاباتی
• انتخاب کاندیدا از میان «دورریزهای اصول‌گرایان»
• حسینِ دهقانِ فداکارِ نظام
• «ما» خوب بودیم
• شب بازیگران دهه۷۰ در «کباب‌هاوس»
• روزی که ظریف آسِ دل تاجزاده را برید
• «نظامی ایرانی بازیچه روس‌ها»
• اصولگرایان کلاب‌هاوس: «نامزد غیرفاسد نداریم»
• بودجه‌قاپی در مجلس، واکسن‌‌خواری در شهرداری
• شبِ اسماعیل بخشی؛ روز کارگر را به‌راحتی تبریک نگوییم
• «مردم پل پیروزی روحانیت بشوند»
• قلدری شورای نگهبان برای جلوگیری از «وهن نظام»
• بار سنگین ساختن جامعه بی‌نفرت
• امروز جگرم خون بود
• میرحسین اهلِ «میدان و خیابان» بود
• «رهبر خارجی»؛ محصول جدید کلاب‌هاوس
• «مسئولان جنس خوب زده‌اند»
• اتاق‌هایی از آنِ انتخابات
• آتشِ «جنبش سبز» زیر خاکستر کلاب‌هاوس

بهاره هدایت بار دیگر بعد از سرکوهی شروع به صحبت کرد و از این گفت که مجید دست می‌گذارد روی اینکه جمهوری اسلامی توتالیتر است و به آرنت استناد می­کند. در حالی که (به گفته هدایت )آرنت می­‌گوید توتالیتر بر اساس هم داستانی توده‌­ها برقرار می‌­شود. با این فرض باید بپذیریم که جمهوری اسلامی حمایت تمامیت یا بخش مهمی از مردم را دارد. اگر این حمایت را ندارد، پس نمی­‌توانیم بگویم که جمهوری اسلامی توتالیتر است.

او در ادامه تاکید کرد که همه نظریه پردازها فقر را منجر به ایجاد توده‌­های توتالیتر می‌دانند. پس از آن یک سوال چالشی مطرح کرد و گفت که حمایت از تحریمی که منجر به فقیرتر شدن مردم شده است، عذرخواهی ندارد؟

«شما می خواهید من عذرخواهی کنیم چون رای دادم، پس آیا شما نباید برای درخواست تحریم که به فقیرتر شدن مردم انجامید عذرخواهی کنید. شما تحریم را توجیه کردید، چهار سال خواستار تحریم شدید، هیچ نتیجه ای نداشت جز فقر مردم حال هم که همان نظم جهانی که انتظار داشتید از حقوق بشر حمایت کند، الان دارد با همین حکومیت ناصواب مذاکره می­‌کند. اما مردم فقیر و به جان رسیده برای اعتراض به خیابان‌ها آمدند و کشته شدند. حال شما برای این کار نباید عذرخواهی کنید.»

هدایت پس از آن از خودش دفاع کرد و و از این گفت که او و همفکرانش به اشتباه پیش‌بینی کردند که اگر در یک انتخابات معنی‌­دار شرکت کنند و ممکن است رنج مردم کم شود. و بابت این پیش­بینی غلط متهم به همدستی با شر هستند: «اما شما که به درستی پیش­بینی کردید که تحریم منجر به فقر خواهد شد و مردم جان به لب رسیده به  به خیابان خواهند آمد و کشته خواهند شد و بار هم این سیاست را ادامه دادید نباید عذرخواهی کنید و اما هم دست شر نیستید.»

مجید توکلی هم بعد از او سعی کرد به سبک خودش، از خود دفاع کند و با گفتن اینکه ایرادات بنیادینی به حرف­‌های بهاره هست گفت: «عده ای خشمگین هستند، فحش می‌­دهند، می‌گویید مجید توکلی مقصر است. جمهوری اسلامی رفتاری می­‌کند که دنیا تحریمش می­‌کند، باز هم مجید توکلی مقصر است. من در مورد بی قدرتان بحث می‌کنم. اما از کتاب‌هایی که میخوانم هم فراتر رفتم. من آدمی هستم بی ادعا که گوشه‌­ای نشستم و در توییتر می‌­نویسم. من سال گذشته هر چه پیش­بینی کردم درست درآمده و شما از این عصبانی هستند که همواره اشتباه کردید.»

توکلی گفت که او در مورد دادخواهی بی قدرتان که مهمترین ابزارشان رسوا سازی است بارها نوشته است. اما دیدگاهش محدود به آرنت نیست. او وقتی در مورد ابتذال شر می‌گوید بحثش فقط حقوقی نیست، بحث اخلاقی هم هست: «وسط این جامعه که زندگی کنی دیگری برای فهمیدن حذف غیر خودی‌ها، تبعیض و…نیازی به کتاب نیست. من به مقوله تحریم از زاویه کانت ورود کردم. ما اگر برگردیم به دنیایی که در آن کشورها در مقابل دیگر نهادهای بین المللی و دیگر کشورها مسئول نباشیم، چه اتفاقی خواهد افتاد.» و در نهایت خطاب به همقطار قدیمی خود گفت که :«شما شکست خوردید. شکست شما شکست اندیشیدن­تان بود. جامعه شما را پس زده است و باید این را بپذیرید.»

بحث­ها همینطور ادامه داشت. کار به توییتر و حتی اتاق­‌های افترپارتی کشید و شنوندگان این اتاق که در آن فرصت صحبت پیدا نکرده­ بودند در آن دور هم جمع شدند و تا دم صبح و با فراغ بال فحاشی کردند و تحلیل کردند و دیگرانی که هم نظرشان نبودند را به آودینس هدایت کردند.

آیا این جنبش دوباره سبز می‌شود؟

اتاق‌های با موضوع جنبش سبز مدتی‌ست که فعالیت­‌شان را در کلاب­‌هاوس بیشتر از قبل کرده‌­اند. دیروز هم اتاقی در این زمینه به راه افتاد تا علاوه بر بررسی این موضوع نقدی از درون به فعالیت‌های جنبش سبز داشته باشد. یکی از افراد این اتاق معتقد بود باید این کار را ادامه داد حتی اگر در اکثریت نباشند چون به عقیده­‌اش تنها راه‌­حل موجود همان ایده است و این روزها صدایی که آن مواضع را دنبال می­کند چون در محبوبیت دچار مشکل شده است با فاصله از مواضع سال ۸۸ به صحبت در میاید. یکی از افراد حاضر در اتاق به اتاق مناظره بهاره هدایت و مجید توکلی هم اشاره کرد و از این گفت که بهاره هدایت در دادگاه صحرایی مورد محاکمه قرار گرفت و این را بسیار دردناک دانست و گفت که نشان از این دارد که اگر قدرت به دست «آنها» بیافتد قدرتی شبه فاشیستی خواهد بود که از قبل تصمیم­شان را گرفته­‌اند و فقط منتظرند قدرت داشته باشند که محاکمه کنند. او  تاکید کرد که به عقیده‌­اش جنبش سبز تنها آلترناتیو منطقی شرایط امروز است.

دیگری از وقایع ۸۸ در خارج کشور گفت و اینکه در ایران سرکوب در آن سال‌ها به شدت بیشتر از حالت کنونی بود. در نتیجه موج جدید مهاجران به راه افتادند. مهاجرانی که به عقیده او شرایط خوبی هم در کشورهایی که رفتند نداشتند و با مشکلات مالی و معیشتی زیادی دست و پنجه نرم می­‌کردند. او معتقد است وزارت اطلاعات در آن سال­ها حضور بسیار شدیدی در آن فضا داشت و شرایط برای فعالیت بسیار دشوار بود. او همچنین از این گفت که مهندس موسوی بود که برای اولین بار پس از سال­ها ابهت ولایت فقیه را شکست و جلوی او ایستاد که خط قرمز من رای مردم است. میرحسین به علت این اکت سیاسی مشخص تا ۲۰۰ سال آینده هم فراموش نخواهد شد. او بزرگترین جنبش ۴۰ سال اخیر را پی ریزی کرد. کاری که خیلی از جریانات نتوانستند انجام دهند.

یکی دیگر هم از تاجزاده گفت و اینکه او آمده است اصلاح طلبان را نجات دهد و اما جریان اصلاحات از او دفاع نمی­‌کند و کار به جایی رسیده که خود آقای تاجزاده هم رویش نمی­‌شود بگوید من اصلاح طلبم و خودش می­‌گوید من اصلاح­گر هستم.