همه چیز در خدمت «انتقال آرام قدرت»

زیتون ـ سولماز ایکدر: به نظر می‌رسد روز ۲۸ خردادماه انتخاباتی نه برای تعیین رییس‌جمهوری سیزدهم، که برای مشخص شدن برنده جنگ قدرت بین دو جریان حامی جانشین‌های بالقوه رهبری است. طیف حامی تبدیل ولایت به خلافت و سپردن کرسی پدر به پسر از یک سو و طیف حامی جریان مشهد از سوی دیگر.

در بین مدعیان جانشینی علی خامنه‌ای٬ تاکنون همگی یا بر اثر روابط پیچیده حاکم بر ساختار نظام جمهوری اسلامی حذف شدند؛ مانند صادق لاریجانی و یا بر اثر مرگ عرصه را وانهادند، مانند مهدوی کنی و هاشمی رفسنجانی. امروز تنها نام ابراهیم رئیسی و مجتبی خامنه‌ای را می‌توان در صدر لیست نامزدهای جانشینی رهبر فعلی جمهوری اسلامی دید که احتمالا خودشان و هوادارانشان بی‌صبرانه مشتاقند که صاحب فعلی صندلی زودتر از روی آن برخیزد تا جای برای آنان باز شود.

مدت‌هاست که هراز گاهی شایعاتی در مورد حال وخیم و پس از آن مرگ آیت‌الله خامنه‌ای در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. آخرین بار آذرماه سال گذشته بود که «خبر مرگ آیت‌الله» منتشر شد. علی خامنه‌ای تقریبا ۸۲ ساله و مبتلا به سرطان پروستات است؛ همین موضوع شایعات مربوط به مرگش را باورپذیر می‌کند؛ رهبر جمهوری اسلامی تا پایان ریاست جمهوری آینده ۸۶ ساله خواهد شد و امکان مرگ او بیش از پیش وجود دارد.

مرگ احتمالی رهبر فعلی صحنه را برای جنگ قدرت افراد و جناح‌های مدعی رهبری باز خواهد کرد.

آیت‌الله خامنه‌ای اما به نظر می‌رسد که به روش سلفش قصد دارد «پروند‌ه‌های مهم» را پیش از مرگش حل و فصل کند؛ از جمله موضوع‌های جانشینی و انتخابات و چه بهتر که بتواند هر دو را با یک حرکت به سرانجام برساند و فردی را به پاستور بفرستد که «معضل» انتخابات را حل و اسباب «انتقال آرام قدرت» را فراهم کند.

برای علی خامنه‌ای که با ایده بنیانگذاری «امپراطوری شیعی» سال‌هاست سرنوشت یک ملت را به «عمق نفوذ استراتژیک» در منطقه و حمایت از گروه‌های شبهه نظامی و بحران‌سازان منطقه‌ای گره زده است٬ انتقال آرام قدرت به جانشین بعدی در اولویت اصلی قرار دارد؛ اما چه بهتر که بتواند سکان را به پسرش بسپارد.

هرچند در این میانه مجتبی خامنه‌ای یک حامی به قدرت مندی ولی فقیه فعلی دارد٬ اما آنطور که از شواهد بر می‌آید٬ رقیب نیز از قدرت بی‌بهره نیست.

دست رد به سینه آقا

از سال ۹۸ و در جریان انتخابات مجلس یازدهم نه فقط اصلاح طلبان که حتی اعتدال‌گرایان نیز به مرور حذف شدند. این فرآیند در آستانه انتخابات ۲۸ خرداد به نقطه اوجش رسید و حتی علی لاریجانی٬ به عنوان یکی از چهره‌های شاخص جریان معتدل٬ نیز حذف شد. این اما به معنای یک دست شدن حاکمیت نیست؛ جنگ قدرت امروز درمیان دو طیف از اصولگرایان در جریان است.

این جنگ مانند جنگ قدرت اصولگرایان و اصلاح طلبان بر سر کرسی ریاست جمهوری یا در اختیار گرفتن مجلس و شورای شهرها نیست؛ جنگی بزرگتر در میان است تا جایی که شورای نگهبان منصوب رهبری هم حتی به درخواست «منعطفانه» رهبرجمهوری اسلامی «نه» می‌گوید.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ظهر روز جمعه در سخنرانی به مناسب درگذشت بنیانگذار جمهوری اسلامی٬ انتقادی «نرم» از شورای نگهبانی کرد که با واسطه و بدون واسطه منصوب خودش هستند.

او در این سخنرانی با اشاره به «ردصلاحیت برخی» از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری پیش رو گفت که «در جریان عدم احراز صلاحیت به برخی کسانی که احراز صلاحیت نشدند جفا و ظلم شد» و از «دستگاه‌های مسئول» خواست که «جبران» و «اعاده حیثیت» کنند.

رهبر جمهوری اسلامی در ادامه با اشاره به اخبار منتشر شده درباره خانواده و فرزند نامزدهای انتخابات افزود: «به خودشان و خانواده‌هایشان نسبت‌هایی داده شد که معلوم شد خلاف است.»

با توجه اینکه در جریان بررسی صلاحیت‌ها بحث اقامت دختر علی لاریجانی٬ مطرح شده بود٬ پس از انتشار سخنان رهبر جمهوری اسلامی گمانه زنی‌هایی شد مبنی بر اینکه منظور علی خامنه‌ای از «ظلم و جفا» به یکی از نامزدها، «عدم احراز صلاحیت» علی لاریجانی باشد.

سخنگو و عضو حقوقدارن شورای نگهبان نیز با تاکید بر اینکه این نهاد از «خطا مصون» نیست در حساب کاربری‌اش در توییتر «فرمایشات مقام معظم رهبری مد ظله العالی» را فصل الخطاب دانست و خبر از آن داد که شورای نگهبان به زودی نظر خود را اعلام خواهد کرد.

پای جنگی بزرگتر در میان است تا جایی که شورای نگهبان منصوب رهبری هم حتی به درخواست «منعطفانه» رهبرجمهوری اسلامی «نه» می‌گوید.

با اعلام این دو خبر زمزمه‌‌هایی مبنی بر تغییر رویکرد شورای نگهبان و امکان بازگشت بعضی از نامزدها به گوش رسید، اما حتی پیش از صدور بیانیه این نهاد با توییت مهدی فضائلی٬ معاون دفتر حفظ و نشر آثار رهبری٬ امید هوادارن نامزدهای رد صلاحیت شده کمرنگ شد. به نوشته  فضائلی «تعریض رهبر انقلاب» متوجه «شورای محترم نگهبان نیست و تاثیری در نتیجه اعلام شده از سوی این شورا ندارد.» این توییت ساعتی بعد در صفحه رسمی رهبر جمهوری اسلامی در اینستاگرام نیز بازنشر شد.

عصر همان روز اما این بیانیه شورای نگهبان بود که نقطه پایانی بر همه حرف و حدیث‌ها گذاشت. این شورا با انتشار اطلاعیه‌ای در پاسخ به آیت‌الله خامنه‌ای اعلام که «برخی گزارش‌های نادرست در نظریه نهایی شورای نگهبان موثر نبوده است.»

شورای نگهبان همچنین از رسانه‌ها خواسته است که از «گمانه‌زنی و استناد به امور غیرواقعی و نادرست» اجتناب کنند.

دوران گذار

رییس جمهوری سیزدهم٬ رییس جمهوری دوران گذار است؛ احتمالا گذار از سیستم ریاست جمهوری به پارلمانی و شاید گذار از ولی فقیه دوم به سوم. آن که به پاستور می‌رود٬ یا راه به سوی خیابان شهید کشور دوست در خیابان آذربایجان باز می‌کند و یا حداقل جاده صاف کن ساکن جدید آن است.

به نظر می‌رسد خاندان لاریجانی که خود روزی مدعی کرسی ولایت بودند٬ با حدف صادق لاریجانی از رقابت‌های جانشینی به صف حامیان مجتبی خامنه‌ای پیوسته‌اند

به نظر می‌رسد خاندان لاریجانی که خود روزی مدعی کرسی ولایت بودند٬ با حدف صادق لاریجانی از رقابت‌های جانشینی به صف حامیان مجتبی خامنه‌ای پیوسته‌اند که رهبر جمهوری اسلامی به سودای سپردن کرسی به پسر از پشت تریبون رسمی به حمایت از ایشان برمی‌خیزد.

پیش از آن نیز مهره‌های حامی فرزند آیت‌الله خامنه‌ای در مناصب حساس به امید حمایت از او در روز «واقعه» جاگیر شده بودند. از جمله مهدی طائب٬ فرمانده قرارگاه عمار؛ علیرضا پناهیان٬ نائب رئیس قرارگاه عمار؛ حسین طائب٬ فرمانده سابق نیروی مقاومت بسیج، رییس سابق سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مسئول فعلی اطلاعات سپاه پاسداران؛ حسن محقق٬ جانشین رئیس سازمان اطلاعات سپاه؛ محمد کوثری٬ مشاور پیشین فرمانده کل سپاه پاسداران و جانشین پیشین فرمانده قرارگاه ثارالله و علی فضلی٬ جانشین معاونت هماهنگ کننده سپاه پاسداران؛ که همگی از اعضای گردان حبیب٬ یگانی که مجتبی خامنه‌ای در دوران جنگ هشت ساله با عراق در آن خدمت کرده بود٬ بودند.

نزدیک شدن خاندان لاریجانی به حلقه حامیان مجتبی خامنه‌ای آن هم در شرایطی که پیشتر قالیباف و بخش دیگری از سرداران سپاه نیز به او نزدیک شده بودند٬ امید رسیدن مجتبی به خلافت را در دل پدرش پررنگ کرد٬ ولی نه انقدر برای حمایت از حامی پسرش٬ علی لاریجانی٬ حکم حکومتی بدهد.

حامیان ابراهیم رئیسی نیز بی کار ننشسته‌اند و در مقابل تشر علنی رهبری٬ از خود نرمش نشان ندادند. علی خامنه‌ای که بیشتر با یک تشرش وزای دولت تغییر می‌کردند٬ حال حتی با سخنرانی علنی نیز نمی‌تواند زیر مجموعه‌های منصوبش را راضی به «تایید صلاحیت» یکی از نامزدهای انتخابات کند.

هرچند در نگاه کلی‌تر خروجی انتخابات هرچه که باشد٬ در خدمت ایده «انتقال آرام قدرت» خواهد بود؛ اما حداقل در کوتاه مدت به نظر می‌رسد که آرزوی علی خامنه‌ای برای پوشاندن قبای ولایت عهدی بر تن پسرش تضمینی برای تحقق ندارد.