کلیه از هزار تا ۱۰ هزار دلار؛ قرنیه ۷۵۰۰دلار

زیتون– در چهار سال اخیر هجده هزار سوری اعضای بدن خود را برای عمل پیوند فروخته‌اند.

حسین نوفال رییس گروه پزشک قانونی دانشگاه دمشق و رییس‌کل اداره پزشک قانونی به جمع‌آوری شواهد و مدارک این تجارت پرداخته است و معتقد است در چهار سال گذشته حدود هجده هزار سوری اعضای بدن خود را فروخته‌اند.این دادوستد در اردوگاه پناهندگان سوری رونق بسیاری دارد.

او می‌گوید این تجارت در مناطق مرزی خارج از کنترل رژیم اسد و در داخل اردوگاه‌های پناه‌جویان سوری در ترکیه و لبنان رونق بسیار زیادی دارد. نوفال توضیح می دهد که قیمت اعضای بدن در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت است. در ترکیه قیمت کلیه به ده هزار دلار هم می‌رسد درحالی‌که این قیمت در عراق می‌تواند به هزار دلار هم کاهش یابد. در سوریه و لبنان قیمت کلیه حدود سه هزار دلار است.

یاسر یکی از پناه‌جویانی است که یکی از کلیه‌هایش را فروخته است و این کار را «بدترین تصمیم زندگی خود می‌داند.» این جوان بیست‌ونه ساله با شروع جنگ از خانه خود در غرب سوریه فرار کرد و خود را به قاهره رساند. اما همانند بسیاری دیگر از پناه‌جویان سوری نتوانست کاری برای خود بیابد و به‌زودی دیگر پولی برای ادامه زندگی نداشت.

او از گوشه و کنار شنید افرادی هستند که حاضرند یکی از کلیه‌های او را بخرند. او می‌گوید:« من تازه به قاهره رفته بودم و هیچ پولی نداشتم و نمی‌توانستم کاری پیدا کنم… چاره‌ای جز فروش کلیه چپم نداشتم.»

یک دلال او را به خانه‌اش دعوت کرد و تاریخی برای آزمایش‌های پزشکی و عمل جراحی تعیین شد. یاسر گفت:« کلیه‌ام را به مبلغ سه هزار دلار به فردی غریبه فروختم. ملاقات ما برای رسیدن به توافق تنها پانزده دقیقه طول کشید.»

در بخشی دیگر  این گزارش در سایت فرارو به نقل از نیوزویک  آمده است: تجارت غیرقانونی اعضای بدن انسان، در سوریه و کشورهای همسایه افزایش‌یافته است که در این تجارت در شبکه‌های برون- مرزی از هزاران پناهنده سوری سوءاستفاده می‌شود. این شبکه‌ها اعضای قابل پیوند بدن مانند کلیه و قرنیه را از پناه‌جویان خریداری کرده و به کشورهای اطراف می‌فرستند که در دریای سیاه تجارت بین‌المللی اعضای بدن ناپدید می‌شوند. حتی شنیده‌شده این اندام از زندانیان دزدیده می‌شود.

در روزنامه لبنانی السفیر به نقل از نوفال آمده است که قاچاقچیانی که با پزشکان سوری کار می‌کنند، قرنیه را به قیمت ۷۵۰۰ دلار به مشتریان خارجی می‌فروشند.

حتی کشورهای درگیر جنگ نیز قوانینی در این زمینه‌دارند، اما قوانین مرتبط با تجارت اعضای بدن انسان در سوریه غیرشفاف است و با شرایط آشوب و درگیری حاکم بر منطقه اجرای و نظارت بر این قوانین بسیار سخت است.

برای مثال در تمام مناطق شهر دمشق به‌خصوص در نزدیکیِ بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها، آگهی‌های متعددی برای اهدا عضو دیده می‌شود. دریکی از این آگهی‌ها نوشته‌شده« فردی بیمار نیاز فوری به کلیه دارد… گروه خونی O+. افرادی که حاضر به اهدا هستند با شماره زیر تماس بگیرند.»

مسئولان و مقامات سوریه کار زیادی برای مقابله با این آگهی‌ها نمی‌توانند انجام دهند زیرا در قانون سوریه اهدای عضو به خویشاوندان و غریبه‌ها مجاز است. اهداکنندگان می‌توانند به دادگاه‌های محلی مراجعه کرده و گواهی دهند که عضو بدن خود را داوطلبانه اهدا می‌کنند و قصد فروش ندارند.

بااین‌حال در فاصله مارس ۲۰۱۱ تا سپتامبر ۲۰۱۵، بیش از بیست شکایت مرتبط با تجارت اعضای بدن به دادگاه‌های دمشق راه‌یافته است. طبق گفته احمد السعید دادستان کل مناطق روستایی دمشق، قبل از شروع جنگ چنین پرونده‌هایی وجود نداشت.

این شکایات که نام افراد متهم، پزشکان و بیمارستان‌ها را در بردارد اغلب از سوی خانواده افرادی است که در حین عمل جان خود را ازدست‌داده‌اند. پیگیری این پرونده‌ها اگر غیرممکن نباشد، باید بگوییم بسیار سخت است زیرا یافتن نشانی از افراد دخیل در پرونده در بحبوحه جنگ و آشوب کاری دشوار است. السعید برآورد می‌کند از آغاز جنگ در کشور حدود بیست هزار مورد فروش غیرقانونی اعضای بدن رخ‌داده است؛ به‌خصوص در مناطق مرزی که دادگاه و پلیسی برای اعمال قانون وجود ندارد.

به گفته یک منبع قضایی در وزارت دادگستری سوریه پلیس این کشور منابع لازم برای پیگیری این پرونده‌ها را ندارد تا اطمینان حاصل شود فرد اهداکننده پولی دریافت نکرده است. دکتر محمد آورام گفت:« این تجارت در مناطق روستایی در شمال حلب و ادلب رواج بیشتری دارد. یک متخصص پوست از من خواست اعضای بدن بازداشت‌شدگان دولت را بفروشم زیرا آن‌ها بالاخره اعدام می‌شوند و اعضای بدنشان هدر می‌رود.» این متخصص پوست به دکتر آورام گفته بود خریداران زیادی وجود دارند و می‌توان از این پول برای خرید تجهیزات پزشکی و کمک به گروه‌های مبارز استفاده کرد.

آوارم به دلایل اخلاقی این پیشنهاد را رد کرد. او نگران بود افراد بی‌گناه برای اعضای بدنشان دزدیده شوند. رد این پیشنهاد از جانب او سبب شد به همکاری با دولت سوریه متهم شود. او می‌گوید زمانی که شروع به تولید دارو کرد، تروریست‌های داعش بارها تلاش کردند وی را بکشند؛ بنابراین زمانی که ادلب به دست نیروهای داعش افتاد او به مناطق روستایی حلب رفت.

وی می‌گوید:« حلب نیز در کنترل نیروهای داعش بود و جسدهای زیادی می‌دیدم که اعضای داخلی مانند شش و کلیه نداشتند. حتی یک‌بار جسدی دیدم که مثانه نداشت.»

مدیر مرکز مطالعات حقوق بشر می‌گوید این سازمانده‌ها مورد از فروش اعضای بدن در داخل و خارج سوریه ثبت کرده است.

وی گفت:« ما کشورهای همسایه سوریه را مسئول این شرایط می‌دانیم زیرا برای پناه‌جویان سوری فرصت‌های شغلی و امنیت فراهم نمی‌کنند. این مشکلات سبب شده است بسیاری از آن‌ها برای تأمین نیازهای مالی خود و خانواده‌هایشان به فروش اعضای بدن روی بیاورند. فقر آن‌ها را قربانی مافیای تجارت اعضای بدن کرده است.»