واکسن ایرانی «هفت خط»، سهم سیستان و بلوچستان «هیچی»

زیتون ـ مهسا محمدی: هشدار پشت هشدار. ایران وارد پنجمین موج شیوع کرونا شده است و ویروس جهش‌یافته‌ی دلتا (هندی) در همین ابتدای کار سیستان و بلوچستان را به زانو در آورده. پزشکان، فعالان رسانه‌ای و غسال‌ها در سیستان و بلوچستان می‌گویند که وضعیت کرونا در این استان فراتر از حالت بحرانی است و هر روز فاجعه می‌آفریند. آمارهای منابع رسمی اما طبق معمول موید گزارش‌های میدانی نیست.

بیش از یک هفته است که آمار روزانه‌ی مبتلایان در استان سیستان و بلوچستان بیش از یک هزار و ۲۰۰ نفر و تعداد فوتی‌ها تا ۱۹ نفر اعلام می‌شود، تجمیع ارقام گزارش شده از شهرستان‌های مختلف اما رقمی بیش از این را به دست می‌دهد، منابع محلی می‌گویند این رقم تا سه برابر رقم اعلام شده است. در این میان حتی مهدی شمس‌آبادی، دادستان زاهدان، هم بر اینکه  آمار واقعی احتمالا «چند برابر» است، صحه گذاشته. این آمار کشتار و ابتلا در جمعیت حدود سه میلیونی این استان است.

گزارش‌هایی که از این استان درگیر کرونا به گوش می‌رسد، اغلب به نقل از پزشکان و نیروهای داوطلب و فعالان رسانه ای است و از مجاری رسمی نمی‌توان به وخامت اوضاع پی برد. یک نیروی داوطلب که در غسال‌خانه‌ای در زاهدان درگذشتگان کرونایی را می‌شوید روز گذشته به خبرنگار جام‌جم گفته که در طی یک روز ۱۸ نفر را شسته‌اند و در پایان روز هنوز ۴ نفر توی صف بودند. یک پزشک در سیستان و بلوچستان می‌گوید که در هفته گذشته فقط ۱۱۸نفر در زاهدان به علت کرونا جان خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که زاهدان مرکز استان و به نسبت شهرستان‌ها مجهزتر است.

به گفته استاندار سیستان و بلوچستان: «۱۰شهرستان سیستان‌ و بلوچستان بیمارستان ندارند و فرد باید بیش‌ از ۱۰۰کیلومتر راه را طی کند. یعنی در یک شهرستان ۵۵هزار نفری فقط ۲پزشک عمومی وجود دارد. مراکز بهداشت و درمانی خودرو ندارند و بین دو خانه بهداشت در ۸ استان ۱۲۵۰کیلومتر فاصله است». از این رو بیراه نیست اگر نتیجه بگیریم که وقتی امکان رساندن خود بیمار به بیمارستان نباشد، قطعا به صورت عددی وارد آمار و ارقام هم نخواهد شد.

تیم واکنش نه چندان سریع وزارت بهداشت

بعد از روزها کشتار و هشدار، بالاخره روز پنج‌شنبه ۱۰ «تیم واکنش سریع وزارت بهداشت» با هدف «ارزیابی» اوضاع به استان سیستان و بلوچستان رفت. سوری، مشاور وزیر بهداشت بعد از بازدید از سطح شهر گزارش داد که « هیچ نشانی از وضعیت قرمز ندیدم» او در ادامه به روال یک سال و نیم اخیر مسیولان وزارت بهداشت در ایران نوک پیکان انتقاد را به سوی مردم گرفته و تاکید کرد: «در یک نگاه سر انگشتی از هر ۱۰۰ نفر کمتر از نیمی از افراد ماسک زده بودند» نماینده وزارت بهداشت در نهایت بر « واقع بینی و نگاه عالمانه به شرایط و  پرهیز از سیاسی بازی» تاکید کرد و گفت که این موج هم مانند موج‌های قبلی «به خوبی» مدیریت می‌شود.

ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت هم اعلام کرد که سیستان و بلوچستان پایین‌ترین میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مقابله با ویروس کرونا را در سطح ایران دارد.

مشاور وزیر بهداست نگفت که چه کسانی در این میان «سیاسی‌بازی» می‌کنند، اما از «مجلس انقلابی» گرفته تا استاندار منصوب دولت و خبرنگاران محلی و پزشکان همه بر «به خوبی» مدیریت نشدن آنچه در سیستان و بلوجستان در حال وقوع است صحه می‌گذراند.

به گفته نماینده سراوان افرایش آمار مرگ و میر در سیستان و بلوچستان بخاطر کمبود امکانات است. شهرستان سراوان با ۴۸۰ هزار نفر فقط یک بیمارستان و یک متخصص عفونی دارد که آنهم رئیس بیمارستان است. روزانه ۴۰۰ بیمار سرپایی در سراوان به پزشک مراجعه میکنن که ۸۰ درصدشون علائم کرونا دارند.

به گفته نماینده سراوان افرایش آمار مرگ و میر در سیستان و بلوچستان بخاطر کمبود امکانات است.

معین‌الدین سعیدی، نماینده چابهار هم به ایلنا گفته است: «شرایط کنونی شیوع کرونا اکنون دیگر دامنه‌های بحران را طی کرده و ما در حال رو به رو شدن با یک فاجعه انسانی هستیم.» او همچنین تاکید کرد که «زیرساخت‌های حوزه درمان در جنوب سیستان و بلوچستان از نصف شاخص کشوری هم پایین‌تر است».  در عین حال فداحسین مالکی، نماینده دیگر این استان می‌گوید که وزیر بهداشت حتی جواب تلفن استاندار را نمی‌داد.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس روز گذشته خواهان آن شد که مرزهای استان سیستان و بلوچستان به دلیل شیوع سویه دلتا ویروس کرونا بسته شود. حسینعلی شهریاری پیش از این هم در گفتگو با خبرآنلاین خواهان بسته شدن مرز ایران به روی پاکستان و افغانستان شده بود. به گفته او با توجه به اینکه ایران مرز ۱۲۰۰ کیلومتری با افغانستان و پاکستان دارد، افغانستان هم با هندوستان همسایه است و خطر ورود دلتا ویروس به شرق کشور و از آنجا هم به کل کشور وجود داشت، در نامه‌ای از رییس‌جمهور خواسته بود مرزها را ببندند «رییس‌جمهور ما را به وزیر بهداشت و وزیر کشور ارجاع دادند اما متاسفانه وزارت کشور نتوانست محدودیت‌های جدی در سیستان و بلوچستان ایجاد کند و همین موضوع باعث شد که دلتاویروس وارد سیستان و بلوچستان شود. همه این‌ها به خاطر سوء مدیریت است.»

اگر دردم یکی بودی…

مسئولان وزارت بهداشت در حالی از رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی در استان سیستان و بلوچستان سخن می‌گویند و توپ را در زمین ساکنان این استان می‌اندازند که این روزها نام این استان به دلیل دیگری هم بر سر زبان‌هاست. کمبود آب.

ساکنان این استان بالاخص مناطق محروم و حاشیه‌ای برای تهیه آب شرب روزانه باید مسافت‌های طولانی را طی کنند و عدم وجود آب لوله‌کشی در خانه‌ها و خروج اجباری از خانه برای تهیه آن، رعایت دو پروتکل مهم مدنظر وزارت بهداشت یعنی شستن دایم دست‌ها و ماندن در خانه را عملا غیرممکن کرده است.

واکسن یا چاه نفت؟

شیوع موج پنجم کرونا در ایران در حالی که این کشور در حال حاضر فقط حدود ۳.۴ درصد از جمعیت بیش از ۸۰ میلیونی خود را واکسینه کرده و در هفته‌های اخیر روند واکسیناسیون تقریبا متوقف شده چشم‌اندازی بسی تیره‌تر از آنچه هست را پیش چشم می‌نهد. این وضعیت در حالی پیش آمده که مسئولان جمهوری اسلامی ایران طی هفته‌های اخیر از ۶ نوع واکسن داخلی مختلف رونمایی کرده‌اند و به نظر می‌رسد که بر تولید انبوه آن‌ها سرمایه‌گذاری کردند.

در رابطه با همین موضوع روز گذشته مصطفی معین، وزیر اسبق بهداشت و عضو شورای عالی نظام پزشکی، درصفحه فیسبوک خود در مطلبی با عنوان «پشت پرده نخریدن واکسن» نوشت: «از زمستان سال گذشته قبل از موج ۴ کرونا، «وزیر معظم بهداشت» و «رئیس دولت فخیمه» به هشدار های مکرر نظام پزشکی که تاکید برخرید فوری واکسن های استاندارد خارجی بود هر بار مشکل تحریم را مطرح کردند و فرصت آغاز واکسیناسیون عمومی از دست رفت!»

معین: «ایران اگر ۵۰ میلیون دز واکسن وارد کند باید ۶ هزار میلیارد تومان هزینه کند و اگر همین واکسن را در داخل بسازد، باید ۱۰ هزار میلیارد تومان بدهد».

به گفته این پزشک متخصص در این میان سئوال اصلی این است که «اگر مشکل تحریم وجود داشت چگونه هلال احمر دو میلیون واکسن وارد می‌کند و سازمان نظام مهندسی با واسطه یک شرکت وابسته به وزارت بهداشت قرار است واکسن کرونا وارد کند که هزینه آن برای اعضای نظام مهندسی و خانواده‌های آنها حدودا” ۳۵۰ هزار تومان برای هر دز واکسن است».

به گفته معین با شعار تولید داخل، در ایجاد ۷ خط تولید واکسن در ایران سرمایه‌گذاری شد، در حالی که در آمریکا فقط سه خط اصلی تولید واکسن وجود دارد، ولی اکنون  حدود ۲-۱ درصد جامعه ایرانی هر ۲ دز واکسن را دریافت کرده‌اند.
معین تاکید دارد که با «ورود بخش خصوصی و پولی شدن واکسن، فحاشی سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت به انتقاد کنندگان، کالائی شدن واکسن را داشتیم.»

این فعال سیاسی در ادامه با ارجاع به گزارشی از تجارت‌نیوز می‌گوید که وارد کردن واکسن خارجی بسیار به‌صرفه تر از تولید آن در داخل است چرا که « ایران اگر ۵۰ میلیون دز واکسن وارد کند باید ۶ هزار میلیارد تومان هزینه کند و اگر همین واکسن را در داخل بسازد، باید ۱۰ هزار میلیارد تومان بدهد، یعنی تقریبا دو برابر هزینه کند!»
معین در ادامه می‌پرسد :«آیا درآمد ۱۰ هزار میلیارد تومانی ساخت واکسن برای شرکت‌های دارویی داخل که تقریبا برابر درآمد فروش نفت در سال ۹۹ است، مانع اصلی واردات واکسن خارجی نیست!؟ در شرایطی که دولت در تنگنای مالی قرار دارد مشخص نیست چرا باید در این ماجرا دو برابر هزینه کند، آنهم در “هفت خط تولید” مختلف تا بتواند واکسن ایرانی بسازد!»
به گفته این عضو سازمان نظام پزشکی واکسن داخلی برای برخی از شرکت‌های خاص داروسازی مانند یافتن چاه نفت است.

به نظر می‌رسد این چاه نفت تازه نیز مانند سایر چاه‌های نفت ایران به کار مردم سیستان و بلوچستان نخواهد آمد. پویش‌های مردمی برای خریدن ماسک و ونتیلاتور برای این منطقه بحران‌زده شکل گرفته. تلاش‌هایی که اگر بتواند از سد موانع امنیتی نظام بگذرد شاید بتواند در حدی بسیار محدود و کاملا موقتی بر یکی از زخم‌های این سرزمین مرهم بگذارد، اما در نهایت راه چاره نخواهد بود.