زیتون ـ مهسا محمدی: چهل و دو سال پس از آن‌که بنیان‌گذار جمهوری اسلامی با وعده‌ی آب‌وبرق مجانی برای مستضعفین، حکومت پهلوی را برانداخت، در جاهای مختلف ایران جدول زمانبندی برق و آب منتشر شده و حرف از کوپن آب است. البته زمان‌بندی‌های برای اجرا نشدن. مردمان عصبانی، یا راهی استانداری‌ها و ادارات برق و آب شدند و آنجا فریاد و فغان می‌کنند، یا خیابان‌ها را بند آورده‌اند. استاندار تهران تهدید کرده که با تجمع بیش از ۱۵ نفر «به شدت برخورد» می‌شود. از بابل و مازندران تا  شیراز و خوزستان اما از شب گذشته «بیش از ۱۵ نفر» تجمع کرده‌اند، هر چند هنوز بی‌نتیجه.

حسن روحانی، رییس جمهوری، بابت قطع برق عذر خواسته، اما همزمان گفته که «وزارت نیرو در این زمینه مقصر نیست» ولی باید زمان قطع برق را به مردم اطلاع بدهند.

ابراهیم رئیسی، رییس‌ دولت پیش رو، هم در این میان خواسته خودی نشان بدهد و وزیر نیرو را به حضور خوانده و از او توضیح خواسته و درباره قطعی برق «ابراز نگرانی جدی» کرده. به گزارش فارس، اردکانیان هم با اشاره به « غفلت» صورت گرفته در زمینه تعامل و ارتباط مناسب با کشورهای منطقه، به بیان گزارشی از اقدامات صورت گرفته در قبال خاموشی‌ها پرداخته.

از گزارش این خبرگزاری مشخص نیست که منظور از «غفلت» صورت گرفته، غفلتی در زمینه تامین انرژی از طریق ارتباط با کشورهای منطقه بوده که برخلاف نظر حسن روحانی تقصیر قطع برق را متوجه وزارت نیرو می‌کند، یا چیز دیگر.

قطع برق، اعتراضات و واکنش‌ها

در روزهای اخیر علاوه بر اعتراضات مردم در شهرهای مختلف، دو ویدئو نیز در اعتراض به قطع برق وایرال شد که واکنش مسئولان را در پی داشت.

دکتر محمدرضا هاشمیان، متخصص ای سی یو و بیهوشی بیمارستان مسیح دانشوری دو روز پیش  ویدئویی در شبکه اینستاگرام خود منتشر کرد و در آن توضیح داد که  در آی‌سی‌یو برق‌ها رفته، بیماران یکی‌یکی در حال «اکسپایر شدن» (کشته شدن) هستند. بعد از انتشار این ویدئو حساسیت‌ها به قطع برق در مراکز حساس مانند بیمارستان‌ها بالا رفت. بعد از یک موج تکذیب ادعای این پزشک توسط مسئولان حالا جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور از طرف  وزارت نیرو قول داده که «مکان‌های مهم و ضروری مانند بیمارستان‌ها خاموش نشده و نمی‌شود.»

ویدئوی دیگری که به اعترضِ «زن عصبانی» معروف شد مربوط به اعتراض یک شهروند گرگانی در اداره برق این شهر است که در آن هم به استخراج رمز ارزها که گفته می‌شود یکی از دلایل افزایش مصرف برق است اشاره می‌کند و هم در میانه سخنانش حجاب را از سر برمی‌دارد و تلویحا به آن اعتراض می‌کند.

ویدیو‌هایی از شهرهای تهران، شیراز و شمال کشور در زمان خاموشی منتشر شده است که معترضان در آن علیه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی٬ شعارهایی از جمله «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای» سرمی‌دهند.

آقای خامنه‌ای در سال‌های اخیر در موارد متعددی  در کارهای اجرایی و تصمیم‌های جزئی دخالت کرده‌است. او چند ماه قبل، برخلاف نظر کارشناسان و متخصصان،  واردات واکسن کرونا از آمریکا، انگلیس و فرانسه را ممنوع اعلام کرد به همین‌خاطر بسیاری از مردم او را مسئول کمبود واکسن و گسترش کرونا در ایران می‌دانند.

همچنین اصرار رهبر جمهوری اسلامی بر توسعه تکنولوژی هسته‌ای ایران سبب شده است تا اغلب تحلیل‌گران  سیاست‌های او را علت اولیه تحریم‌ها و وضعیت دشوار اقتصادی  ایران بخوانند.

بیشتر بخوانید: «مرگ بر خامنه‌ای»؛ علیه تاریکی

برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی ویدیوهایی از تجمع اعتراضی اهالی شهرهای بابل، بابلسر، آمل، قائمشهر، شهر ری، شیراز و کازرون منتشر می‌کنند که نشان می‌دهند معترضان به قطعی مکرر برق شعارهایی علیه مقامات جمهوری اسلامی سر داده‌اند.

یکشنبه شب نیز اتفاقی مشابه رخ داد و معترضین در تهران از پنجره‌های منازلشان در خاموشی علیه خامنه‌ای شعار دادند.

اعتراضات خیابانی پراکنده مردم به همراه این اعتراضات مجازی بالاخره  امروز مسئولان را به واکنش واداشت.

خشک‌سالی، رمزارز و به صرفه نبودن تولید

حسن روحانی در تلاش برای توضیح دلیل قطع برق ضمن تاکید بر اینکه «بخشی از عوامل قطعی برق ناخواسته و غیرارادی است» آن را به «گرمای شدید و خشکسالی» ربط داد و گفت:«امسال دچار خشکسالی بی‌سابقه‌ای هستیم و میزان بارندگی نسبت به پارسال ۵۲ درصد کاهش داشته است و  ۷ هزار مگاوات تولید برق‌آبی کشور بخاطر کاهش آب سدها تقریباً قطع شده است. همچنین در روزهای گذشته نیروگاه بوشهر نیز بخاطر نیاز به تعمیرات از مدار خارج شده بود.»

به گفته روحانی همچنین تولیدات صنعتی کشور نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافته و این موجب افزایش مصرف برق شده است. او در پایان تاکید کرد که «البته دلایل دیگری هم وجود دارد» اما به این دلایل اشاره‌ای نکرد.

دژپسند: «بخشی از مشکلات امروز فعالان صنعت برق به دلیل شوک‌های ارزی سال‌های گذشته است»

وزیر اقتصاد روحانی اما درباره دلیل کمبود برق با او چندان هم‌نظر نیست. به گفته فرهاد دژپسند «بخشی از مشکلات امروز فعالان صنعت برق به دلیل شوک‌های ارزی سال‌های گذشته است». او می‌گوید که تولید برق در حال حاضر در کشور یک صنعت زیان‌ده است و دلیل آن را «سیاست نرخ‌گذاری تکلیفی فروش برق» می‌داند هر چند به بلافاصله تاکید می‌کند که: «شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور اقتضائات خود را دارد و نمی‌توان قیمت برق را به سادگی افزایش داد.»

به گفته دژپسند از سوی دیگر هم «نمی‌توان به زیان تولید کنندگان بخش خصوصی تصمیم گیری کرد، و باید به گونه تصمیم گیری و عمل کنیم که هم منافع مصرف کنندگان و هم تولیدکنندگان برق با هم در نظر گرفته شود.» برای ارائه راه‌حلی در این میان به نظر وزیر اقتصاد دولت روحانی حالا دیگر دیر است و «به دلیل مدت زمان کم باقی مانده تا تشکیل دولت جدید، در این دولت امکان طرح آن وجود ندارد و فرصت کافی نیست».

به صرفه نبودن تولید برق و ضرورت افزایش قیمت آن که یادآور افزایش قیمت دیگری در سال‌های اخیر و عواقب خون‌بار آن است. افزایش سه برابری قیمت بنزین در آبان ۹۸ موجی از اعتراض و بعد کشتار را در پی داشت؛ کشتاری که به یکی از دلایل تحریم دو انتخاباتی که بعد از آبان ۹۸ اتفاق افتاد بدل شد.

استدلال دژپسند را به نوعی در اظهارات چندی پیش شریعتی نیاسر، مدیرعامل توانیر هم می‌توان یافت. به گفته او  «مجموعه‌ای از سیاست‌های قیمتی و غیر قیمتی»، ما را به امروز رسانده است.

پیشنهاد او اجرای سیاست‌های قیمتی سال ۱۳۹۲ است که به گفته او  بر اساس اجرای «یک سیاست بسیار خوب به نام افزایش پلکانی برنامه ریزی شد.» به گفته شریعتی :«حرف این سیاست این است که ما میان کم مصرف‌ها، افراد منطبق با الگوی مصرف و مصرف کنندگان پرمصرف، تفاوت قائل شویم و میزان تعرفه‌ها را برای افراد پرمصرف و بالاتر از الگوی مصرف با جرایمی روبرو کنیم که این اتفاق نیفتاد».

به صرفه نبودن تولید برق و ضرورت افزایش قیمت آن که یادآور افزایش قیمت بنزین در سال‌ ۹۸ و عواقب خون‌بار آن است.

اسحاق جهانگیری هم احتمالا در اشاره به سایر علت‌هایی که حسن روحانی از آنان نام نبرد تاکید کرد که «مراکز مجاز استخراج رمز ارز باید فعالیت خود را متوقف کنند وگرنه مجوزشان لغو می‌شود.» و همچنین تاکید کرد که  تصمیم گرفته شد که خاموشی‌های برق در بخش صنعت اعمال شود. او در نهایت از تفویض اختیار دولت به وزیر نیرو برای «فرماندهی مدیریت تامین برق» خبر داد.

ابوذر صالحی مدیرکل امور بین‌الملل توانیر اما راه‌حل کوتاه مدت قطع صادرات برق را ارائه داده و از  قطع صادرات برق به خاک افغانستان (هرات) سخن می‌گوید، به گفته او «حدود ۷۰ درصد برق مورد نیاز هرات از طریق خط انتقال برق وارداتی ایران تامین می‌شود که پس از قطع کامل برق و به صفر رساندن آن برق خوبی به کشور می‌رسد.»

این که دژپسند از پایان وقت برای اجرای سیاست‌های جدید برقی سخن می‌گوید به نوعی نشان از لحظه‌شماری دولت حسن روحانی برای سپردن دولت به دست رئیسی دارد. افزایش قیمت بنزین سال‌ها در دستور کار جمهوری اسلامی بود و اجرای خونین آن توسط دولت حسن روحانی به یکی از نقاط تاریک کارنامه او بدل شد و از این رو او در زمان کوتاه باقیمانده داوطلب اجرای سیاست دیگری از این دست نمی‌شود. حال باید دید راه‌حل‌های کوتاه مدت روحانی و وعده‌های سرخرمن او دولتمردانش به همراه تهدیدهای استانداران آیا آتش این بی‌برقی، بی‌آبی و بیماری را فرو می‌نشاند یا نه.