اینترنت بومی یا قرنطینه دانشجو؟

صبح چهارشنبه ششم مرداد ماه بود که با وجود مخالفت های جدی کاربران فضای مجازی و نیز فعالان این عرصه، نمایندگان مجلس ایران به بررسی طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی بر اساس اصل ۸۵ رأی موافق دادند. طبق اصل ۸۵ قانون اساسی، بررسی تخصصی موضوع یا مساله ای به کمیسیون‌های تخصصی که نمایندگان مجلس آن را تعیین می‌کنند، سپرده می‌شود. یعنی موضوع مورد نظر، ابتدا در صحن، تبدیل به اصل ۸۵ شده و سپس کمیسیون تخصصی و اعضای آن مشخص می‌شود. پس از بررسی این طرح در کمیسیون ویژه، دیگر نیازی به تصویب مجدد آن در صحن علنی نیست و بلافاصله لازم الاجرا خواهد بود. اما علی الظاهر هیچ کس دغدغه عواقب اجرای این طرح بر دانشجو و دانشگاه و به تبع آن، عقب ماندگی فضای علمی کشور را ندارد.

طرح جنجالی “صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی” که در قالب مدیریت خدمات اینترنت مطرح شده، در واقع به دنبال تسلط و حکمرانی یک نگاه و جریان خاص بر تمامی شئون زندگی ایرانیان است. طرحی که اگر خوب واکاوی شود، در واقع خبر از تبدیل اینترنت ملی به بنگاهی اقتصادی برای شرکت های وابسته به حاکمیت می دهد که سود هنگفتی را برای آنها به ارمغان می آورد. در واقع اگر من و شما از کنترل و تسلط حکومت بر تمامی تماس ها و خریدها و جستجوهای مجازی خود عصبانی هستیم، در سویی دیگر، عده ای سرخوش از این سفره آماده هستند تا به قدر وسع کیسه خود را پر کنند. صاحبان کیسه هایی که با پیامرسان سروش ، اپلیکیشن روبیکا یا همدم به در بسته خوردند، حالا با بازگشایی طرح صیانت، که یک بار در مجلس یازدهم از دستور کار خارج شده بود، بازاری جدید برای خود دست و پا کردند.

طرحی که “متخصصان گمنام”، پشت درهای بسته چهارچوب آن را نوشتند و حالا هم پشت درهای بسته ی مجلسی که قرار بود شفاف و انقلابی عمل کند، انتظار تایید نهایی آن را می کشند، حتی صدای موافقان حکومت و به اصطلاح خودی ها را هم درآورده است. تا جایی که بسیج دانشجویی دانشکده فنی دانشگاه تهران هم راه دموکراسی پیشه کرد و با برپایی نشستی مجازی ، به دغدغه دانشجویان در خصوص این طرح پرداخت.
مصطفی امیری که بنیانگذار و مدیر عامل زرین پال است، با اشاره به اوضاع اقتصادی نابسامان مردم، گفت : “باید به صورت شفاف و اقتصادی تصمیم بگیریم. جمعیت کشور ما با سرمایه‌گذاری در این زمینه برابری نمی‌کند. ما در صف فرابورس مانده‌ایم و اگر می‌خواهیم قدمی برداریم، باید موانع را از جلوی پایمان برداریم. باید وقت و انرژی ما از روی این مسائل برداشته شود و روی موضوعات اصلی‌تر رود. باید بسیار بیشتر از حال حاضر فضا برای فعالیت امثال ما‌ها باز شود و به دنبال صرفاً محدودیت خارجی‌ها نباشیم. روی متن قانون و چیزی که شفاف نیست، نمی‌توانیم حساب کنیم. قط کافی است که قوانین مزاحم ما حل و حذف شود و داخل مجلس باید اولویت این باشد و سنگ از جلوی تولیدکنندگان برداشته شود.”
عادل طالبی، فعال حوزه کسب و کار فضای مجازی، از دیگر مخالفین طرح صیانت در این جلسه با تاکید بر این نکته که طرح مزبور با ابهامات متعددش فقط فضا را برای سواستفاده باز می گذارد گفت : “این طرح مشکلات زیادی دارد. صحبت بر روی خوب یا بد بودن صرف این قانون نیست و سؤال اصلی اینجاست که چرا همه چیز را باهم قاطی کرده‌ایم و داخل این طرح ریخته‌ایم. بعد از آن کمیسیون می‌تواند هرکاری بخواهد به اسم قانون انجام دهد. در این قانون گفته شده است که باید اپ‌ها و سایت‌هایی مثل گوگل قوانین ما را بپذیرند و در ایران دفتر داشته باشند و اگر نپذیرند، تصمیم دیگری گرفته می‌شود که مبهم است. به عبارتی خیلی از مسائل و بند‌های این طرح، مبهم است و هر برداشتی از آن می‌شود و مشخص و دقیق نیست. ما زیرساخت‌های لازم برای داشتن نماینده از اپ‌ها و سایت‌ها را نداریم و بنابراین می‌توان به راحتی تمامی این اپ‌ها و سایت‌ها را بست.”

واقعیت طرح ۳۷ بندی صیانت از حقوق کاربران، آن چنان مضحک است که بسیج دانشجویی کشور هم در ادامه طی نامه ای خواستار ایفای نقشی فعال از سوی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی شدند. آنها در بند چهارم این نامه می گویند : “آنچه این روز‌ها کشور بدان نیازمند است استفاده از ظرفیت‌های دانشگاهی، اندیشگاهی، گروه های تخصصی و مرجع، نخبگان و صاحب نظران متعدد است. بلوغ رویکرد‌های جدید حکمرانی سطح و مدل دیگری از تعاملات را می‌طلبد. به نظر می‌رسد مرکز پژوهش‌های مجلس در طرح صیانت علی رغم زمان و زحمات کشیده شده نتوانسته است صحنه مناسبی برای نقش آفرینان گروه ها و اشخاص مرجع در حوزه مجازی تعریف نماید و این امر می بایست به تجربه‌ای گرانسنگ برای اقدامات بعدی مجلس شورای اسلامی در امر قانونگذاری و نظارت تبدیل شود. بازسازی افکار عمومی پس از تحلیل و تخریب آن کار ساده‌ای نخواهد بود و سرمایه اجتماعی از دست رفته به آسانی جمع نخواهد شد.”

هیچ معلوم نیست که آیا آقایان مسئول از آمارهای فزاینده مهاجرت متقاضیان به تحصیل یا ادامه تحصیل اطلاعی دارند یا خیر؟ ما از کشوری سخن می گوییم که دانشجویان و نخبگانش، حتی مقصدی مثل ترکیه را نیز به ادامه تحصیل در ایران ترجیح می دهند. بنا به گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، “در سال ۲۰۲۰، جمعیت مهاجران ایرانی نسبت به سال ۱۹۹۰ حدود چهار برابر شده و میزان مهاجرت ایرانیان در چهار سال گذشته هم سه برابر رشد داشته است. بر اساس این گزارش در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۲ هزار مهاجر با تابعیت ایرانی وارد ترکیه شده است. این تعداد در سال ۲۰۱۶ حدود ۱۵هزار و ۵۰۰ نفر بوده است.” در همین گزارش با اشاره به استقبال دانشجویان ایرانی از ترکیه آمده : “نام ایران در پنج کشور اول که بیشترین سهم از بازار دانشجویان بین‌المللی در ترکیه را دارند، دیده می‌شود.”

شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ای مورخ ۲۷ خرداد ۱۳۸۲ راهکارهایی را در باب کاهش مهاجرت نخبگان تصویب کرد. حالا اما مشخص نیست که اولا حاصل آن سیاست ها چه شد و ثانیاً ربط و نسبت تشویق نخبگان و دانشجویان به ماندن و ادامه تحصیل در ایران و تصویب طرح های شرم آوری مثل طرح صیانت دقیقا چیست. چون اگر در بند بند این طرح دقیق شویم، چیزی جز دگماتیسم و خیانت به کشور و ملت نمیبینیم.
وحید احمدی، معاون پژوهشی سابق وزارت علوم ایران در مصاحبه با ایسنا از طرح “صیانت از فضای مجازی” انتقاد کرده و گفته است : “این گونه روش‌ها باعث مهاجرت نخبگان می‌شود. به جای این که برای نخبگان فضای علمی و امکانات ایجاد شود، آن‌ها را با خودتحریمی دفع می‌کنیم”. عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه صحبت‌های خود خاطرنشان کرد، “بسیاری از وب‌سایت‌های علمی را خود آمریکایی‌ها یا اروپایی‌ها به روی دانشگاهیان ما بسته‌اند و آنها مجبورند برای دسترسی به آن‌ها از فیلترشکن استفاده کنند. بسیاری از ارتباطات دانشگاهی با اسکایپ، یا گوگل میت، آدوب، زوم و یا واتس‌اپ انجام می‌گیرد و با طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی این ارتباطات مختل می‌شود.”
کشوری که توان پاسخگویی به نیازهای اولیه مردمش را ندارد و سالیان سال است که متولیانش به جای مدیریت کشور، خود به راهزنان تراز اولی تبدیل شده اند که آب و برق را بر مردم می بندند تا مبادا منابع مالی کشورگشایی هایشان در عراق و لبنان و سوریه، به خطر افتد، حالا چنان فضا را فراهم دیده اند که همین کسب و کارهای ساده و کوچک مردم را هم برنمی تابند. ابراهیم رئیسی که در فیلم انتخاباتی اش گفته بود : “فضای مجازی زمینه کسب و کار مردم است. کسی می آید آن را تعطیل کند؟” حالا خودش آمده تا در شادی و هلهله تصویب این طرح مغرضانه، خوش رقصی کند.
مسئولانی که با سیاست گزاری های خائنانه طی ۴۳ سال، کشور و مردم را درگیر تورم بی سابقه، خشکسالی های متعدد و نیز گرسنگی و تشنگی کرده اند و امروز را از آنان گرفته اند، حالا در کمین فردای روشن دانشجو و دانشگاه و هر آن کسی که طالب دانستن و یادگیری است، نشسته اند و نقشه می کشند که چطور آنها را از خاک خودشان فراری دهند. همان کسانی که اگر می ماندند، شاید کمی از فشار پوتین این نامردمان بر گرده ی ما کم می شد و گوشی بود برای شنیدن فریاد خوزستان آب ندارد…