زیتون ـ مهسا محمدی: رهبر جمهوری اسلامی، روز گذشته در دیدار با مدال‌آوران بازی‌های المپیک و پارالمپیک توکیو بر کسانی که به گفته او با «وطن‌فروشی و خود فروشی» مدال آوردند تاخت و مدال‌های آنها را «ناسالم» خواند.
به نظر می‌رسد که این اشاره رهبر جمهوری اسلامی به آن ورزشکاران ایرانی باشد که به سایر کشورها پناهنده شدند و در زیر پرچم کشور دیگر و یا تیم پناهندگان مسابقه دادند.
رهبر جمهوری اسلامی «زد و بندهای سیاسی» را هم یکی دیگر از دلایل «ناسالم» شدن مدال‌ها عنوان کرد. او در حالی که از سیاست‌زدگی در امر ورزش گله‌مند بود در ادامه گفت که اتفاقاتی چون «نام‌گذاری کاروان ورزشی به نام شهیدان بویژه شهید سلیمانی، اهدای مدال از طرف چند قهرمان به شهیدان خاص، استفاده از چفیه به‌عنوان نماد ایثار و مقاومت و سجده برآن، رعایت حجاب و پوشش بخصوص استفاده از چادر در پرچمداری کاروان» و مواردی از این دست «تجلی ارزش‌های انسانی و دینی و معنوی» است.
روز گذشته همچنین با انتشار خبر اعزام تیم فوتسال زنان ایران به تاشکند در قالب رقابت‌های مقدماتی قهرمانی آسیا ۲۰۲۲، خبرگزاری فارس مطلبی با تیتر «واکنش‌های منفی به لباس مردانه تیم ملی فوتبال بانوان/ تلفیق کج سلیقگی و بی توجهی به عرف جامعه» منتشر کرد.
فارس این بار نه از در مذهب که از طریق آنچه آن را «عرف فرهنگی و اجتماعی» خواند، وارد شد و بدون ارایه سندی تاکید کرد که کت و شلوار و در واقع لباس فرم زنان ملی پوش «موجی از واکنش های منفی و انتقادی» را در پی داشت. احتمالا برای ایجاد موج مذکور باز هم خبرگزاری فارس با احمد راستینه، نماینده‌ی اصولگرای مجلس تماس گرفته و نظرش را راجع به این لباس پرسید و او هم تاکید کرد: «متأسفانه آنچه اتفاق افتاده نه قابل توجیه‌ست و نه قابل چشم‌پوشی».
چرا این خبر مهم است؟
رهبر جمهوری اسلامی در حالی انگ سیاسی‌کاری را به مسابقات ورزشی بین‌المللی می‌زند که بر اساس استانداردهای بین‌المللی این جمهوری اسلامی است که با وارد کردن امور سیاسی و ایدئولوژیک به حوزه ورزش و اعمال محدودیت‌ها برای زنان، مورد انتقاد است و این اظهارات را می‌توان به نوعی فرار به جلوی رهبر جمهوری اسلامی به حساب آورد.
در اردیبهشت ماه سالجاری فدراسیون جهانی جودو ایران را برای چهار سال از شرکت در رقابت‌ها منع کرده است که به دلیل خودداری این کشور از رویارویی ورزشکارانش با حریفان اسرائیلی است.
پیش از این در سال ۹۸ هم به دلیل ممانعت از ورود زنان به ورزشگاهها در ایران، فیفا ایران را تهدید کرده بود که اگر تا ۲۸ تیرماه همان سال مسئله ورود زنان به ورزشگاهها را حل نکند فوتبال ایران از ورود در مسابقات بین‌المللی محروم خواهد شد. در نهایت ایران نه با آزاد کردن کامل ورود زنان به ورزشگاه که فقط با صدور اجازه ورود به زنان در یک بازی ملی توانست از زیر بار این محرومیت شانه خالی کند.
سیاسی‌کاری‌های جمهموری اسلامی و محدودیت‌هایی که بر ورزشکاران، بالاخص ورزشکاران زن حرفه‌ای، که از نگاه جمهوری اسلامی به نوعی ویترین‌های آن در جهان هستند، اعمال می‌کند بسیاری از آنان را از ایران فراری داد. همان کسانی که رهبر جمهوری اسلامی آنان را «وطن‌فروش و خود فروش» نامید.
در المپیک ۲۰۲۰ (۲۰۲۱) از میان ۲۹ ورزشکاری که زیر پرچم تیم تازه تاسیس پناهندگان در المپیک شرکت کردند، پنج ورزشکار ایرانی بودند. سعید فضل‌الله در کایاک یک نفره از آلمان، هامون درفشی‌پور در کاراته از کانادا، جواد محجوب در جودو از کانادا، دینا پوریونس در تکواندو از هلند و کیمیا علیزاده در تکواندو از آلمان. پیش از این نیز در رشته‌های ورزشی فراوانی از شطرنج گرفته تا جودو و شنا، زنان و مردان زیادی ادامه آزادانه ورزش حرفه‌ای خود را به ماندن در ایران تحت شرایطی که جمهوری اسلامی اعمال می‌کند برگزیدند. فقط تعداد ورزشکاران حرفه‌ای که طی یک دهه اخیر در رشته‌های ورزشی مختلف از ایران خارج شدند به بیش از ۵۰ نفر می‌رسد.
کمی عمیق‌تر؛ رطب خورده و منع رطب
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی روز گذشته خود و بعد از تاکید بر سیاست زدگی ورزش در عرصه بین المللی، درباره به رسمیت نشناختن اسرائیل در میادین ورزشی از سوی جمهوری اسلامی گفت: «رژیم سفّاک، نسل‌کُش و نامشروع صهیونیستی تلاش دارد با حضور در میدان‌های بین‌المللی ورزشی برای خود کسب مشروعیت کند و مستکبرین جهانی نیز به او کمک می‌کنند اما مسئولان محترم ورزشی و ورزشکاران نباید در این حوزه، به هیچ وجه منفعل شوند.»
به گفته او «وزارت ورزش و وزارت امور خارجه و دستگاه‌های حقوقی باید این موضوع را از راههای حقوقی دنبال و از ورزشکاران کشور و حتی ورزشکاران مسلمان دیگر کشورها همچون ورزشکار الجزایری که اخیراً محروم شد، حمایت کنند.»
این در حالی است که طی سالیان اخیر ورزشکاران ایرانی برای محروم نشدن، با بهانه‌های مانند بیماری و مواردی از این دست در برابر اسرائیل به میدان نرفتند، یا در مواردی مانند کشتی علیرضا کریمی با حریف روس در مسابقات جهانی کشتی آزاد زیر ٢٣ سال جهان که به قائله «باید ببازی» معروف شد، کشتی‌گیر با فریادهای مربی و برای اینکه در بازی بعد مقابل اسرائیل به میدان نرود به میل خود کشتی را باخت.
خامنه‌ای در نهایت آب پاکی را روی دست «ورزشکار سربلند ایرانی» ریخت و گفت که «نمی‌تواند بخاطر یک مدال با نماینده رژیم جنایتکار دست بدهد و عملاً او را به رسمیت بشناسد».
تلاش برای یافتن راههای میان‌بر برای نگاه داشتن چارچوب‌های ایدئولوژیک و در عین حال ماندن در عرصه‌های ورزش بین‌المللی نه فقط در برابر مسئله اسرائیل که در مورد اعمال قدرت بر زنان تماشاگر و ورزشکار هم ادامه دارد.
بر سر داستان تهدید محرومیت فوتبال ایران از سوی فدراسیون جهانی فوتبال، بر سر ورود زنان به ورزشگاهها در سال ۹۸، دقیقا در روز پایان این مهلت فدراسیون ایران تصمیم گرفت برای دور زدن مهلت مقرر، بازی تدارکاتی تیم‌های ملی بزرگسالان و امید ایران را بدون حضور تماشاگران برگزار کند. هر چند در نهایت مجبور شدند در روز پنج‌شنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۸ عده‌ای از زنان ایرانی را برای اولین بار، رسماً به عنوان تماشاگر زن فوتبال به استادیوم آزادی راه بدهند تا بازی ایران و کامبوج را از نزدیک تماشا کنند، اما ورود زنان به ورزشگاهها برای بازی‌های فوتبال داخلی هنوز ممکن نیست.
ضرورت‌های زیستن در دنیای مدرن و بهره بردن از امکان‌هایی که جمهوری اسلامی دیگر به سختی می‌تواند از آن چشم بپوشد، مستلزم تن دادن به قوانین بین‌المللی است. قوانینی که در بعضی نقاط در تعارضی آشکار با مبانی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی قرار می‌گیرد. مسیر طی شده از ابتدای انقلاب سال ۵۷ تا به امروز نشان از آن دارد که علیرغم تلاش جانانه جمهوری اسلامی در حفظ «نظام» خود با همان تعاریف تنگ‌نظرانه، جامعه ایران آن راه دیگر را در پیش گرفته و دیگر در این چارچوب‌های تنگ نمی‌گنجد، حال این بیرون زدن یا به شکل بیرون رفتن از ایران است و یا غقب راندن قدم به قدم این موانع در طی سالیان.
