اولین رییس‌جمهوری ایران درگذشت

زیتون– ابوالحسن بنی‌صدر، اولین رییس جمهوری ایران، امروز (شنبه) در ۸۸ سالگی در پاریس درگذشت.

این خبر را خانواده بنی‌صدر صبح امروز طی یک بیانیه تایید کردند و نوشتند که او پس از یک دوره طولانی بیماری در بیمارستانی در شهر پاریس درگذشته است.

در این بیانیه آمده است:‌ «با تاسفی بی‌پایان و قلبی آکنده از اندوه، به اطلاع ملت شرافتمند ایران… می‌رسانیم که آقای ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس جمهور منتخب مردم ایران پس از انقلاب بهمن‌ماه ۱۳۵۷… در تاریخ ۱۷ مهرماه ۱۴۰۰… پس از مدتی طولانی مبارزه با بیماری در بیمارستان سالپتریه شهر پاریس به رحمت ایزدی پیوست.»

ابوالحسن بنی‌صدر پیش از پیروزی انقلاب ۵۷ از فعالان سیاسی در خارج از ایران بود، پس از انقلاب به همراه روح‌الله خمینی به ایران بازگشت.

او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۵۸ نامزد شد و با کسب ۷۶ درصد آرا به عنوان اولین رییس‌ جمهوری ایران پس از انقلاب انتخاب شد.

بنی‌صدر اما در این دوره فرماندهی کل نیروهای مسلح ایران را که درگیر جنگ با عراق بودند نیز بر عهده داشت. اختلاف نظرهای او با مقام‌های نظامی، محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر، اعضای ارشد حزب جمهوری اسلامی و روحانیون ارشد نظام اما سبب شد که دوران ریاست جمهوری او دو ساله به پایان برسد.

اولین رییس جمهوری ایران پس از عزل به صورت مخفیانه همراه با مسعود رجوی، رهبر سازمان مجاهدین٬ از ایران خارج شد و به فرانسه رفت و تا زمان مرگ در این کشور باقی ماند و به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد.

زندگی پر فراز و نشیب

ابوالحسن بنی صدر در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی در روستای باغچه استان همدان زاده شد.

پدر او سید نصرالله بنی صدر از فقهای بزرگ همدان بود که در بین علما به عنوان مخالف رژیم پهلوی و دوست آیت الله خمینی شناخته می‌شد. سید نصرالله بنی صدر می‌خواست پسرش به فیضیه برود و راه پدر را ادامه بدهد. اما ابوالحسن پدر را راضی کرد که اجازه دهد تحصیلاتش را در دانشگاه تهران و در رشته حقوق و الهیات ادامه دهد.

ابوالحسن بنی صدر ۷ شهریور ۱۳۴۰ با عذرا حسینی دختر همسایه و همشهری‌اش ازدواج کرد و حاصل ازدواجشان دو دختر و یک پسر است. یکی از دختران او بعدها با مسعود رجوی ازدواج کرد و چندی بعد طلاق گرفت.

در دوران دانشجویی به دکتر مصدق و جبهه ملی علاقمند شده و به دانشجویان مخالف با محمدرضا شاه پیوست. او در حین کار در موسسه مطالعات اجتماعی به فعالیت‌های سیاسی نیز می‌پرداخت و سرانجام پس از مجروح شدنش در واقعه پانزده خرداد سال ۱۳۴۲ کشور را ترک کرد و برای ادامه تحصیل به پاریس رفت.

تحصیلات بنی صدر در پاریس در زمینه اقتصاد و سرمایه‌گذاری بود.

در سال ۱۳۵۰ سیدنصرالله بنی صدر در نجف درگذشت و ابوالحسن بنی صدر که برای تشییع پیکر پدرش به نجف رفته بودبرای نخستین بار با روح‌الله خمینی دیدار کرده و جزو مشاورین نزدیک او شد.

این نزدیکی تا جایی ادامه یافت بنی صدر یکی از سرنشینان هواپیمای ایرفرانس بود و در تاریخ دوازده بهمن ۱۳۵۷ همراه با آیت‌الله خمینی به ایران بازگشت و بلافاصله جلسات سخنرانی در دانشگاه صنعتی شریف به راه انداخت و آیت‌الله خمینی او را به عضویت در شورای انقلاب گمارد اما او حاضر به همکاری با دولت موقت نشد.

بعد از پیروزی انقلاب، ابوالحسن بنی صدر ابتدا به معاونت وزارت اقتصاد و دارایی و سپس به سمت وزیر اقتصاد و دارایی منصوب شد. بنی صدر از ابتدای بهار ۱۳۵۸ به عضویت شورای انقلاب درآمد و تا خاتمهٔ عملکرد شورای انقلاب در تیر ۱۳۵۹ همچنان در شورا حضور داشت.

مهندس بازرگان مخالف حضور بنی صدر در دولت و سپردن کار‌های اجرایی به او بود. اما با اصرار آیت‌الله خمینی سرپرستی وزارت اقتصاد و دارایی به او سپرده شد. با بروز بحران گروگان گیری و استعفای دولت موقت بازرگان، شورای انقلاب مسئول برگزاری انتخابات شد. ۹۶ نفر در آن زمان نامزد انتخابات ریاست جمهوری بودند که در نهایت بنی صدر در پنجم بهمن ماه ۱۳۵۸ با کسب ۷۶ درصد از آرا (با به دست آوردن حدود یازده میلیون رأی) تبدیل به نخستین رییس جمهوری ایران شد.

با آغاز جنگ و اختلافات بنی صدر با روحانیون و حتی طرفداران سابقش آیت الله خمینی او را از سمت فرماندهی کل قوا برکنار کرد و روزنامه انقلاب اسلامی که متعلق به او بود توقیف شد.

۲۵ خرداد ۱۳۵۹ و پس از حکم برکناری بنی صدر از فرماندهی کل قوا توسط آیت الله خمینی مخالفان وی دست به تظاهرات خیابانی زدند و خواستار اعدام وی شدند و فردای آن روز طرح دوفوریتی مجلس برای عدم کفایت رئیس جمهور تصویب شد و بعد از پنج روز رای آورد.

پس از عزل او شورای سه نفره ریاست جمهوری برای اداره کشور تشکیل شد که متشکل از هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی و محمدعلی رجایی بود.

بنی صدر در برابر هجوم مخالفان با تنها گروهی که از نظر عقیدتی شبیه او بودند، یعنی سازمان مجاهدین خلق، نزدیک و متحد شد. اعضای سازمان مجاهدین در اعتراض به عزل رئیس جمهور دست به تظاهرات خیابانی زدند و بنی صدر و رجوی به زندگی مخفیانه روی آوردند و منتظر سرنگونی حکومت نشستند.

پس از واقعه هفتم تیر و بمب گذاری در مقر حزب جمهوری اسلامی بنی صدر دیگر علنا وارد مبارزه مسلحانه با رژیم شده بود. چند روز پس از انتخابات ریاست جمهوری و برنده شدن رجایی در انتخابات، بنی صدر همراه با مسعود رجوی با یک بوئینگ ۷۰۷ از کشور گریختند و به فرانسه رفتند.

مخالفان بنی صدر آن زمان گفته بودند که او با لباس زنانه از کشور فرار کرده است؛ بعدها مشخص شد این ایده برای تحقیر بنی صدر مطرح شده بوده و واقعیت نداشته است.

بنی صدر در فرانسه تقاضای پناهندگی سیاسی کرد و به همراه رجوی شورای ملی مقاومت را تشکیل داد.

پس از خروج از ایران و ریاست شورای مقاومت اختلافات بنی صدر و رجوی، عمدتا بر سر ارتباط با صدام حسین، بالا گرفت و او سال ۱۳۶۲ از شورای مقاومت و همراهی سازمان مجاهدین خلق کناره گرفت. از آن زمان تا کنون بنی صدر در ویلایی نزدیک به پاریس زندگی می‌کرد که توسط پلیس فرانسه محافظت می‌شد.