اختصاصی زیتون: «شکست مذاکرات هسته‌ای برای نظام اهمیتی ندارد»

زیتون ـ یلدا امیری: یک روز پس از آغاز دور هشتم مذاکرات وین، دیپلمات­‌های بریتانیا، فرانسه، و آلمان در بیانیه‌ای وضعیت این مذاکرات را «اضطراری» توصیف و اعلام کردند که «با تشدید فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری ­اسلامی به نقطه‌ای نزدیک می‌­شویم که برجام را کاملا از معنا تهی می‌کند.» و احتمالا این مذاکرات طی چند هفته و نه چند ماه به پایان خواهدرسید. در این بیانیه آمده غنی‌سازی ۶۰ درصدی برای کشوری بدون سلاح هسته‌ای، بی‌سابقه است.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز با بیان اینکه هنوز زود است از پیشرفت مذاکرات صحبت کنیم، تاکید کرد که ایران در بهترین حالت، گفت‌وگوها را کش می‌دهد، از سوی دیگر، به تشدید (پیشرفت‌های) برنامه هسته‌ای خود شتاب می‌بخشد، ما خیلی واضح گفته‌ایم که این کارایی ندارد. چندروز پیش نیز جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت که مذاکرات با تهران ممکن است ظرف چند هفته به پایان برسد و افزود: «پشت درهای بسته درحال گفت‌وگو درباره جدول‌های زمانی هستیم و زمان (چنین ضرب الاجلی) طولانی نیست.»

این در حالی است که محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران گفت که جمهوری اسلامی عجله‌ای برای رسیدن به توافق هسته‌ای ندارد و افزود: «ضرب‌الاجل طرف مقابل ارزشی برای ما ندارد، چرا که حتی اگر به فرض، طرف مقابل از برجام خارج شده و مکانیسم ماشه اجرا و چند قطعنامه علیه ایران احیا شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟».

پیش از این «زیتون» به نقل از منابع اختصاصی نوشته بود که در میان تیم مذاکره‌­کننده مرندی بیشترین اختیارات را دارد. او فرزند علیرضا مرندی، مشاور خامنه‌ای و رییس تیم پزشکی رهبر جمهوری اسلامی است.

پیش از این «زیتون» به نقل از منابع اختصاصی نوشته بود که در میان تیم مذاکره‌­کننده مرندی بیشترین اختیارات را دارد. او فرزند علیرضا مرندی، مشاور خامنه‌ای و رییس تیم پزشکی رهبر جمهوری اسلامی است.

براساس اخبار جدیدی که یک مقام سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در اختیار «زیتون» قرار داده، از دیدگاه مقامات بلندپایه جمهوری­ اسلامی این دور از مذاکرات سرنوشت­ ساز و خطیر است. مقامات جمهوری­‌اسلامی دور پیشین را جنگ راهبردها نامیده و خود را پیروز میدان می‌دانند. نشانه این پیروزی بر اساس سخنان حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه، کنار گذاشتن سند ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) که حاصل شش دور مذاکرات در دولت روحانی بود و در دستور کار قرارگرفتن اسناد یکم و پانزدهم دسامبر (۱۰ و ۲۴ آذر) است.

این مقام سازمان انرژی اتمی افزود؛ بحث تحریم­‌ها در مذاکرات کنونی که مهمترین هدف جمهوری اسلامی است به بهزاد صابری انصاری، مدیرکل حقوقی وزارت خارجه محول شده‌است. صابری اکنون سرگروه رفع تحریم در تیم مذاکرات است، او شخصیت و سابقه کاری مبهمی دارد و از «خودی­‌ها» به­ شمار می­‌رود.

این مدیر ارشد در گفتگو با «زیتون» با اشاره به تعلل جمهوری‌اسلامی در مذاکرات، گفت، اگر به هر دلیلی مذاکرات با شکست مواجه شود و ایران مسئول این شکست باشد، برای مقامات اهمیتی ندارد. نظام به مرحله­‌ای از پیشرفت­ هسته‌ای رسیده که خود را در شرایط اضطراری نمی­‌بیند. او احتمال داد که نظام به زودی به نقطه گریز هسته‌ای برسد. نقطه گریز به بازه زمان لازم جهت انباشت مواد هسته‌ای برای ساخت بمب اشاره می­‌کند. او افزود، بعداز آنکه محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک گفت که ایران قصد ندارد غنی‌سازی بالاتر از ۶۰ درصد انجام دهد، توبیخ شد و به برخی از مدیران سازمان انرژی اتمی اعلام شد که سخنان اسلامی درست نیست.

بحث تحریم­‌ها در مذاکرات کنونی به بهزاد صابری انصاری، مدیرکل حقوقی وزارت خارجه محول شده‌است. صابری شخصیت و سابقه کاری مبهمی دارد و از «خودی­‌ها» به­ شمار می­‌رود.

این مقام سازمان انرژی اتمی ایران افزود؛ مقامات جمهوری اسلامی به دلیل اختلافات آمریکا و اسرائیل بر سر مذاکرات، منتظر اتخاذ تصمیم سیاسی در واشنگتن خصوصا درمورد تحریم­ها هستند. آنها اکنون نقش اروپا را مخرب ارزیابی کرده و معتقدند کشورهای اروپایی، خصوصا فرانسه مواضع اسرائیل را دنبال می­‌کنند. اما جمهوری­‌اسلامی خود را برنده و اروپا را بازنده می­‌داند.

چرا این خبر مهم است؟

بیانیه کشورهای اروپایی عضو برجام و سخنان مقامات آمریکایی تهدیدی علنی علیه مذاکرات است، با خروج آمریکا و نقض تعهدات توسط جمهوری اسلامی اکنون جسم بی جان برجام روی دست جامعه جهانی مانده است. اینکه جمهوری اسلامی نسبت به هشدارها و تهدیدات غرب احساس نگرانی نمی­‌کند و محمددمرندی نماینده خامنه ای در مذاکرات از بی‌اهمیت بودن اجرای مکانیسم ماشه سخن می‌­گوید نشان می­دهد؛ آیت‌الله خامنه‌ای و اطرافیان تندرو او واهمه‌ای از ارجاع سریع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت و آغاز تحریم‌های بین‌المللی ندارند و احتمالا جمهوری‌اسلامی به آستانه دستیابی به سلاح اتمی یا همان نقطه گریز هسته­‌ای رسیده است.

شکست مذاکرات برای مقامات جمهوری­‌اسلامی به معنای دستیابی به عنوان قدرت هسته‌ای خاورمیانه است که برای ایران نابودی اقتصاد بحرانزده کنونی را به ارمغان خواهدآورد؛ تورم و بیکاری حاصل از آن مردم ایران در فقر فرو می‌برد. اما با توجه به اینکه نظام خود را برنده مذاکرات می­‌داند احتمال نرمش نسبی غرب، خصوصا آمریکا  تقویت می­‌شود. هنوز هم از نگاه بعضی ناظران اگر غرب تاحدی با خواسته‌های جمهوری اسلامی همراهی کند و نظام نیز بپذیرد که اندکی مواضع خود را تعدیل کند می‌توان به ادامه مذاکرات و حصول توافق امیدوار بود.

کمی عمیق‌­تر؛ تندروی­‌های بی‌انتها

پیشروی در برنامه هسته‌ای در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ با غنی‌سازی ۲۰ درصدی به دستور آیت‌الله خامنه‌ای و تصویب «قانون اقدام راهبردی» مجلس رسمیت یافت، مقامات اروپایی در بیانیه اخیر گفته‌­اند که غنی‌سازی ۶۰ درصدی برای کشوری بدون سلاح هسته‌ای، بی‌سابقه است، در حالی که ماه‌ها پیش بهروز کمالوندی گفته بود که ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی به ۲۵ کیلوگرم رسیده و «به استثنای کشورهای دارای سلاح هسته‌ای، هیچ کشوری قادر به تولید آن نیست».

بیشتر بخوانید:

مذاکرات هسته‌ای؛ چرا همه ناراضی برگشتند؟

مذاکرات هسته‌ای؛ علی‌اکبر صالحی به آیت‌الله خامنه‌ای چه گفت؟

بازگشت دوربین‌ها به تسا؛ راه‌حل ایران برای «کش دادن» مذاکرات؟

حضور کلیدی افرادی چون بهزاد صابری انصاری در مذاکرات ابهام بیشتری در اهداف جمهوری­‌اسلامی ایجاد می­‌کند، او در سال ۱۳۸۱ از دانشگاه تهران کارشناسی ارشد گرفته و بعد از یک سال به سمت معاون دانشکده روابط بین‏‌الملل وزارت امور خارجه منصوب شده، دانشگاهی که اساتید آن همگی دکترا دارند و دیپلمات کارکشته­‌ای چون ظریف در میان آنهاست.

در مذاکراتی  که منجر به توافق برجام شد صابری «نقطه تماس رسانه‌ای تیم هسته‌ای» معرفی شد. اما ۱۹ بهمن ۱۳۹۴ بعداز انعقاد برجام، با عنوان «نماینده ایران در کانال خرید برجام» از روحانی لوح سپاس گرفت. ۶ دی ۱۳۹۷ دفاع پرس نوشت؛ صابری دستیار عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه، مشاور وزیرخارجه شده و افزود او پیشتر عضو نمایندگی دائم کشورمان نزد دفتر سازمان ملل و سرپرست اداره دعاوی و حقوق بین‌الملل خصوصی در وزارت خارجه بوده است. ۲۳ تیر ۱۳۹۹ نیز صابری در مصاحبه با روزنامه اعتماد خود را مدیرکل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه معرفی کرد.

روزنامه گاردین در جولای ۲۰۰۷/ تیر ۱۳۸۶ نوشت که صابری به عنوان دیپلماتی ایرانی که برای وزارت خارجه کشورش کار می‌کند، در کنفرانس «ترویج صلح ازطریق گفتگو» در دانشگاه سازمان ملل در امان، پایتخت اردن همراه دانشگاهیان و روزنامه‌نگاران اسرائیلی شرکت کرده و ابایی از واردشدن به گفتگوی عمومی و شخصی با آنها نداشته و حتی دعوت به ناهار همراه سه استاد دانشگاه برجسته اسرائیلی پذیرفته است. درحالی که هرگونه ارتباط با اسرائیل جرم و جاسوسی محسوب می­شود.

قرار دادن افرادی چون محمد مرندی و بهزاد صابری انصاری در راس تصمیم گیری‌های تیم مذاکره کننده در وین نشان می‌­دهد که تندروی‌های آیت‌الله خامنه‌ای پایانی ندارد و با وجود انتصابات گسترده دو سال اخیر در مجلس و دولت انقلابی بازهم به دنبال افراط بیشتر است.

ظاهرا آیت­‌الله­‌ خامنه‌ای چندان نگران مذاکرات نیست. او گمان می­‌کند که یا غرب در برابر او زانو خواهد زد یا ارتباط با غرب که به معنای همکاری با جامعه جهانی قطع می­‌شود و ایران به قدرت هسته ای خاورمیانه تبدیل خواهدشد. رهبر جمهوری‌ اسلامی با پافشاری بر قدرت هسته‌ای شدن، ایران را به کشوری با ۸۳ میلیون جمعیت به یک «اقتصاد جنگی خودکفا» تبدیل کند.