ایران، بیشه ای سوخته در قلب کویر*

زیتون ـ چند روز گذشته خبری در فضای مجازی دست به دست شد که ممکن است در نگاه اول ساده به نظر برسد اما در واقع نشان از عمق فاجعه‌ای دارد که جامعه ایران را درگیر خود کرده و سایه شومش از سر و روی زندگی مردم کنار رفتنی نیست.

دبیر کل انجمن استعدادهای برتر ایران، طی مصاحبه‌ای از «مهاجرت ۸۲ نفر از ۸۶ مدال آور المپیاد» خبر داد و گفت: «در این سال ها مهاجرت زیاد داشته‌ایم. بچه هایی که مدال می‌گیرند به واسطه جاذبه خارج از کشور نه، بلکه به خاطر کم توجهی‌های موجود در کشور به فکر مهاجرت می‌افتند. ۸۶ مدال دار المپیادی داشتیم که از این میان ۸۲ تا ۸۳ نفرشان مهاجرت کرده‌اند. دو روز پس از اعلام این آمار، ایسنا از قول سخنگوی بنیاد ملی نخبگان خبر مهاجرت نخبگان را از اساس منکر شد و از جوسازی شبکه‌های مجازی انتقاد کرد.»

از سویی دیگر، مدیر کل دفتر حمایت و پشتیبانی امور پژوهشی وزارت علوم از قطع دسترسی برخی دانشگاه‌ها به پایگاه‌های علمی دنیا خبر داد و گفت: «طبق قانون قراردادها بین پایگاه‌های علمی و دانشگاه به دلار منعقد می‌شود و از آنجا که بودجه دانشگاه‌ها در ایران به ریال پرداخت می‌شود، بنابراین طبیعتاً دانشگاه‌ها بودجه‌های لازم را نمی‌توانند تأمین کنند. از طرفی دیگر نوسانات دلار سبب شد بدهی‌های دانشگاه‌ها به تعویق بیفتد.»

عبدالساده نیسی در گفتگو با خبرگزاری مهر ضمن اشاره به بی‌توجهی مجلس درباره افزایش بودجه وزارت علوم در این خصوص، افزود :«مشکل اساسی دیگر این است که به دلیل تحریم امکان جا به جایی پول در بازه‌های زمانی مختلف وجود نداشته است.»

وزارتخانه‌ای که سکانش در دست محمدعلی زلفی گل است، باید هم«مرجعیت علمی ایران، برنامه ی استراتژیکش» باشد. همان کشوری که حتی نمی‌تواند از عهده‌ی دسترسی آزاد دانشجویان به پایگاه‌های علمی دنیا بربیاید، خط و نشان استراتژیک  می‌کشد. اما در عمل توان دفاع از استقلال دانشگاه و استاد و دانشجو را هم ندارد.

محمود صادقی، نماینده پیشین مجلس و دبیرکل فعلی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها در تازه‌ترین اظهار نظر خود و در اعتراض به اخراج اساتید دانشگاه شریف و بهشتی گفت: «وزرای قبلی از جمله آقای دکتر توفیقی صریحا گفتند در خوشبینانه ترین حالت ما ۳۰ درصد اختیار داریم. ۷۰ درصد اختیارات خارج از کنترل وزارت علوم است. به هر حال بخشی نهادهای اطلاعاتی، امنیتی و نظامی هستند، نهادهای فرهنگی، شبه نظامی و همچنین ترکیب شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند که بخشی از آن اعضا اساسا خارج از حیطه اختیار وزارت علوم است. پس هرگز نمی توانیم ادعا کنیم که دانشگاه ها استقلال دارند.»

وزیر علوم دولت رئیسی اما با اعتماد به نفسی مثال زدنی، در واکنش به اخراج سریالی اساتید دانشگاه‌ها سکوت چند روزه خود را شکست و به زبان آمد و گفت: «در دانشگاه‌های ما تصمیمات سیاسی گرفته نخواهد شد و ما سعی می‌کنیم این موارد را سیاسی نکنیم و اجازه دهیم دانشگاه‌ها استقلال خاص خود را داشته باشند و تصمیمات دانشگاه‌ها در خصوص جذب اعضای هیئت علمی و دانشجویان را سیاسی نکنیم.»

البته خداوند از حیث نعمت اعتماد به نفس، به مدیران و حاکمان جمهوری اسلامی عنایت ویژه‌ای داشته و این تنها منحصر به مدیران رده بالای نظام هم نیست. عبدالله معتمدی، سرپرست دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگویی با خبرگزاری آنا، با تاکید بر اینکه حتی برای پیچیده ترین مشکلات هم راهکار داریم گفت: «مطالعات نشان می‌دهد، کسانی‌که مدت طولانی‌تری در خارج از کشور فعالیت می‌کنند در مقایسه با مهندسانی که ۱۰ سال در ایران کار کرده‌اند ثروت کمتری دارند.»

آقای معتمدی که می‌گوید: «بعد از راه‌اندازی بنیاد ملی نخبگان، تلاش‌های زیادی برای جذب نخبگان و کمک به آن‌ها صورت گرفت تا زمینه‌هایی را برای ادامه فعالیت آن‌ها در کشور فراهم کنند»، باید توضیح دهد که پس چرا طبق آمار اداره گذرنامه، ۹۵.۶ درصد از المپیادی‌ها، ۹۶.۳ درصد از مشمولان تحت پوشش بنیاد و ۹۷.۴ درصد از رتبه‌های برتر کنکور که پیشتر از کشور خارج شده بودند، به ایران بازنگشته‌اند.»

در مملکتی که متر و معیار افتخار علمی‌اش به رابطه با روسیه گره خورده و بهترین دانشگاه‌هایی که روزی میزبان دهخدا و زرین کوب و صدیقی بوده‌اند، حالا از فرط زبونی، مجبورند در ماراتن رابطه با دانشگاه‌های روسیه با یکدیگر رقابت کنند، همین می‌شود که افتخار دولت رئیسی فعالیت ۱۰۸۰ کانون اساتید بسیجی در کشور است و روز به روز مقربان دربار را عزت بیشتر می‌دهند تا مبادا یادمان برود، شرافت همان گمشده‌ی قیمتی این روزهای ماست. مایی که در بیشه‌ای سوخته در قلب کویر نفس می‌کشیم و ذره ذره آب می‌شویم…

*بخشی از شعر حسین جنتی