هرگاه و هرجای دنیا هنگامی که محاکمه ای در جریان است در واقع نه یک بلکه دو قضاوت و داوری در جریان است. یکی جریان دادرسی رسمی در درون دادگاه با حضور قاضی و متهم و وکیل مدافع و … و دیگری قضاوت افکار عمومی نسبت به روند آن دادگاه.
این عیناً مشابه روند یک بازی فوتبال است که در میدان بازی قضاوتی به دست داور و در بیرون از زمین بازی قضاوتی توسط تماشاگران نسبت به داوری جریان دارد. به دلیل جریان داشتن این دو داوری (یکی در درون زمین و دیگر ی در بیرون زمین) است که بسیار اتفاق افتاده تماشاگران به روند داوری عادلانه و بی طرفی داور معترضند. گاه این اعتراض به سلب داور از مقام خود منتهی می شود.
با این مثال باید نگاهی به روند دادرسی دادگاه کهریزک به اتهام مجرمیت سعید مرتضوی پرداخت که صرف نظر از حکم نهایی دادگاه در حق مرتضوی، قضاوت مردم نسبت به روند دادگاه چیست؟ این پرسش به ویژه هنگامی مهم می نماید که در نظر داشته باشیم روند دادگاه کهریزک نه یک دادگاه عادی بلکه دادگاهی در سطح ملی است؛ دادگاهی که توجه افکار عمومی ایرانیان و بلکه ناظران خارجی را به خود معطوف کرده است.
پیرامون نامه عذر خواهی مرتضوی واکنش های بسیاری صورت گرفته و از قضا این پرشمار بودن واکنش ها خود دلیل قضاوت تماشاگرانی است که ناظر این دادگاه هستند. این خود نماد این است که پرونده کهریزک پرونده ای ملی است.
مرتضوی هفت سال پیاپی از ابراز اندکی ندامت در پرونده کهریزک خودداری کرده بود. پدر محسن روح الامینی در مصاحبه ای گفته بود که مرتضوی در دادگاه اندکی تالم و ناراحتی نداشت. با این حساب او چرا مبادرت به عذر خواهی و چرا مبادرت به انتشار آن کرد؟
اگر به قضاوت افکار عمومی برگریدم کمتر کسی را می توان یافت که این عذرخواهی را حمل بر ندامت و عذاب وجدان تفسیر کند. تلقی عمومی این است که این نامه با تاخیر هفت ساله، حیله ای است برای تاثیرگذاری بر روند دادگاه. مرتضوی با نام بردن از مقتولان کهریزک به عنوان “شهیدان مظلوم” در صدد القای این است که “ظالم” در حق این مقتولان او نیست. او در جایی دیگر از نامه تصریح دارد که “در شکل گیری این حادثه هولناک هیچ عمدی نبود”. به این ترتیب، وی در صدد برآمده تا قضاوت تماشاگران این صحنه را تغییر دهد تا اگر فشار افکار عمومی از این دادگاه “غیرعلنی” برداشته شود، دادگاه بتواند حکم سبکی صادر کند که دیگر در تعارض با قضاوت عموم نباشد.
