زیتون- سینا پاکزاد:پس از ماجراهای بودجه حوزه‌های علمیه، محمد جواد فاضل لنکرانی، پسرمحمد فاضل لنکرانی از مراجع تقلید مشهور شیعه می‌گوید که پدرش شدیدا مخالف اختصاص بودجه برای حوزه‌های علمیه از سوی دولت بوده است.
محمد فاضل لنکرانی، از مراجع تقلید مشهور شیعه بود که سال ۸۶ فوت شد. پس از فوت آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله اراکی، دو مرجع تقلید مشهور شیعه، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هفت نفر را به عنوان مرجع تقلید معرفی کرد.
پسر آیت‌الله فاضل لنکرانی هفته پیش در مصاحبه‌ای تصویری گفته است که براساس اظهارات اعضای جامعه مدرسین، در رای‌گیری این گروه پدرش نفر اول بوده و آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نفر سوم.
اصل معرفی مرجع از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از طرف برخی از روحانیون به عنوان یک «بدعت» خوانده شده است؛ به‌خصوص اینکه درباره مرجع تقلید بودن آیت‌الله خامنه‌ای نیز شک و تردیدهای بسیاری وجود دارد.
محمود احمدی‌نژاد به آیت‌الله فاضل لنکرانی پیغام می‌دهد، حاضر است دو میلیارد تومان از بودجه فرهنگی شهرداری را برای ساخت مرکز فقهی او در قم بپردازد و این پرداخت «هیچ جا هم ثبت نخواهد شد».
محمد جواد فاضل لنکرانی که پس از فوت پدرش مرکز فقهی تاسیس شده توسط او را اداره می‌کند، می‌گوید که پدرش به اکبر هاشمی رفسنجانی به دلیل اظهاراتش درباره پرداخت بودجه از سوی دولت به حوزه‌های علمیه انتقاد کرده است.
به گفته فرزند این مرجع تقلید، پدرش گفته که اختصاص بودجه از سوی دولت باعث می‌شود «حیثیت حوزه‌های علمیه از بین برود» و از سوی دیگر ارتباط مردم با حوزه‌های علمیه قطع شود و مردم دیگر به روحانیون«خمس» پرداخت نکنند.
محمد جواد فاضل لنکرانی که از طرف پدرش مامور شده بود این اعتراض را به اکبر هاشمی رفسنجانی اعلام کند، می‌گوید که آقای هاشمی رفسنجانی نیزا این استدلال‌ها را پذیرفته است.
آقای فاضل لنکرانی، هم‌چنین می‌گوید که وقتی محمود احمدی‌نژاد شهردار تهران بوده به پدرش پیغام می‌دهد، حاضر است دو میلیارد تومان از بودجه فرهنگی شهرداری را برای ساخت مرکز فقهی او در قم بپردازد و این پرداخت «هیچ جا هم ثبت نخواهد شد».
تقلیل مطالبات کمپین «تغییر بودجه به نفع مردم»
افزایش ۲۵ درصد به بودجه نظامی از «پول‌های توجیبی»
به گفته محمد جواد فاضل لنکرانی، پدرش به آقای احمدی‌نژاد پاسخ داده که بودجه شهرداری تهران نباید در قم مصرف شود و او نیز کمک دولتی قبول نخواهد کرد و حتی اگر بخواهد بودجه دولتی دریافت کند از«بزرگ‌تر از او» کمک خواهد گرفت.
آیت‌الله فاضل لنکرانی به احمدی‌نژاد پاسخ داده که کمک دولتی قبول نخواهد کرد و حتی اگر بخواهد بودجه دولتی دریافت کند از«بزرگ‌تر از او» کمک خواهد گرفت.
سخنان آقای فاضل لنکرانی که خود نیز از روحانیون شاخص در حوزه علمیه است و پدرش به او اجازه اجتهاد داده مدتی پس از اعتراض‌ها درباره بودجه حوزه‌های علمیه بیان شده است.
در بخش‌های مختلف بودجه سال ۹۷ بیش از دو هزار میلیارد تومان به حوزه‌های علمیه اختصاص یافته است.
از جمله برای حمایت از حوزه‌های علمیه و مدارس علوم دینی ۴۲۰ میلیارد تومان و برنامه حمایت از آموزش طلاب علوم دینی ۳۵۳ میلیارد تومان اختصاص یافته است.
هم‌چنین مرکز خدمات حوزه‌های علمیه حدود ۲۹۷ میلیارد تومان برای حق بیمه طلاب و روحانیون غیرشاغل و ۲۵۳ میلیارد تومان برای برنامه پوشش بیمه پایه اجتماعی طلاب تعریف کرده است.
در بودجه سال آینده هم‌چنین برای «جامعه المصطفی العالمیه» که برای آموزش روحانیون غیر ایرانی فعالیت می‌کند، ۳۰۵ میلیارد تومان بودجه اختصاص یافته است.
انتشار بودجه حوزه‌های علمیه انتقادهایی را به دنبال داشت. از جمله آیت‌الله یوسف صانعی، از مراجع تقلید شیعه در قم، اختصاص بودجه به حوزه‌های علمیه را «زمینه‌ساز فساد» خوانده است.
مهدی کروبی، از رهبران جنبش سبز نیز در نامه خود به رهبر جمهوری اسلامی نوشته بود:«حوزه‌ها بر خلاف نظر امام به پول حاکمیت آلوده شده‌اند…در دوران امام بودجه‌ای از خزانه عمومی به حوزه‌ها داده نمی‌شد و حوزه‌ها از محل وجوهات شرعی مردم و با نظر مراجع عظام تقلید اداره می‌شدند».
«در زمان آیت‌الله فاضل لنکرانی کارمندان شورای مدیریت ۱۲ نفر بودند، من نمی گویم الان هم ۱۲ نفر باشند، معقول نیست اما آیا با هزار نفر؟».
در مقابل اما برخی از روحانیون اصولگرا از اختصاص بودجه به حوزه‌های علمیه دفاع کردند و حتی کاظم صدیقی، امام جمعه تهران، خواستار افزایش این بودجه شد.
احمد خاتمی، دیگر امام جمعه تهران نیز اختصاص بودجه به حوزه‌های علمیه را «حق شهروندی» طلاب خواند.
محمد جواد فاضل لنکرانی اما می‌گوید که موضوعاتی مانند بیمه طلاب نیازی به دخالت حوزه ندارد و خود دولت می‌تواند همه طلاب را بیمه کند.
«افزایش کارمندان شورای مدیریت حوزه علمیه از ۱۲ نفر به هزار نفر».
آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی هم‌چنین رئیس شورای مدیریت حوزه علمیه قم بود؛ نهادی که نظام سنتی حوزه‌های علمیه را تغییر داد و از نگاه برخی منتقدان باعث از بین رفتن استقلال حوزه‌های علمیه و حکومتی شدن آن شد.
پس از پیروزی انقلاب ۵۷ عملا دخالت حکومت در حوزه‌های علمیه آغاز شد و در دوره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای این موضوع شدت گرفت. در اسفند ماه سال ۵۹ آیت‌الله خمینی دستور تأسیس شورای مدیریت حوزه علمیه را صادر کرد و درسال ۶۰ این شورا تشکیل شد.
در ترکیب ۹ نفره این شورا آیت‌الله خمینی سه نماینده، آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید شاخص شیعه، سه نماینده و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سه نماینده داشت.
در سال ۷۰ رهبر جمهوری اسلامی در سفر به قم خواستار تفکیک مدیریت اجرایی حوزه‌های علمیه از شورای سیاست‌گذاری شد و یک سال بعد این اتفاق رخ داد. براساس این تقسیم کارامور اجرائی حوزه‌های علمیه توسط مدیریت حوزه‌ها انجام می شود.
پس از این تفکیک، محمد مومن، رضااستادی، هاشم حسینی‌بوشهری، مرتضی مقتدائی، روسای مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه بوده‌اند و اینک علیرضا اعرافی، رئیس این مرکز است.
در سال ۸۸ نیزعملا مدیریت حوزه‌های علمیه استان‌ها نیز در اختیار این مرکز قرار گرفت و ۳۰ مدیر استانی با حکم مدیر حوزه‌های علمیه منصوب می‌شوند.
در همین حال پسر محمد فاضل لنکرانی می‌گوید که پس از مرگ پدرش دخالت شورای مدیریت حوزه علمیه قم در فعالیت‌ها حوزه به خصوص حوزه‌های شهرستان‌ها بیشتر شده است.
شورای مدیریت حوزه‌های علمیه حتی در نحوه ساخت ساختمان‌های حوزه‌های علمیه در شهرستان‌ها دخالت می‌کند و جابه‌جایی یک ستون باید با حوزه علمیه قم هماهنگ شود.
او با اشاره به تجربه یکی از سفرهایش می‌گوید که این شورا حتی در نحوه ساخت ساختمان‌های حوزه‌های علمیه در شهرستان‌ها دخالت می‌کند و اگر بخواهند یک ستون جابه‌جا شود باید با حوزه علمیه قم هماهنگ کنند و گاهی موافقت با آن شش ماه طول می‌کشد.
فاضل لنکرانی می‌گوید:« در زمان پدرم کارمندان شورای مدیریت ۱۲ نفر بودند، من نمی‌گویم الان هم ۱۲ نفر باشند، معقول نیست اما آیا با هزار نفر؟ چه ضرورتی دارد که تشکیلات تا این حد گسترده شود».
در سال‌های اخیر صداهای نه چندان بلندی در حوزه علمیه برای استقلال این نهاد شنیده می‌شود. از جمله پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری، آیت‌الله بیات زنجانی، از مراجع تقلید قم، در پیامی ابراز امیدواری کرده بود که دولت آقای روحانی «حافظ استقلال حوزه، به ویژه نهاد مرجعیت، از روزمرگی قدرت و سیاست باشد».
رهبر جمهوری اسلامی اما شدیدا با این دیدگاه مخالفت کرده است. او سال ۸۹ نیز درسفر به قم هدف ازطرح موضوع استقلال حوزه‌های علمیه را «قطع کردن رابطه حوزه و نظام» دانسته بود و پس از آن نیز بارها گفته است که «انگیزه‌ها و طرح‌هایی برای انقلاب‌زدایی از حوزه علمیه وجود دارد».
فرزند آیت‌الله فاضل لنکرانی دراین مصاحبه هم‌چنین گفته است که آیت‌الله خامنه‌ای در ابتدای اعلام مرجعیتش و در استفتایی اعلام کرده که «وجوهات باید با نظر رهبری باشد» و این استفتا در بین مراجع «سر و صدا داشت».
آقای لنکرانی گفت که پس از این استفتا او که مسئول وجوهات پدرش بوده، یک هفته از این پول‌ها استفاده نکرده تا ابهامات فقهی موضوع را بررسی کند.
او می‌گوید که در آن زمان بحث فقهی خمس را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که خمس را «هر مجتهد جامع‌الشرایطی می‌تواند بگیرد».
فرزند محمد فاضل لنکرانی هم‌چنین می‌گوید که احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، و محمدیزدی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، به نزد پدرش آمده بودند تا او از محمود احمدی‌نژاد حمایت کند اما این مرجع تقلید پیش‌بینی کرده که «احمدی‌نژاد درمقابل رهبری هم خواهد ایستاد».
پس از انقلاب سال ۵۷، اکثر مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه با حکومت روابطی بسیار نزدیک داشته‌اند و حتی در مقابل حصر مراجع تقلید و روحانیون شاخصی چون آیت‌الله شریعتمداری، آیت‌الله منتظری، آیت‌الله صادق روحانی و آیت‌الله آذری‌قمی، واکنشی جدی نداشته‌اند.
