زیتون-سینا پاکزاد: حسن روحانی وعده داده که دست وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات او روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت، او اما این استثنا را اعلام نکرده که «مگر مقام معظم رهبری» بخواهد. فشار نهایی برای فیلتر شدن تلگرام عیدی آیت‌الله خامنه‌ای به کاربران این پیام‌رسان است.
براساس گزارش‌ها رهبر جمهوری اسلامی در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی که در حضور او برگزار شده به شدت از رفع فیلتر تلگرام انتقاد کرده و گفته که وقتی نظام هزینه فیلتر کردن این پیام‌رسان را پرداخت کرده چرا دوباره باید آن را رفع فیلتر کند.
بر اساس این گزارش‌ها، در این جلسه مهلتی در نظر گرفته شده تا پیام‌رسان‌های داخلی «تقویت» و پیام‌رسان‌های خارجی فیلتر شوند.
تنها تهدید جدی به استعفاست که می‌تواند مانع فیلتر شدن تلگرام شود چرا که رهبر جمهوری اسلامی به جد و شخصا پیگیر فیلتر شدن شبکههای اجتماعی است.
تلگرام و اینستاگرام پس از اعتراض‌های دی‌ماه برای مدتی فیلتر شدند. رفع فیلتر شدن تلگرام اعتراض‌های امامان جمعه را به دنبال داشت.
پس از مدتی مشخص شد که حسن روحانی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی دستور رفع فیلتر تلگرام را صادر کرده است.
عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون دادستان کشور، اما این دستور رئیس شورای عالی امنیت ملی را«غیرقانونی» خوانده بود. از اظهارات نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی مشخص بود که آنان این بار فرصت را برای فیلتر شدن تلگرام مغتنم دیده‌اند.
تا این‌که روز شنبه حمیده زرآبادی، عضو کمیسیون صنایع مجلس، خبر داد، شورای عالی فضای مجازی تصویب کرده تلگرام در سال آینده فیلتر شود.
هرچند ساعاتی بعد محمد حسین‌پور، مدیر روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی ایران، گفت که این شورا «هیچ‌گونه مصوبه‌ای مبنی بر فیلترینگ شبکه اجتماعی تلگرام نداشته است».
روز یک‌شنبه اما ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، سخنانی بیان کرد که خبر حمیده زرآبادی را تلویحا تائید می‌کرد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی ایران گفت که «اگر شورا به این نظریه و مرحله برسد که مشکلات تلگرام ادامه دارد ممکن است در ماه‌های آینده در سال ۹۷ این شبکه مجازی به طور موقت یا دائم فیلتر شود».
برخی از کارشناسان اعلام کرده‌اند که اگر شبکه ملی اطلاعات تکمیل شود، حکومت ایران این امکان را خواهد داشت که دسترسی به سرویس‌هایی چون تلگرام و توئیتر را قطع کند اما کاربران همچنان به وب‌سایت های داخلی دسترسی داشته باشند.
وی هم‌چنین در یادداشتی نوشت :«با صراحت می‌گویم ادامه فعالیت تلگرام با وضعیت فعلی به صلاح نیست. البته مشکل ما این است که برای آن آلترناتیو نداریم و باید آلترناتیو ایجاد کنیم».
دبیر شورای عالی فضای مجازی روز یک‌شنبه نیز در جلسه غیرعلنی مجلس شرکت کرد. علی‌رضا رحیمی، نماینده تهران، هدف از این جلسه را زمینه‌سازی برای اجرای فیلترینگ تلگرام دانست.
وی گفت:«آنچه به ذهن نمایندگان متبادر شد به نوعی مقدمه‌سازی برای حرکت‌های شورای عالی فضای مجازی است. به نظر می‌رسد چنین جلسه‌ای هم برای این تصمیم لازم نبود. فیلترینگ تلگرام به نوعی ایجاد انحصار در فضای رسانه‌ای است».
با این حال محمود صادقی، در توئیتر خود نوشت:«اول فکر کردیم دبیر شورای عالی فضای مجازی می‌خواهد برای فیلترینگ تلگرام مقدمه‌چینی کند. اما او از هم‌گرایی پنج فناوری در فضای مجازی و بسط روزافزون آن در دهه آینده سخن گفت. گزارشش که تمام شد عبث بودن سیاست فیلترینگ برای همه مبرهن شد».
به گفته محمود صادقی، علی لاریجانی، رئیس مجلس، درجلسه غیرعلنی به نقل از گزارش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به شورای عالی امنیت اعلام کرد که در روزهایی که تلگرام فیلتر شده بود، بیش از ۳۰ میلیون نفر از فیلترشکن استفاده کردند.
رهبر جمهوری اسلامی که پیش ازاین توقیف رسانه‌ها و فیلترینگ توئیتر را توسط قوه قضائیه انجام داده گویا این بار تصمیم گرفته فیلترینگ تلگرام را به دست شورای عالی فضای مجازی اجرا کند.
اعضای شورای عالی فضای مجازی با حکم آیت‌الله خامنه‌ای انتخاب می شوند و آخرین بار دو سال پیش انتخاب شدند.
روسای سه قوه، رئیس سازمان صداوسیما، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز فضای مجازی، دادستان کل کشور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر ارشاد، وزیر علوم، وزیر اطلاعات، وزیر آموزش و پرورش، وزیر دفاع، معاون علمی و فن‌آوری رئیس‌جمهور، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران و فرمانده نیروی انتظامی اعضای حقوقی این شورا هستند.
عزت‌الله ضرغامی، رضا تقی‌پور، سعیدرضا عاملی، حمید شهریاری، مهدی اخوان بهابادی، مسعود ابوطالبی، کامیار ثقفی و رسول جلیلی اعضای حقیقی این شورا هستند که سال ۹۴ با حکم آیت‌الله خامنه‌ای انتخاب شده‌اند.
آیت‌الله خامنه‌ای به شدت ازرفع فیلتر تلگرام انتقاد کرده و گفته که وقتی نظام هزینه فیلتر کردن این پیام‌رسان را پرداخت کرده، چرا دوباره باید آن را رفع فیلتر کند.
عملا با این ترکیب اعضای منصوب و نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی دو برابر اعضای دولت هستند.
ادامه فعالیت فضای مجازی از جمله معدود میدان‌هایی است که حسن روحانی در آن ایستادگی کرده و اگر تلگرام فیلتر شود، عملا دولت دراین حوزه شکست جدی خورده است.
تنها تهدید جدی به استعفاست که می‌تواند مانع فیلتر شدن تلگرام شود. اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی هم روز یک‌شنبه گفت که «رئیس‌جمهوری تا الان روی این موضوع جدی هستند و معتقدند که نباید محدودیتی در زمینه فضای مجازی به وجود بیاید».
در این میان اما رهبر جمهوری اسلامی به جد و شخصا پیگیر فیلترشدن شبکه های اجتماعی است.
احمد جنتی، رئیس مجلس خبرگان، روز پنجم بهمن از جلسه «چند ساعته» رهبر جمهوری اسلامی با شماری از «متخصصان» فضای مجازی خبر داده و افزوده بود که در پی این جلسه، قرار است «یک حرکتی انجام دهند».
در همان روز صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، با اشاره به تشکیل جلسه شورای عالی فضای مجازی در حضور آیت‌الله خامنه‌ای اعلام کرده بود که مسئولان جمهوری اسلامی دربارهٔ فضای مجازی «در حال چاره‌اندیشی هستند».
دو سال پیش هم محمد محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر رهبر جمهوری اسلامی، خبرداده بود که جلسه سران سه قوه با حضور آیت‌الله خامنه ای در رابطه با فضای مجازی برگزار شده است.
آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی از دولت خواسته که شبکه ملی اطلاعات را هرچه سریع‌تر تکمیل کند. هرچند هنوزویژگی‌های این شبکه به صورت دقیق مشخص نیست اما برخی آن را به معنای جدا شدن بالقوه ایران از اینترنت می‌دانند.
کارشناسان اعلام کرده‌اند که اگر این شبکه نهایی شود، حکومت ایران این امکان را خواهد داشت که دسترسی به سرویس‌های بین‌المللی را قطع کند اما کاربران همچنان به وب‌سایت‌های داخلی دسترسی داشته باشند.
اعضای شورای عالی فضای مجازی با حکم آیت‌الله خامنه ای انتخاب می‌شوند و در این شورا اعضای منصوب و نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی دو برابر اعضای دولت هستند.
حال اگر آیت‌الله خامنه‌ای اصرار بر فیلتر کردن تلگرام داشته باشد، حسن روحانی چه راه حلی پیش رو دارد. روحانی پیش از این دریک مصاحبه مطبوعاتی گفته بود که اگر شبکههای اجتماعی فیلتر شدند، باید مردم اعتراض کنند. به تعبیری او اعلام کرده بود که باید هزینه فیلترشدن شبکههای مجازی را بالا برد.
وجود بیش تز ۲۰ میلیون کاربرتلگرام، فیلترکردن این پیام‌رسان را برای حاکمیت سخت کرده است. فیلترشدن تلگرام هم‌چنین تعداد زیادی از کار و کسب‌های مجازی را از بین می‌برد. درحالی‌که موضوع بیکاری یکی از دغدغه های جدی حکومت است، اضافه شدن گروه دیگر به لشگر بیکاران می‌تواند نارضایتی‌ها را گسترده‌تر کند.
رضا الفت‌نسب دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی، اعلام کرده که ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار فروشنده اینترنتی در ایران وجود دارد که ۵۰ هزار نفر از آن‌ها در سایت‌های فروش و بیش از ۲۰۰ هزار فروشنده در شبکههای اجتماعی در حال ارائه کالا یا خدمات هستند.
ناهید تاج‌الدین، دبیر کمیسیون اجتماعی مجلس، هم گفته که بیش از ۶۰۰ هزار کانال تلگرامی مشغول فعالیت هستند که بیش از ۴۰ درصد آنان فروشگاه‌های مجازی‌اند.
اگر سال ۹۶حسن روحانی در اندیشه انتخابات بود، ۹۷ برای او باید سال نگرانی فضای مجازی باشد؛ موضوعی که برای او بسیار حیاتی است.
