زیتون ـ یلدا امیری: پیرمردی با ریش‌های انبوه که معلوم نیست از کهولت سن یا از فشار جمعیت به تنهایی نمی‌تواند تعادل خود را حفظ کند و اغلب به پسرش تکیه می‌کند. عده‌ای پشت سرش ایستاده‌اند و جمعیت انبوهی منتظر در مقابل. این تصویر پدرسالارانه انقلاب اسلامی در چهلمین سالگرد آن است. انقلابی که آیت‌الله خمینی در نقش «رهبر» آن ظاهر شد و توانست بقیه گروه‌های مخالف حکومت شاه را زیر چتر بزرگی جمع کند. چتری که خیلی زود بسته شد و  جمعیت را پراکنده کرد.

هنوز هم وقتی از وعده‌های انقلاب سخن به میان می‌آید یادآور جمله معروف آیت‌الله خمینی در سخنرانی اولین ساعات ورودش به ایران در ۱۲ بهمن ۵۷ در بهشت زهرا است : «آب و برق را مجانی می‌کنیم، اتوبوس را مجانی می‌کنیم.». بی‌دلیل نیست که وعده آب و برق مجانی  دستمایه طعنه و طنز شده است، چرا که به‌خصوص در سال‌های اخیر معضل اصلی مردم ایران مسائل اقتصادی بوده است. با وجود این پیش و پس از انقلاب، زعمای آن وعده‌های بسیاری دادند که اغلب آنها هرگز عملی نشد.

در کنار شعارهایی با محور تغییر معیشت مردم از طریق توزیع درآمد نفت، عرضه برق و آب رایگان و تامین مسکن در زمینه اقتصادی، در رسانه‌های بین المللی وعده رعایت حقوق بشر و اصول دموکراسی برای همه اقشار و همه طرز فکرها هم مطرح شد. از حق انتخاب زنان سخن به میان آمد و از نداشتن زندانی سیاسی و تبدیل شدن زندان اوین به موزه ظلم و ستم.

اهداف اعلام شده انقلاب ۵۷ ایران در سخنان و وعده های آیت الله خمینی و بقیه رهبران انقلابی شامل: استقلال و حفظ تمامیت ارضی ایران، تامین عدالت اجتماعی، آزادی های اجتماعی و سیاسی، حاکمیت قانون، توسعه و پیشرفت ایران و نهایتا تقویت ارزش های دینی بود.

بررسی فهرستی کوچک از وعده‌های آیت‌الله خمینی در بحبوحه انقلاب میزان ناکارآمدی نظام در تحقق این وعده‌ها را بیشتر روشن می‌کنند؛ وعده‌هایی که اغلب خواست و گاهی حتی توان محقق کردن آن نبود.

 حقوق بشر

در آبان ماه سال ۵۷ در پاریس آیت الله خمینی در مصاحبه با راسلگر سخنانی گفت که  درصفحه ۷۰ جلد ۶ صحیفه نور آمده:  «حکومت اسلامی بر حقوق بشر و ملاحظه‌ آن است. هیچ سازمانی و حکومتی به اندازه‌ اسلام ملاحظه‌ حقوق بشر را نکرده است. آزادی و دموکراسی به‌تمام معنا در حکومت اسلامی است، شخص اول حکومت اسلامی با آخرین فرد مساوی است در امور.»

مصاحبه با اشپیگل، ۱۶ آبان ۱۳۵۶ «جامعه آینده ما جامعه آزادی خواهد بود. همه نهادهای فشار و اختناق و همچنین استثمار از میان خواهد رفت.»

۱ بهمن ۱۳۵۷ در مصاحبه با خبرنگاران، صحیفه امام خمینی جلد ۵ – صفحه ۵۰۸ «قانون این است. عقل این است. حقوق بشر این است که سرنوشت هرآدمی باید به دست خودش باشد.»

آزادی بیان و مطبوعات

سخنرانی در نوفل لوشاتو، در آبان ۵۷ «اولین چیزی که برای انسان هست آزادی بیان است.»

مصاحبه با روزنامه ایتالیایی پائزه‌سرا، ۱۱ آبان ۵۷ «مطبوعات در نشر همه‌ حقایق و واقعیات آزادند.»

در این باره همچنین در صحیفه امام جلد  ‏۴ و  صفحه ۳۶۴  آمده است: «در جمهوری اسلامی کمونیست‌ها نیز در بیان عقاید خود آزادند.»

مصاحبه با رویترز، ۴ آبان ۱۳۵۷، پاریس :«حکومت اسلامی ما اساس کار خود را بر بحث و مبارزه با هر نوع سانسور می‌گذارد.»

آزادی زنان

آیت الله خمینی در مصاحبه با راسلگر در آبان ۵۷ در پاریس درباره آزادی زنان وعده داد: «زن‌ها در حکومت اسلامی آزادند حقوق آنان مثل حقوق مردها. اسلام زن را از اسارت مردها بیرون آورد و آنها را هم ردیف مردها قرار داده است، تبلیغاتی که علیه ما می‌شود برای انحراف مردم است. اسلام همه‌ حقوق و امور بشر را تضمین کرده است.» (صحیفه‌ی نور، جلد ۵، ص ۷۰)

در همین باره در مصاحبه با گاردین، ۱۰ آبانماه ۵۷  :«زنان در انتخاب، فعالیت و سرنوشت و همچنین پوشش خود با رعایت موازین اسلامی آزادند.»

حقوق اقلیت‌ها

مصاحبه با خبرنگاران، ۱۷ آبان ۵۷، پاریس :«تمام اقلیت‌های مذهبی در حکومت اسلامی می‌توانند به کلیه فرائض مذهبی خود آزادانه عمل نمایند و حکومت اسلامی موظف است از حقوق آنها به بهترین وجه دفاع کند.»

سخنرانی ۱ دی ۵۷ ، پاریس «از یهودیانی که به اسرائیل رفته اند دعوت می‌کنیم به وطن خود بازگردند. با آنها کمال خوشرفتاری خواهد شد.»

دموکراسی

مصاحبه با تلویزیون آلمانی زبان سوئیس، ۱۴ آبان ۱۳۵۷ «رژیم ایران به یک نظام دموکراسی‌ای تبدیل خواهد شد که موجب ثبات منطقه می‌گردد.»

مصاحبه با خبرنگار تلویزیون تایمز انگلیس، ۱۶ آذر ۵۷: «حکومت اسلامی یک حکومت مبتنی بر عدل و دموکراسی است.» (صحیفه نور،ج۵، ص ۱۳۲)

مصاحبه با تلویزیون ایتالیا، ۲۳ دی ۵۷: «حکومت جمهوری است مثل سایر جمهوری‌ها و احکام اسلام هم احکام مترقی و مبتنی بر دموکراسی و پیشرفته و باهمه مظاهر تمدن موافق.» (صحیفه نور، ج۲، ص۱۰۷)

عدم دخالت روحانیون در امور سیاسی

آیت الله خمینی در مصاحبه با مجله‌ استرن در ۲۶ دی ۵۷ در پاریس وعده عدم دخالت روحانیون در سیاست را داد و گفت: «من نمی‌خواهم ریاست دولت را داشته باشم. طرز حکومت، حکومت جمهوری است و تکیه بر آرای ملت.» (صحیفه‌ نور، جلد ۵، ص ۴۸۳)

سخنرانی ۲۶ دی ۵۷: « من چنین چیزی نگفته‌ام که روحانیون متکفل حکومت خواهند شد. روحانیون شغلشان چیز دیگری است.» (صحیفه نور ، ج۳ ، ص۱۴۰)

سخنرانی ۱۸ دی ۵۷: « من و سایر روحانیون در حکومت پستی را اشغال نمی‌کنیم، وظیفه روحانیون ارشاد دولت‌ها است. من در حکومت آینده نقش هدایت را دارم.» (صحیفه نور ، ج۳،ص ۷۵)

 

عدالت

مصاحبه با خبرنگاران، ۱۷ آبان ۵۷ ، پاریس :« در حکومت اسلامی اگر کسی از شخص اول مملکت شکایتی داشته باشد، پیش قاضی می‌رود و قاضی او را احضار می‌کند و او هم حاضر می شود.»

وعده های اقتصادی

آیت الله خمینی در سخنرانی معروف خود در بدو ورد به ایران در ۱۲ بهمن سال ۵۷ در بهشت زهرا گفت: «دلخوش به این مقدار نباشید که فقط مسکن می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، اتوبوس را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند. دلخوش به این مقدار نباشید. ما علاوه بر اینکه زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه باشد، زندگی معنوی شما را هم می‌خواهیم مرفه باشد.»

۲۱ فرودین ۱۳۵۸ تیتر اصلی روزنامه کیهان این بود « برای همه زحمتکشان خانه بسازید».

استقلال

بازهم ۱۲  بهمن و در سخنرانی  بهشت زهرا :«الان شما در همه چیز محتاجید به خارج؛ یعنی محمدرضا این کار را کرد تا بازار درست کند از برای آمریکا و ما محتاج به او باشیم در اینکه گندم از او بیاوریم، برنج از او بیاوریم، همه چیز را، تخم مرغ از او بیاوریم یا از اسرائیل که دست نشانده آمریکاست بیاوریم.»

۱۲ بهمن بهشت زهرا :« تمام نفت ما را به غیر دادند، به آمریکا و غیر از آمریکا دادند، آنی که به آمریکا دادند عوض چه گرفتند عوض، اسلحه برای پایگاه درست کردن برای آقای آمریکا. ما، هم نفت دادیم و هم پایگاه برای آن‌ها درست کردیم.»

«نظام حکومتی ایران جمهوری اسلامی است که حافظ استقلال و دموکراسی است.» (صحیفه نور، ج۳، ص۱۶)

تجدد

۱۲ بهمن، بهشت زهرا :«ما کی مخالفت کردیم با تجدد، با مراتب تجدد مظاهر تجدد وقتی که از اروپا پایش را در شرق گذاشت خصوصا در ایران، مرکز چیزی که باید از آن استفاده تمدن بکنند ما را به توحش کشانده است. سینما یکی از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد.»

۱۲ بهمن، بهشت زهرا :«ما پنجاه سال است که در اختناق بسر بردیم، نه مطبوعات داشتیم، نه رادیوی صحیح داشتیم، نه تلویزیون صحیح داشتیم، نه خطیب توانست حرف بزند، نه اهل منبر می‌توانستند حرف بزنند، نه امام جماعت می‌توانست آزاد کار خودش را ادامه بدهد، نه هیچ یک از اقشار ملت کارشان را می‌توانستند ادامه بدهند.»

از وعده های دیروز تا ناکامی‌های امروز

پس از پیروزی انقلاب و به مرور اطرافیان و نزدیکان ایدئولوژیک آیت‌الله انحصار تمامی نهادها و اهرم‌های قدرت را در دست گرفتند، به این ترتیب اتحاد و همبستگی پیش از انقلاب از میان رفت و جامعه دچار چند دستگی شد. جو این انحصار طلبی هر روز سنگین تر و حلقه اطراف خودی‌ها هر روز تنگ‌تر شد.

سخنان اولیه آیت الله خمینی بازتاب نظریات و ایده های تحصیل کردگان خارج از کشور بود که از اطرافیان نزدیک او در پاریس بودند کسانی مانند صادق قطب زاده، ابراهیم یزدی و ابوالحسن بنی صدر که با الزامات جوامع دموکراتیک آشنا بودند، اما آیت الله خمینی در خوشبینانه ترین حالت درکی از حقوق بشر و سایر مفاهیم دنیای مدرن که درباره آن سخن گفته بود نداشت  و حقوق بشر، آزادی و برابری را با تفاسیر اسلامی می سنجید. اطرافیان او پس از انقلاب از تغییر کردند؛ تحصیل کردگان جای خود را به روحانیون تندرو و «حزب‌الله» ای‌ها دادند. روحانیونی که علیرغم وعده‌ها نه تنها قصد ترک حکومت را نداشتند بلکه از حضور تحصیل کردگان و دیگر اقشار چنان وحشتی داشتند که دست به تصفیه ای همه جانبه زدند.

در فاصله کوتاهی نه تنها زندان اوین موزه نشد بلکه شمار زندانیان سیاسی ایران به تعدادی کم سابقه رسید و بسیاری از مخالفان رژیم شاهنشاهی نیز به ناچار به ترک ایران شدند.

آیت الله خمینی که وعده عمل به قانون، آزادی، برابری و دادگاه های عادلانه داده بود. در سخنرانی خود به مناسبت سالروز تولد رسول اسلام در ۹ تیر ۱۳۵۹ می گوید: «این جنایتکارها که در بازداشت هستند متهم نیستند، بلکه جرمشان محرز است؛ باید فقط هویت آنها را ثابت کرد و بعد آنها را کشت. اصلاً احتیاج به محاکمه آنها نیست. هیچگونه ترحمی درمورد آنها مورد ندارد. اگر ما اینها را نکشیم، هر یکی شان که بیاید بیرون می‌رود آدم می‌کشد. با چند سال زندان کار درست نمی‌شود.این عواطف بچه گانه را کنار بگذارید.»

او در زمان تحقق وعده دموکراسی در سخنرانی‌ای در جمع دانشجویان اهواز، که در تاریخ ۳ خرداد ۵۸ در روزنامه کیهان منتشر شد، گفت: «آنهایی که فریاد می‌زنند باید دموکراسی باشد، این‌ها مسیرشان غلط است. مسیر ما مسیر نفت نیست. ملی کردن نفت پیش ما مطرح نیست. ما اسلام می‌خواهیم.»

خمینی پس از استقرار جمهوری اسلامی با اظهاراتی مانند «مردم برای خربزه انقلاب نکردند» و «اقتصاد مال خر است» علنا مبنای اقتصادی حرکت انقلابی مردم را نیز زیر سوال برد.

اکنون پس از ۴۰ سال عملا  فساد اقتصادی و ساختار رانت محور  حاکمیت بدل به بلای جان مردم و حتی خود حاکمیت شده است.

در دوران حکومت جمهوری اسلامی مجمع عمومی سازمان ملل تقریبا هر سال قطعنامه‌ای در مورد نقض حقوق بشر به‌وسیله حکومت جمهوری اسلامی، صادر کرده‌است. جمهوری اسلامی در طی این سال ها با آزادی‌های مدنی از جمله آزادی سخنرانی، مطبوعات، تجمعات، انجمن‌ها، آزادی‌های شخصی و آزادی‌های مذهبی  برخورد کرده است.

عدم برگزاری دادگاه عادلانه برای مخالفان، اعدام های گسترده، توقیف فله ای مطبوعات، برخورد گسترده با زنان به دلیل پوشش، ایجاد محدودیت های گسترده برای اقلیت‌های مذهبی و حتی قومیت‌ها و فساد و رانت دولتی برای عده ای نه تنها برابری را زیر سوال برد بلکه از نظر اقتصادی دولت را فلج کرد، همگی بخشی از کارنامه جمهوری اسلامی در زمینه وعده‌هایی است که هرگز اجرا نشد.

این روند همچنان ادامه دارد تمام وعده های برقراری آزادی وعدالت واستقلال به دست فراموشی سپرده شده است. افراد تحصیل کرده، لایق و کاردان هر روز منزوی تر می شوند و آمار مهاجرت تحصیل کردگان و طبقه متوسط روند صعودی دارد.

حال حکومت «جمهوری اسلامی» در چهل سالگی خود نه تنها اصول مبتنی بر جمهوریت خود را زیر پا گذاشته است بلکه در پروسه این فراموشی حتی به اصول دین هم وفادار نماند.