زیتون: هفته‌نامه اقتصادی اکونومیست طی تحقیقی نشان داد که ویروس کووید-۱۹ (کرونا) در کشورهایی که سیستم‌های حکومتی غیرمردم‌سالارانه دارند، خطرناک‌تر است. این در حالی است که در میان کشورهای درگیر این اپیدمی ظاهراً چین ادعایی خلاف این دارد. 

«تنها در کشور چین و فقط با رهبری رئیس جمهور شی جین‌پینگ امکان کنترل چنین اپیدمی ناگهانی و گسترده‌ای وجود دارد.» به گزارش این هفته‌نامه این‌ها بخشی از گفته‌های وانگ‌یی، وزیر امور خارجه چین است که در خصوص بسیج همگانی نیروها برای مقابله با کورونا ویروس توضیحاتی ارائه کرده است؛ از ساخت بیمارستان‌های جدید با سرعتی برق‌آسا گرفته تا قرنطینه کردن شهرها.   

بر اساس آمار موجود، تابه‌حال بیش از ۸۰ هزار نفر به ویروس کووید-۱۹ مبتلا شده و بیش از ۲۷۰۷ تن نیز در اثر این بیماری جان باخته‌اند.

بنابر گزارش اکونومیست اولین مطالعه در مقیاس کلان در خصوص ویروس کووید-۱۹، که توسط سازمان پیش‌گیری و کنترل بیماری‌ها در چین به تاریخ ۱۸‌ام فوریه انجام شده است، نشان می‌دهد شمار موارد جدید ابتلا پس از عبور از نقطه اوج، هم اکنون رو به کاهش است. بنا به ادعای این گزارش «قرنطینه کردن شهرها، ارائه اطلاعات مهم و حیاتی (از جمله تشویق به شستشوی دست‌ها، استفاده از ماسک و مراجعه برای دریافت خدمات پزشکی) از مجراهای گوناگون و به صورت مرتب، و همچنین بسیج گروهی متشکل از بخش‌های مختلف با سرعت عملکرد بالا به کنترل این بیماری همه‌گیر کمک شایانی می‌کند.» 

در گزارش مقامات چینی این هشدار هم داده شده که با توجه به کاهش یافتن تدابیر شدید مراقبتی و بهداشتی و بازگشتن افراد به محل‌های کار، احتمال شیوع دوباره ویروس وجود دارد و کشور باید برای مقابله با آن آماده باشد. 

اکونومیست در ادامه تاکید کرده است که کشور چین، در این گزارش خاطرنشان کرده زمانی‌که ویروس آنفولانزای «اچ۱، ان۱» برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ در ایالات متحده شناسایی شد (و مشخص شد که اپیدمی از کشور مکزیک نشأت گرفته است)، امریکا نتوانست از شیوع این بیماری همه‌گیر جلوگیری کند و در نتیجه، بیش از ۲۸۴ هزار نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان باختند.

در کشورهایی که سیستم حکومتی مردم‌سالارانه دارند دولت‌ها بهتر می‌توانند از پس مقابله با بیماری‌های همه‌گیر و کنترل آن‌ها بربیایند.

علیرغم تلاش‌های چین برای نشان دادن توانایی بالای دولت برای کنترل شرایط در نقابل این بیماری مجله اکونومیست در یک تحقیق تحلیلی جدید به نتایجی دست یافته است که نشان می‌دهد در کشورهایی که سیستم حکومتی مردم‌سالارانه دارند (اصولا کشورهایی با سیستم انتخابات آزاد و منصفانه) دولت‌ها بهتر می‌توانند از پس مقابله با بیماری‌های همه‌گیر و کنترل آن‌ها بربیایند. به ادعای اکونومیست این گزاره در خصوص همه کشورهای دارای حکومت مردم‌سالار، اعم از فقیر یا ثروتمند، صدق می‌کند. 

این هفته‌نامه با استفاده از داده‌های مرکز بین‌المللی جمع‌آوری داده‌های بلایا، که توسط محققین دانشگاه کاتولیک لوون بلژیک جمع‌آوری و نگهداری می‌شود، تمام موارد شیوع بیماری‌های همه‌گیر را از سال ۱۹۶۰ تا کنون بررسی کرد. این داده‌ها شیوع بیماری‌های مختلف، از شیوع بیماری آبله در سال ۱۹۶۳ در نپال تا موارد جدیدتر مانند بیماری‌های ابولا و زیکا را در بر می‌گیرد.

نتایج تحقیق بسیار  پراکنده بود و با این وجود در همه موارد یک نکته به روشنی به چشم می‌خورد: در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار تمام کشورهای دارای سیستم‌های مردم‌سالارانه با هر سطحی از درآمد، نسبت به کشورهای با سیستم‌های غیرمردم‌سالارانه، نرخ مرگ و میر پایین‌تری داشته‌اند (نمودار را مشاهده کنید).

نمودار میزان مرگ و میر بر اثر بیماری‌های واگیردار در بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰ بر مبنای تولید ناخالص داخلی (GDP) و نوع حاکمیت (دمکراتیک یا غیردمکراتیک)

در کشورهای دارای سیستم‌های اقتدارگرا و تمرکزطلب با سطح درآمدی مشابه سطح درآمد کشور چین، نرخ مرگ در اثر ابتلا به بیماری‌ واگیردار در اپیدمی‌های گذشته شش نفر به ازای هر یک میلیون نفر بوده است. در سیستم‌های دموکراتیک و مردم‌سالار که سطح درآمد مشابهی دارند، این نرخ به ۴ نفر به ازای هر یک میلیون نفر کاهش پیدا می‌کند. 

این تفاوت بین کشورهای دارای سیستم‌های حکومتی مردم‌سالار و غیرمردم‌سالار از لحاظ آماری قابل توجه است. همچنین به نظر می‌رسد رابطه بین متغیرهای در نظر گرفته شده با نتایج تحقیق، رابطه‌ای استوار است؛ چرا که با محدود کردن تحقیق به اپیدمی‌های وسیع (با نرخ مرگ و میر بالای ۵۰ نفر) و همچنین با محدود کردن تحقیق به اپیدمی‌هایی که جمعیت نواحی جغرافیایی خاصی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، نتایج همچنان بدون تغییر باقی می‌ماند. انتخاب زمان خاص به عنوان بازه تحقیق، مثلا یک دهه یا سال خاص، نیز تغییری در نتایج تحقیق به وجود نمی‌آورد. 

در ادامه این گزارش تاکید شده ایت که شاید عجیب به نظر برسد که کشورهای دارای سیستم حکومتی مردم‌سالار با مکانیسم‌های از پایین به بالا و در نتیجه کم‌تر مشخص و متمرکز، بتوانند در این زمینه بهتر از کشورهای اقتدارگرا و تمرکزطلب عمل کنند.‌ خطرات ناگهانی‌ای که متوجه سلامت عمومی می‌شود، نیاز به عکس‌العمل سریع و بدون فوت وقت دارد؛ مشخصه‌ای که سنخیت چندانی با مردم‌سالاری شورایی ندارد. در کشور نرو‌ژ، یکی از مردم‌سالارترین کشورهای جهان، حدود ۷ سال است که قانون‌گذاران مشغول بحث در مورد مکان احداث یک بیمارستان دویست‌ تخت خوابی جدید هستند. در کشور چین به تازگی یک بیمارستان هزارتخت‌خوابی برای درمان مبتلایان به کورونا ویروس ظرف ۱۰ روز ساخته شد. 

با وجود توانایی کشورهای اقتدارگرا در بسیج نیروهای لازم برای ساخت فوری پروژه‌های عظیم، این کشورها عموماً در زمینه اموری که گردش آزاد اطلاعات و گفتگوی آزاد بین حاکمان و مردم را طلب می‌کند، موفقیت چندانی ندارند.

با این حال و با وجود توانایی کشورهای اقتدارگرا در بسیج نیروهای لازم برای ساخت فوری پروژه‌های عظیم، این کشورها عموماً در زمینه اموری که گردش آزاد اطلاعات و گفتگوی آزاد بین حاکمان و مردم را طلب می‌کند، موفقیت چندانی ندارند. برای مثال، در زمان شیوع یک بیماری همه‌گیر، انتقادات سازنده به روش مقابله دولت با این بیماری‌ها می‌تواند کمک مهمی در راستای دست‌یابی به راه‌حل‌های پویاتر و کارآمدتر برای حل مشکل باشد. کشورهای دارای سیستم‌های غیردموکراتیک عموماً جلوی این جریان آزاد اطلاعات را می‌گیرند و با انتقادکنندگان از عملکرد دولت برخورد می‌کنند. 

برای مثال مورد لی‌ون‌لیانگ را در نظر بگیرید. دکتر لی، چشم‌پزشک ۳۳ ساله بیمارستان مرکزی ووهان، در ماه دسامبر به صورت خصوصی به همکاران خود در خصوص شیوع بیماری جدیدی «شبیه به سارس» هشدار داد. گفته می‌‌شود به جای توجه کردن به هشدار وی و رسیدگی، پلیس چین او را به اتهام نشر اکاذیب به شدت مورد توبیخ قرار داد. کمی بعد از دکتر لی برای وارد کردن این اتهام‌ها اعاده حیثیت شد. اما او دیگر به ویروس کووید-۱۹ مبتلا شده بود و در نهایت جان خود را در اثر این بیماری از دست داد. 

و یا مورد روزنامه «چیوشی»، نشریه وابسته به حزب کمونیست، را در نظر بگیرید. این نشریه به تازگی مدعی شد که رئیس جمهور شی جین‌پینگ، از همان مراحل اولیه از وقوع این اپیدمی اطلاع داشته و در ۷ام ژانویه دستورات لازم برای مقابله با اپیدمی را صادر کرده است؛ یعنی درست دو هفته قبل از عمومی شدن اخبار گسترش بیماری. شاید هدف از درج این خبر نشان دادن تسلط رئیس جمهور شی بر اوضاع باشد، اما در عین حال نشان می‌دهد دولت چین در نشر و هم‌رسانی اخبار مهم و حیاتی به عموم مردم کوتاهی کرده است.