اندیشه

جهاد اسلامی، ماهیت و اهداف آن

درآمد در ادامه‌ دو مقاله قبلی، اکنون، وقت آن رسیده است که به جهاد و قتال به عنوان سیره پیامبر در قرآن بپردازیم و ببینیم که جهادها و جنگهای متوالی نبی اسلام در مدینه چگونه بوده و دارای چه انگیزه

برما بسی کمان ملامت کشیده‌اند (۲)

در پاسخ به فقیه محترم جناب آقای علیدوست شکر الله مساعیه* یکم: به تجربه دریافته‌ام که ناقدان آراء صاحب این قلم از سه طایفه بیرون نیستند: – یا سیاسی‌کارانی که شهوت شهرت و آرزوی آوازه کاذب دارند و مزدورانه و

قران یک متن مسئله‌دار و مسئله‌انگیز است

زیتون– نهم اسفند ۱۳۹۹، چهل‌ویکمین  نشست مجازی «حلقه‌ی دیدگاه نو» با عنوان «مطالعاتی تازه درباب ریشه‌های اسلام و قرآن» با سخنرانی محمدعلی امیرمعزی، برگزار شد. در ابتدای این جلسه یاسر میردامادی، مجری و مدیر جلسه، به معرفی سخنران «پروفسور محمدعلی امیر

اضطراب در متن یا متن در اضطراب؟

پس از انتشار مقاله نگارنده با عنوان «نواندیشان دینی و غرابت مفهومی یک حدیث»  که در سایت زیتون، پژوهشگر محترم آقای عدنان فلاحی، در یادداشتی با عنوان «دشواره‌ی تواتر»  در همان‌جا، به‌نقد  آن پرداخت و کوشید نشان دهد که مفهوم تواتر

اسلام سیاسی در تونسِ پسا بهار عربی؛ خوانشی در تجربه‌ی جنبش النهضه

جنبش النهضه از جمله جنبش‌های بارز سیاسی با مرجعیت اسلامی است که چه پیش و چه پس از آن‌چه که «بهار عربی» خوانده شد، در تونس نقش‌آفرینی داشته است. این جنبش پیشینه‌ی اپوزیسیون‌بودن و نیز تجربه‌ی حکمرانی را در کارنامه‌ی خود

ما و میراث زمامداری پیامبر

درآمد در این نوشته می کوشم به این پرسش پاسخ دهم که ما به عنوان مسلمان و مؤمن به وحی و قرآن و پیامبر و میراث او امروز چه نسبتی می توانیم بین خود با میراث فرمانروایی محمد در مدینه

دشواره‌ی «تواتر»

آقای محمد حسینی در نوشتاری با عنوان «نواندیشان دینی و غرابت مفهومی یک حدیث» که در سایت زیتون منتشر شده است، ضمن اشاره به نوشتار نگارنده درباره‌ی خبر واحد «اُمرت أن اقاتلَ الناس…» با استناد به سخن برخی محدثان عصر

در آمدی بر شکستِ عقلانیتِ بلخی

درآمد: سُفرۀ خرد و خرد‌گرایی در پهنایِ تاریخ ــــ گاه پیوسته و گاه گسسته ــــ در مراکز و تمدن‌های بسیاری پهن شده و بر تارکِ ظلمت‌های مشبع از ناعقلانیت و جهل درخشیده است. شاید در گزارش از خردگرایی و عقلانیتِ

نواندیشان دینی و «غرابت مفهومی» یک حدیث

«غرابت مفهوم»، حجابی بر سیمای تاریخی یک روایت نقدی بر خوانش عبدالکریم سروش و منتقدین او از حدیث [امرت ان اقاتل الناس…] ۱. در نظریه‌ی اخیر عبدالکریم سروش درباره‌ی نسبت میان دین و قدرت و شخصیت پیامبر، پای حدیثی از پیامبر

رقص در ترازوی اخلاق

مدت‌هاست در این اندیشه ام که درباره «رقص» بنویسم و تلقیِ خویش از این کنش انسانیِ پر بسامد در جوامع پیرامونی را با مخاطبان در میان گذارم.[۲] جهت ایضاح بیشترِ مدعیاتم، از پی دکارت، فیلسوف فرانسویِ سده شانزدهم که می

محمّد چگونه زمامداری بود؟

درآمد این مبحث ذیل سه عنوان به ترتیب زیر سامان می یابد: ۱– تحلیل مقدماتی از حکومت پیامبر در مدینه ۲- آیا حکومت پیامبر مشروعیت آسمانی داشت؟ ۳- ویژگی‌های ملکداری پیامبر البته ادامه آن موضوع جهاد اسلامی است که جداگانه

روح اجتماعی دین؛ از احضار روح مصباح تا احضار روح شریعتی

خلاصه بحث‌های اخیر درباره رابطه دین و قدرت، علاوه بر نقد دین، امکان ارزیابی انتقادی پروژه روشنفکری دینی را نیز میسر کرده است. یک آفت آشکار در سال‌های اخیر تقلیل دین به روان‌شناسی است. در اینجا این فرضیه مطرح می‌شود

پیامبر اسلام، رهبر اقتدارگرا یا رهبر فرهمند؟

مقدمه نظریه‌ی دین و قدرت استاد ارجمند‌ دکتر عبدالکریم سروش در هفته های اخیر واکنش‌های متعددی را به‌دنبال داشته است. من نیز می‌کوشم نکات خود را در باره‌ی این نظریه قلمی ‌کنم. برخی از نقدها را خوانده و شنیده‌ام (مشخصاً

تکمله‌ای بر بحث کدیور درباره‌ی خبر واحد «اُمرتُ أن اُقاتِلَ الناس…»

دکتر محسن کدیور در جلسه‌ی دوم نقد بحث «دین و قدرت» دکتر سروش،  متوجه خبر واحد «اُمرتُ أن اقاتِلَ الناس…» شده و آن را به دلیل تضاد با محکمات قرآنی، فاقد اعتبار و استناد خوانده است. خالی از لطف ندیدم پاره‌ای

محمد رسول‌الله؛ پیامبر رحمت یا «عارف مسلح»؟

زیتون-  یکشنبه ۲۱ دی‌ماه ۱۳۹۹، سومین جلسه از سلسله نشست‌های «سرای گفت‌وشنود» در «حلقه‌ دیدگاه نو» پیرامون موضوع «دین و قدرت» با سخنرانی سه تن از  منتقدان و پاسخ صاحب نظریه برگزار شد.  در این نشستِ مجازی که بیش از دوساعت

مروری بر نقد دکتر کدیور بر مقوله‌ «دین و قدرت»

آقای دکتر محسن کدیور، نقدی دنباله‌دار بر مقوله «دین و قدرت» این‌جانب آغازیده‌اند که تاکنون یک بخش آن منتشر شده است. ملاحظاتی بر این نقد دارم که به کوتاهی می‌نویسم تا طریق تفاهم گشوده‌تر گردد: یکم ـ نقد ایشان با

داستان فدک

اشاره:  به مناسبت رحلت دخت نبی و بانوی محتشم تاریخ اسلام حضرت فاطمه سابقه فدک طبق گزارش منابع عالم زاده  (از جمله ابن هشام و بلاذری در فتوح و یاقوت در معجم البلدان) پس از آن که پیامبر در خیبر

شش نکته‌ی سنجش‌گرانه در باب نظریه‌ی «دین و قدرت» سروش

۱. تقریر نظریّه سخن اصلی سروش در نظریه‌ی «دین و قدرت» آن است که رخدادهای تاریخی ثبت شده از زندگی پیامبر اسلام نشان می‌دهند که محمد فردی قدرت‌پرهیز نبوده بلکه قدرت‌طلب و اقتدارگرا بوده و برای کسب، حفظ و توسعه‌ی

نقدِ نقد؛ منتقدانِ سروش و غفلت از سه اصل

اوایل دهه‌ی نود، زمانی که دکتر عبدالکریم سروش اولین مقالات از نظریه‌ی رویای رسولانه را منتشر می‌کرد، واکنش‌ها حکایت از یک شکاف مهم در ساحت فکری جریان نواندیشی و روشن‌فکری دینی داشت. شکافی که به مرور سروش را از ردیف

نقدی بر نسبت «دین و قدرت» از منظر عبدالکریم سروش

اخیراً در «سایت زیتون» سخنان شگفتی از آقای عبدالکریم سروش با عنوان «دین و قدرت» درج شده که ارادتمندان پیامبر گرامی اسلام (ص)  را سخت آزرده است. من هم با خواندن گفتار مزبور، از آن آزردگی سهمی بردم و به

چگونگی مواجهه پیامبر اسلام با مخالفان

اشاره: آنچه در پی می آید فصلی از یک مجموعه است با عنوان «سیما و سیره محمد در قرآن». در سالهای ۸۵-۸۶  سلسله درس – گفتارهایی تحت همین عنوان به طور هفتگی در انجمن اسلامی مهندسین در تهران داشتم. متن

رواداری در اسلام

*اشاره متن زیر ترجمه یکی از سخنرانی های مرحوم استاد عبد الجواد فلاطوری است، که متاسفانه تاریخ دقیق آن معلوم نیست. این متن به مناسبت بیست و چهارمین سالگرد درگذشت آن مرحوم از کتابی به نشانی زیر برگرفته شده است:

دین یک «قدرت» است

زیتون- در ادامه سلسله نشست‌های «سرای گفت‌وگو» در «حلقه‌ دیدگاه نو» عبدالکریم سروش در یک سخنرانی با عنوان«دین و قدرت» خلاصه‌ای از درس‌گفتارهای اخیرش با همین عنوان را به اطلاع شرکت‌کنندگان رساند. حسین کاجی مجری این مراسم بود و پیش

ابوحنیفه؛ پیشروِ عقل‌گرایی در مقابل عرب‌گرایی

مقدمۀ مترجم : دکتر یاشار نوری اؤزتورک (Yaşar Nuri Öztürk) روشنفکر دینی ترک اول تیر ۱۳۹۵ در ۶۵ سالگی دارفانی را وداع گفت و به ابدیت پیوست. از دست دادن این روشنفکر برای ترکیه و جهان اسلام ، مخصوصاً در

قیامت باطنی: کمال شریعت و نقد اجتماعی دین‌داری

    آیا صرف تقید و التزام به مناسک دینی، برای دین‌داران رستگاری می‌آورد و صورت و سیرتی اخلاقی‌تر به زندگی این‌جهانی آن‌ها می‌دهد؟ بسیاری از فیلسوفان، عموم صوفیان و اکثر باطن‌گرایان مسلمان شیعی و غیرشیعی، پاسخی که به این

تبینی بر اسطوره‌شناسی دینی و مصادیقی از قرآن کریم

گزافه نیست اگر ادعا کنیم اسطوره همانند دُری پنهان است که از طریق آن انرژی لایزال کیهانی در فرهنگ بشری تجلی می یابد؛ دین فلسفه و هنر اشکال اجتماعی و اولیه، اکتشافات مهم علمی و فنی و رویاهای شبانه، همه

نواندیشی دینی و بهائیت

اخیرا گفتگویی داشتم در باره‌ی بهائیت، حقوق بهائیان و چگونگی تعامل با پیروان باب و بهاءالله و وظیفه‌ی نواندیشی دینی در احقاق حقوق پیروان این دو آیین. برخی دوستان، از جمله معدودی از دوستان فرهیخته و فاضل به سخنان من

زیر پوست انتخابات ۲۰۲۰ در آمریکا

رقابت میان جو بایدن و دونالد ترامپ سرانجام به پیروزی بایدن انجامید. آراء آقای بایدن حدود ۸۰ میلیون و رای به آقای ترامپ حدود ۷۴ میلیون و آرای الکترال آنها ۳۰۶ به ۲۳۴ است.  برای ما ایرانیان پیروزی جو بایدن