یادداشت

سلمان رشدی؛ قهرمان آزادی بیان یا قربانی استهزاء اعتقادات دیگران ؟ 

بدون تردید حکم قتل سلمان رشدی که در ۲۵ فروردین ۱۳۶۷ از سوی آیت الله خمینی صادرشد، با مبانی کتاب مقدس مسلمانان مطابقتی ندارد زیرا اساسأ در قرآن نه برای مرتد حکمی وجود دارد و نه تکفیرگو. بدیهی است که

عدالت‌خواهانِ هم‌سرنوشت: مصدق، میرحسین و رهنورد 

به بهانه‌ی ۲۸مرداد و زادروز دکتر زهرا رهنورد دکتر محمد مصدق در نطق روز بیستم تیر ۱۳۳۰ خود در مجلس شورای ملی پیش‌بینی کرده بود: «چه زنده باشم و چه نباشم امیدوارم، و بلکه یقین دارم، که این آتش خاموش

ماهواره «خیام»؛ روایت «کوزه‌خر و کوزه‌فروش» 

حواشی مربوط به ماهواره‌ی روسی «خیام» همچنان ادامه دارد و در فضای مجازی، بسیاری از کاربران، دولت رئیسی را به خاطر این موضوع به سخره می‌گیرند. چرا که پرتاب ماهواره خیام با ماهواره‌بر سایوز از پایگاه بایکونور قزاقستان، در آغاز

«سایه»‌ای که کام خلق را خوش کرد‌

سایه هم از این سرزمین کم شد و رفت؟ او نای و نوای عصر ما بود. او طنین غم و درد و رنج و شادی این‌جا بود. او نشانی همه‌ی پیچ و خم‌های تاریخ این سرزمین را در لحن و

برای مسعود بهنود؛ به بهانه‌ی روز خبرنگار

وقتی سیروس الوند در جشن خانه سینما سال ۱۳۸۹ سخن مرحوم علی حاتمی را بازگو کرد که: «اگر روزی فیلمی را دیدید که آن فیلم در تو شوق فیلم ساختن ایجاد کرد آن فیلم، فیلم خوبیاست» با شنیدن این سخن بی‌درنگ یاد

فرزندانی که انقلابِ مشروطه را کشتند 

انقلاب مشروطه مهم‌ترین اتفاق سیاسی تاریخ معاصر ایران است که مرز سیاسی و اجتماعی بین ایران قدیم و جدید را مشخص می‌کند. آن رویداد دوران‌ساز برای نخستین بار مفهوم «شهروند» را با پایان دادن به دوران رعیتی خلق کرد و

دولت سیزدهم تداوم آشفتگی نظام تصمیم‌گیری 

جایگاه حکومت ایران در رتبه‌بندی حکمرانی شایسته بنابه رتبه بندی شاخص های حکمرانی موسسه حکمرانی چندلر که شاخص های گوناگون و از جمله کارآمدی و ثبات سیاست گذاری را در سطح جهان را ارزیابی سنجیده و ارزیابی می‌کند، رتبه حکمرانی

نهی از منکر شیخ تکفیرگر (بخش دوم) 

آن‌چه در این نوشته می‌آید واکنش و پاسخ(دومِ) عبدالکریم سروش به سخنان اخیر محسن کدیور است که برای انتشار در اختیار زیتون قرار گرفته. زیتون با درج توضیحی از سردبیر و اعلام آمادگی برای پاسخ آقای محسن کدیور آن را منتشر می‌کند…

اسلام‌ستیزی بدیل اسلام‌گرایی 

(در حاشیه مناظره داریوش محمدپور و آرش جودکی در  برنامه پرگار بی‌بی‌سی؛ اسلام‌هراسی یعنی چه؟) یکی از جدی‌ترین مولفه‌هایی که بعضی از گرایش‌های اسلام‌ستیز در کاربرد مفهوم اسلام‌ستیزی نادیده می‌گیرند، زمینه و زمانه شکل‌گیری آن است؛ زمانه و زمینه‌ای که دقت

کدام اسلام؟ به بهانه‌ی مناقشاتِ سروش و کدیور + تکمیلی

نوشته‌ی اخیر دکتر سروش درباره‌ی دکتر کدیور [۱] دل را می‌شکند. موضوع اصلی تفاوت مواضع دو اندیشمند است که به تعاملات نامطلوبی انجامید. کاش چنین نمی‌شد. حتی اگر هم دو اندیش‌مند نسبت به هم کم‌لطفی کنند، آرزو بر این است

«دفاع از حرم ۲»؛ جمهوری اسلامی ضلع سوم جنگ اوکراین؟ 

احتمال فروش پهپاد‌های ایرانی به روسیه و سفر ولادمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، به تهران و دیدار او با علی خامنه‌ای این پرسش را دامن زده که آیا جمهوری اسلامی در حال غلتیدن در جنگ اوکراین است؟ این پرسش از

پیش‌گویی آنکه در غدیر به نامش نمایش دادند

انداختن سفره ۱۰ کیلومتری مهمانی نظام ولایی به بهانه عید غدیر، آن‌هم در بالای شهر تهران، از چهارراه ولیعصر تا چهارراه پارک وی! در راستای راه‌پیمایی‌ اربعین و آذین‌بندی‌های دولتی و البته تحت نام ستاد مردمی! و شدت یافتن مجدد مبارزه با بدحجابی، برای خنثی‌کردن باور توده‌های مردمی بود که خون و خرابی و خسرانِ «یخرجون من دین الله افواجا» را به حساب نظام ولایت مطلقه و دین دروغین دولتی می‌گذارند…

حجاب اجباری؛ استفاده از اموال عمومی برای یک فریضه شخصی!

مگر شرع اسلام با معیارهای قرآن، سنت نبوی و خلفای راشدین استفاده از اموال عمومی را برای الزام جامعه آن هم در نظام‌های دموکراتیک به اجبار یک فریضه شرعی شخصی (البته با فرض اثبات) به یک دولت منتخب مردم می‌دهد؟ اگر پاسخ مثبت است، لطفا مستندات قانونی و شرعی ارائه دهند…

حجاب اجباری و اصلاح‌طلبانی که بارِ خاطر می‌شوند

اصلاح‌طلبانِ محافظه‌کار (حکومتی) به‌جای ترس از براندازان و مخالفان جمهوری اسلامی باید راه خویش را بروند. اگر آنان پروژه‌ای برای مخالفت با حجاب اجباری دارند بهتر است با صراحت با مردم در میان گذارند و بابت آن هزینه بدهد و اگر ندارند بهتر است یا بدون شرمندگی در کنار حکومت بایستند یا به تماشا بنشینند و معترضان و فعالان را خلع سلاح نکنند؛ یار شاطر اگر نیستند، بار خاطر نباشند…

اصلاحات به وقتِ تاج‌زاده

دوم خرداد ۱۳۷۷، اولین سالگرد «حماسه دوم خرداد»، نخستین باری بود که مصطفی تاج‌زاده را از نزدیک دیدم. کنگره‌ای سراسری در شیراز با عنوان «جوانان و حماسه دوم خرداد» برگزار شد و من نیز به‌عنوان هیأت‌رییسه انتخاب شده بودم. پس از

تاج‌زاده؛ آن‌که توانست، آن‌چه نتوانست

آرام آرام داشت، زبان اصلاح‌طلبی را از گنگی و نارسایی نجات می‌داد. او به گفت‌وگوی مدام با مردمان زخم‌خورده از انقلاب، به گردهم‌نشینی با کسانی‌که هیچ اُنس و اُلفتی با اصلاح‌طلبی نداشتند و از خشم و کینه پر بودند؛ داشت خشونت‌پرهیزی واقعی را رونمایی می‌کرد. او داشت لباس تحول‌خواهی را به تن اصلاح‌طلبی می‌دوخت. او داشت عافیت‌طلبی را از رخ و روی اصلاح‌طلبی می‌زدود و به نمادی اصیل، آن را رونمایی می‌کرد…

به یاد امیرانتظام، که حسرت شنیدن یک آخ را بردل دشمنش نهاد 

چهار سال از خاموشی عباس امیرانتظام، مردی که چنان باوری به روشنی آزادی داشت که بدان امید بیش ازدودهه ازعمرش را در زندان گذراند و پنجاه سال برای نجات ایران ازدام دیکتاتوری ایستادگی نمود. او قربانی اصلی واختصاصی مواجهه مرادش

از قتل دیپلمات-نظامی آمریکایی تا تثبیت دیکتاتوری رضاخان 

قتل دردناک ماژور «رابرت ویتنی ایمبری» در ۲۷ تیر ۱۳۰۴ یکی از رویدادهای مهم تاریخ معاصر ایران است که نقش زیادی در تحولات سیاسی داخلی و اقتصادی ایران داشته است. این قتل ناعادلانه در ظاهر به دلیل تعصبات مذهبی رخ داد اما هنوز بعد از گذشت ۹۷ سال هنوز ابعاد کامل آن مشخص نشده‌است. دولت وقت بریتانیا و رضاخان سردار سپه متهم هستند که در طراحی این قتل نقش داشته‌اند اگرچه شواهد و اطلاعات موجود امکان تایید و رد کامل این فرضیه‌ها را نمی‌دهد…

جمهوری اسلامی و شوخی «تضمین»

آیا وزیر خارجه و حتی رییس دولت ایران قادرند به طرف‌های دیگر برجام تضمین دهند فردای تصویب دوباره این توافق، سپاه از موشک‌پرانی و دستگیری خارجیان و آزار و اذیت ناوهای آمریکایی در منطقه خودداری خواهد کرد؟ اگر آری، اعلام کنند و پس از اعلام علنی، مطالبه تضمین را موجه کنند ؛ و اگر نمی‌توانند که قاعدتاً نمی‌توانند، دست ازین سیاست کودکانه مطالبه تضمین بردارند…

پروپاگاندای رایانشی و ارابه‌ی موسیقی؛ وقتی هوش مصنوعی قاتل دموکراسی می‌شود

در توئیتر روبات‌ها تقریبا از عهده‌ی تمام کارهای یک انسان بر می‌آیند. آن‌ها به صورت خودکار مکالمات عمومی تولید می‌کنند و به پیام‌ها جواب می‌دهند. روبات‌ها در مباحث سیاسی از مواضع سیاستمداران حمایت و هم‌زمان صدای مخالفان را سرکوب می‌کنند تا افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهند. از این رو می‌توان با هدف «ایجاد اجماع» و یا ایجاد «توهم حمایت عمومی» از یک ایده یا یک سیاست یا سیاست‌مدار از آن‌ها بهره گرفت…

لاوروف در تهران، بن‌سلمان در ترکیه

بازار دید و بازدیدهای دیپلماتیک در منطقه گرم است و ظاهرا روند نوینی از روابط و همکاری‌های منطقه‌ای شکل گرفته است. فرصت‌های جدید و تهدیدهای نوین، هم بازارها را به حرکت درآورده و هم موجب اهمیت زرادخانه‌ها و سرویس‌های اطلاعاتی

خطر خلاء سیاسی پس از فروپاشی حکومت در ایران 

در میان فعالین سیاسی بحثی جدی در جریان است که سرنگونی نظام جمهوری اسلامی و گذار یک‌باره از حکومت چه پیامدهایی خواهد داشت. بررسی شرایط ایران نشان می‌دهد که به احتمال زیاد پیامد سرنگونی حکومت «خلاء سیاسی» خواهد بود. در توضیح ویژگی‌های این پدیده می‌توان گفت…

رضا شاه، اثبات مزیت جمهوری 

رضا شاه در عمل یک رئیس جمهور مادام العمر در سرمشق اقتدارگرایانه بود. او هیچ ویژگی متعارف یک پادشاه را نداشت.تمام وقت خود را صرف اداره کشور می‌کرد. تفریح و فراغت پادشاه و سپردن امور اجرایی کشور به دیوان برای رضا شاه چندان معنا نداشت. در دوران حکمرانی او

۲۵ خرداد؛ وقتی مهندس موسوی، «میرحسین» شد؛ روزی برای «هویتِ مقاومت»

هویت‌ها و کنش‌ها تاثیر متقابلی بر یکدیگر دارند. یعنی هویت به رفتار جهت می‌دهد و رفتار هم هویت‌ساز است. هویتِ یک جنبش فرایندی است که در حین منازعه شکل می‌گیرد و تابع ِ تعامل میان ِ باورها و رفتارهایِ جمعی است. یعنی هویت یک جنبش، یک هویت ِ مقاومت است که از طریق ِ مرز میان بازیگران درگیر در یک منازعه برساختـه می‌شود …

درس‌هایی از سعدی و میرحسین 

در باب خصائص میرحسین موسوی بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند اما در آستانه‌ی سیزده ساله شدن جنبش سبز و در شرایطی که چنان‌که شاهدیم، پوزیسیون و اپوزیسیون، کژراهه‌ی تحریف حقایق تاریخی را برای نیل به مقاصدشان در پیش گرفته‌اند، یادآوری یک خصلت میرحسین، ضروری می‌نماید؛ این‌که او این جمله‌ی مشهور بیانیه‌ی سیزدهم خود را در عمل نیز زندگی کرده است: پیروزی ما آن چیزی نیست که در آن کسی شکست بخورد. همه باید با هم کامیاب شویم..

جمهوری اسلامی و «حکمرانی خوب»؟

ایران ما در دوران حکمرانی جمهوری اسلامی، در مقطعی از تاریخ به‌سر می‌برد که بخشی از آن به زمان قاجار شباهت دارد، بخشی به تمامی مانند مقطعی از انحطاط صفویه است؛ ابعادی از آن یادآور دوران جنون و سیخ در چشم‌کردن‌های افشاری است و بخش‌های دیگری نیز یادآور گرد سُم اسب لشکریان مغول که همه جا را با خاک یکسان کردند…

دو خاطره از سیدمحمود دعایی؛ به او گفتم «روزنامه‌چی» 

دعایی را از اواسط دهه پنجاه از دور می‌شناختم. از طریق صدایش در «رادیو صدای روحانیت مبارز» که از عراق پخش می‌شد؛ با هیجان تمام سخن می‌گفت و متن‌ها را با صدایی رسا می‌خواند. در جریان انقلاب و پس از آمدن آیت‌الله خمینی به ایران نیز تصویر او را در رسانه‌ها دیدم و با او آشنایی بیشتری حاصل شد، اما اولین بار دعایی را در مجلس اول دیدم…

روح‌الله خمینی به اوریانا فالاچی‌ چه گفت؟

اورایانا فالاچی، روزنامه‌نگار مشهور ایتالیایی کُوریِر دِلاسِرا، که با بسیاری از رهبران و سیاستمداران نامی جهان مصاحبه کرده، گفتگویی نیز با روح الله موسوی خمینی رهبر فقید جمهوری اسلامی انجام داده است؛ مصاحبه‌ای که اما در نوع خود ارزشمند و

عکس‌های تاریخ‌ساز و تاریخ به روایت عکس‌ها

زمین و زمانه‌ی برخی از عکس‌ها، آن‌ها را تاریخ‌ساز می‌کند؛ در ذهنِ خاطره‌ی جمعی ملتی جاگیر می‌شود. و بارها مرجع و محمِل بسیاری از یادآوری‌ها و فلاش‌بَک‌ها می‌شود. و شاید در هنگامه‌ی ثبت این‌گونه عکس‌ها، عکاس نتواند چنین سرنوشت نادری

درد، اندوه و رنجِ کنش‌ساز 

رنج، بر خلاف نگاه عمومی، سلاخ‌خانه‌ی انسان سیاسی نیست که فروپاشی وحدت را هم به دنبال خود بیاورد. در بستری از برخوردی فعالانه و تعاملی آگاهانه، هیچ چیزی قدرتمندتر از تجربه‌های رنج در رژیم‌های غیردموکراتیک نمی‌تواند به عنوان مبنایی برای هم‌بستگی و کنش سیاسی عمل کند…