پرونده ویژه ۱

پایان عصر آقای خاص سیاست در ایران

سیاسی‌ترین سیاستمدار پس از انقلابی که سیل‌وار آمده بود، به‌صورتی کاملا ناگهانی رفت. او به‌مانند اکثر سیاستمداران تاریخ ایران بدون داوری‌شدن رفت. اکبر هاشمی بهرمانی یا هم‌او که ما او را به نام علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی می‌شناسیم. زاده شهریور ماه

چگونگی نگریستن به یک «مرگ»

آنچه که به گمان من نیاز امروز ماست، به‌ویژه در نقش اپوزیسیون سیاسی نظام، که خواهان تغییر شرایط کنونی است، از هر نحله‌ی فکری و با هر مشی معینی، تعیین موضع خود در مقابل شخص هاشمی یا بررسی کارنامه سیاسی

رفسنجانی: الگوی تغییر سیاسی و بنیان‌گذار خط میانه

آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی نقش‌های متفاوتی داشت. هم در سیاست عملی مهم بود و هم در سیاست نظری نقش داشت. این را مدیون شخصیت خودش بود. یک سیاستمدار باهوش و زیرک و فرصت‌شناس و قاطع که اگر ضروری می‌شد نامهربان

بود و نبود هاشمی رفسنجانی

به این روز فکر کرده بودم، اما همیشه امیدوار بودم چنین روزی به این زودی رخ ندهد. مرگ هاشمی همانند مرگ بسیاری از هم سن‌وسال‌هایش طبیعی است. سن او سن مرگ بود، اما طبیعی‌بودن یک واقعه نمی‌تواند از اسف‌بار بودن

شاگرد زرنگ انقلاب

هاشمی از معدود رهبران جمهوری اسلامی بود که، بدون پرورش در خارج یا تحصیلات آکادمیک، برخلاف هم‌نسلی‌های خود، ظرفیت آن‌را یافت که برای تطبیق نظام با نیازهای زندگی امروزین، و یا برای هم‌زیست‌کردن آن با جهان مدرن آستین بالا زند…

هاشمی؛ مصلحتی که به حقیقت نرسید

برای نسل من که تا چشمِ هشیاری بازکردیم «امام» در ایوان دیدیم و «هاشمی» بر منبر نماز جمعه، درگذشت رفسنجانی حُزنی می‌آورد که اگر در خود بکاویم نه از غمِ مرگ کسی است که این چند روز آتی به امیرکبیر

هاشمی ِخوب صداوسیما

«کندی» حاکم بر روند خبر رسانی در صداوسیما ناشی از ناگهانی بودن خبر و سردرگمی دست اندرکاران، نه با اصلِ خبر بلکه با «سیاست‌های خبری» در مواجهه با فوت هاشمی است. پس از اعتراضات ۸۸، تکلیف صدا و سیما، آشکارا با زنده‌ی هاشمی مشخص بود؛ رئیس تشخیص مصلحت نظام کم‌و‌بیش جایی در شبکه‌های آن نداشت. اکنون هاشمیِ خوب صدا و سیما از راه خواهد رسید..

پایان یک دوران در جمهوری اسلامی

زیتون-‌مهدی تاجیک: درگذشت علی اکبر هاشمی رفسنجانی را می‌توان پایان یک دوران در جمهوری اسلامی تلقی کرد. نام او در دوران جوانی با مبارزه‌ و انقلابی‌گری عجین بود و میانسالی و سالمندی‌اش را در قامت یک سیاست‌مدار محتاط ولی باهوش

نقدی بر نقدهای منتشره بر نوار سخنان منتظری

پاسخ‌ها و نقدهایی که بر انتشار این فایل صوتی صورت گرفته، بر دو گونه است: مرتبط یا نامرتبط با محتوای نوار. برخی از پاسخ‌ها و نقدها، حاشیه‌ای و با نقد محتوای نوار «نامرتبط» است. مثل «انگیزه‌خوانی از اهداف منتشرکنندگان فایل»، «تمجید از شخصیت سیداحمد خمینی»، «حمله به شخصیت منتشرکنندگان نوار»، «انتقاد بر زمان انتشار نوار»، «استناد به اقدامات مجاهدین و حمله به اعدام شدگان» و… این سنخ از نقد و پاسخ‌ها اگر حتا فرضا به جا و صحیح نیز باشد، پرسش اساسی همچنان به قوه خود باقی است که آیا آیت‌الله خمینی دستور به این کشتارها داده است؟

بخش دیگری از نقدهای وارد شده بر انتشار نوار، جنبه «محتوایی» دارند و صحت و سقم آن‌ها در نتیجه‌گیری نهایی موثر است. یعنی بر فرض اثبات این نقدها، پرسش و نقد اصلی آقای منتظری بر آقای خمینی، یا حداقل بخشی از نقدهای ایشان را بایستی بی‌جا و باطل پنداشت. ولی برخی از این نقدها از اساس بی پایه است مثل «ادعای تحریف شدن نوار منتشره»،…

احمد فرزند حسینعلی

احمد منتظری در انتشار این فایل صوتی در تابستان داغ ۹۵ و پس از اعدام‌های گسترده زندانیان عقیدتی اهل سنت و بسیاری از زندانیان عادی، امنیتی و سیاسی به مانند شهرام امیری و محمد عبداللهی دست به انتخابی اخلاقی می‌زند و چون پدر، خوش‌منشانه از پس ابتلای پیش آمده بر می‌آید. فایل را منتشر می‌کند. صداقت و صراحت و حقیقت را عیان می‌سازد و توطئه تکذیب اصالت فایل را با اعلام برداشتن رسمی و علنی خنثی می‌کند.

مجاهدین خلق و نمد سخنان منتظری

سازمان مجاهدین خلق بسیار بدنام و بدسابقه است. این بدنامی از نخستین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی که ابتدا علیه نظام اسلحه به دست گرفتند و بعد اقدام به ترور و تخریب علیه شهروندان مظلوم و سران نظام کردند، آغاز شد،

بررسی مبانی فقهی اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷

در حکم و فتوای آیت‌الله خمینی برای اعدام زندانیان در تابستان سال ۱۳۶۷، نه تنها در تعریف جرم جدید برای این زندانیان و در انتساب عنوان مجرمانه «محارب» به آن‌ها، بلکه در تعیین مجازات مقرره «اعدام» برای ایشان نیز مبانی مسلم فقهی و شرعی، حتا مبانی فقهی خود آقای خمینی نیز رعایت نشد.

در شیوه دادرسی مقرره در این فرمان برای چگونگی دادرسی و اجرای حکم، مبانی دادرسی شرعی زیرپا گذاشته شد و قواعدی مثل «احتیاط در دماء» و «خودداری از اجرای حدود در هنگام شبهات»، کاملا نادیده گرفته شد. حکم و فتوایی که برای توجیه این کشتار به کار گرفته شد خود ناقض بدیهی‌ترین مقررات شرعی بوده و فاقد مبنا و مشروعیت فقهی بوده است.

وجدان انسانی در هزارتوی فقاهت

متن زیر کاوشی است در تبارشناسی فرهنگی و تاریخی یک نسل‌کشی؛ کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷. این مقاله اندیشه‌نگاری‌هایی است در ریشه‌های دیرپا و دیرینی که بیش‌تر روشنفکران ما گسست از آن‌ها را سهل می‌گیرند.

آیت‌الله منتظری و ضمیر عدالت‌خواهانه مردم

نوار صحبت‌های آیت‌الله منتظری در مورد اعدام‌های سال ۶۷ برای هفته‌هاست که جامعه مارا ملتهب کرده است. فرزند برومند او حجت‌الاسلام احمد منتظری هنوز به بازجویی برده می‌شود؛ اما این التهاب نه‌ به خاطر این‌ست که آیت‌الله منتظری راوی یک

پورمحمدی و فهرست «افتخار»

مصطفی پورمحمدی، از اعضای هیأت مرگ (کشتار گروهی زندانیان سیاسی) در سال ۱۳۶۷ در واکنش به پرسش‌ها و انتقادهای مطرح شده گفته است: «افتخار می‌کنیم ‌دستور خدا را درباره ‌منافقین ‌اجرا کردیم.» آیا پورمحمدی می‌تواند فهرست افتخارات خود را منتشر

اجرای دستور خدا؛ از مصطفی پورمحمدی تا ابوبکر بغدادی

۱.(به گمانم) در آستانه‌ی رأی اعتماد از مجلس دهم بود که مصطفی پورمحمدی حضور خود را در هیات مرگ انکار کرد و گفت «اینکه من در دهه ۶۰ فهرستی از اعدامی‌ها را نزد آیت‌الله منتظری برده‌ام و ایشان مخالفت کرده‌اند

«هیئت مرگ» به نام «عفو»؛ «هیئت عفو» به نام «مرگ»

در سالگرد هولوکاست زندانیان سیاسی در ایران (یا به تعبیر آیت‌الله منتظری «کندن کلک» آن‌ها) این نمایش شوم را نباید نصفه رها کرد و باید تا آخرش را بازگو کرد… نمایشی در سه پرده: مرداد ماه با اعدام مجاهدین؛ شهریور

اعدام‌های ۶۷ و منش مهندس بازرگان

اگر بتوان بر خاموشی طیفی از کنشگران سیاسی در داخل ایران، به‌خاطر سرکوب خشن و تهدیدهای امنیتی ـ قضایی مشهور چشم فروبست، بی‌گمان نمی‌توان از کنار توجیه‌‌ها و تحریف‌‌ها و تهمت‌های طیفی دیگر از کنشگران سیاسی (به خصوص مدعیان اصلاح‌طلبی)، بی ابراز حیرت و تأسف گذشت. همچنان‌که نمی‌توان بی‌تفاوتی و سکوت نسبت به اعدام متهمان عقیدتی و امنیتی (افزون بر ۲۰ متهم کرد و سنی) را فهم کرد.

اعدام‌های ۶۷ و عذرخواهی خانواده آیت‌الله خمینی

بسیاری از نهادهای سیاسی یا اجتماعی، همچنین همه کسانی که طی دهه شصت مشاغل حساس نظام را در اختیار داشتند می‌توانند پیشگام جنبش عذرخواهی بابت اعدام‌های سال ۶۷ شوند. این عذرخواهی و حتی در سطح پایین‌تر آن، یعنی «اظهارتاسف» تلاشی است برای راحت‌تر کردن گرهی که باز نمی‌شود. ضمن اینکه تلاش برای درمان این فاجعه ملی ابزار تبلیغاتی را از دست سازمان مجاهدین خلق خارج می‌کند که امروزه متحد سعودی‌ها هستند و…

صدا‌هایی برای عذرخواهی از اعدام‌های ۶۷

زیتون-‌نازنین نامدار: اظهارنظر علی مطهری نایب رییس مجلس شورای اسلامی درباره اعدام‌های دسته جمعی سال ۶۷ را می‌توان در نوع خود بی‌سابقه تلقی کرد. در طی ۲۸ سالی که از آن ماجرا می‌گذرد تقریبا تمام چهره‌های سیاسی اعم از اصولگرا

هنوز اسناد منتشر‌نشده زیادی وجود دارد

زیتون-‌آرش بهمنی: حدود یک هفته پیش وب‌سایت و کانال تلگرام آیت‌الله منتظری، فایل صوتی جلسه‌ای از قائم‌مقام وقت رهبری با برخی مسئولان قضایی منتشر کرد. در این دیدار آیت‌الله منتظری در ملاقات با مصطفی پورمحمدی، ابراهیم رئیسی، حسین‌علی نیری و

کشتار ۶۷؛ چگونه می‌توان توجیه کرد؟

در برابر فایل صوتی منتشرشده اما برخی واکنش‌ها حیرت‌برانگیز است و حتی از منظر محاسبات عقلانیت ابزاری نیز قابل فهم نیست. واکنش کسانی چون محمدعلی انصاری یا محسن رضایی و حتی علی خمینی، به دلیل بی‌اهمیت‌بودن شخصیت حقیقی و حقوقی آنان، اعتنا و تأملی را برنمی‌انگیزد؛ اما اظهارنظر آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی، فقیه و مجتهد و حقوقدان نزدیک به اصلاح‌طلبان و عضو مجمع روحانیون مبارز معنادار و اسف‌بار است.

دفاع از اعدام‌ها و تکرار اتهام‌ ساده‌لوحی به آیت‌الله منتظری

زیتون-آرش بهمنی:انتشار فایل صوتی دیدار آیت‌الله منتظری با برخی مقام‌های قضایی و منصوبان آیت‌الله خمینی برای بررسی و صدور حکم برای زندانیان سیاسی در سال ۶۷ با واکنش‌های مختلفی از سوی اصولگرایان مواجه شد؛ واکنش‌هایی که عموما با تکیه بر

اعدام‌های ۶۷ هولوکاست ایران بود

زیتون-آیدا قجر: همزمان با سالگرد اعدام‌های گسترده سال ٬۱۳۶۷ خانواده آیت‌الله منتظری، سندی تاریخی را منتشر کردند که مربوط به دیدار این مرجع فقید شیعه با «هیات مرگ» در اعدام‌های سال ۶۷ است.  در این جلسه که روز ۲۴ مردادماه آن سال

منتظری و زایش پس از مرگ

انتشار این فایل صوتی نشان داد شیخی را که ساده‌لوح نامیدند تا کلامش را بی‌اعتبار کنند و جایگاهش را بی‌احترام، چگونه حدود سه دهه پیش و در اوج اقتدار آیت‌الله خمینی، آینده این اقتدار خشن را پیش‌بینی می‌کرد. استاد فقید، نگران جایگاه استاد خویش بود و با همان زبان ساده و صاف‌وصادق خویش، نگرانی خویش را بیان می‌کرد. این فایل ما را دعوت می‌کند به بازخوانی روایت رسمی بر ساده‌لوحی منتظری. ژرف‌نگری او در تک‌تک کلماتش پیداست. صادقانه و دلسوزانه برای استادش خیرخواهی می‌کند.

آقایان شما جنایت‌کار هستید!

منتظری می‌گوید با آن تندروی‌ها که لاجوردی کرده اگر من هم بودم سر موضع ام می‌ماندم . منتظری می‌گوید این‌ها به عقیده و فکری معتقدند و عقیده را با کشتن نمی‌توان محو کرد.اما کار از کار گذشته است. در تمام ارکان نظام اسلامی و میان همه آن‌هایی که از کشتارگاه اوین و گوهردشت آگاه هستند و بوی خون به مشامشان رسیده ، هیچ‌کس دم برنمی‌آورد و به این ستم آشکار، اعتراضی نمی‌کند، جز همین شیخ حسینعلی آزاده که به‌طعنه ساده‌لوح لقبش داده‌اند و بی‌سیاست.

تلنگری تاریخی به آن‌ها که سکوت می‌کنند

زیتون- سینا پاکزاد: فایل صوتی دیدار ۲۸ سال پیش آیت‌الله حسینعلی منتظری با گروهی که متولی اعدام‌های سال ۱۳۶۷ بودند در نوع خود یک سند تاریخی منحصر به فرد است. در این فایل صوتی آیت‌الله منتظری به صریح‌ترین شکل ممکن

اجبار جامعه به حجاب، نه وظیفه فقهاست و نه وظیفه دولت

زیتون- فیروزه رمضان‌زاده: جمهوری اسلامی در سیر تحول خود طی نزدیک به ۳۷ سال گذشته از بسیاری وعده‌ها و اهدافش عقب‌نشینی کرده اما همچنان اجبار به حجاب برای زنان را به عنوان یک اصل بنیادی نگاه داشته است و این موضوع