بازنگری در چگونگی و چرایی حکمیت
جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام – قسمت بیست و چهارم درآمد می دانیم که پس از جمل در سال ۳۶ هجری پیکار صفین رخ داد. در این پیکار دو سپاه عراق و شام در محلی به نام
جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام – قسمت بیست و چهارم درآمد می دانیم که پس از جمل در سال ۳۶ هجری پیکار صفین رخ داد. در این پیکار دو سپاه عراق و شام در محلی به نام
در این نوشتار کوتاه، در آغاز گزارشی از چرایی این انتقال و آرای مختلف در این باب، خواهد آمد و بعد اشارتی کوتاه خواهد شد در باب پیامدهای این انتقال برای علی و خلافتش و در نهایت تحلیلی کوتاه در باره اهمیت این جابجایی در تاریخ ایران پس از اسلام و لاجرم برای ما ایرانیان ارائه خواهد شد.
از زمان شریعتی و به طور کلی از مقطع رخداد انقلاب بهمن ۵۷، حدود چهل سال گذشته است. در این دوران ظاهرا کوتاه تحولات مهم و ژرفی در ایران و منطقه و ایران رخ داده است. در غرب سرمایهداری بحرانهایی رخ داده و یا در حال رخ دادن است. خوشخیالیهای پایان تاریخ و پیروزی نهایی لیبرالیسم آرمانی راستگرایان در حال سپری شدن و یا همراه با فاجعههای ریز و درشت انسانی و تخریب زیستمحیطی است. توهم پایان عمر مذهب، به گونهای که در نظر برخی شیرین جلوه کرده بود، اکنون دارد به برآمدن انواعی از بنیادگرایی ضد تجدد و خشن و وحشی در اشکال مسیحی و یهودی و اسلامی و حتی سکولار منتهی میشود…
طرح موضوع نیز از این نظر مهم است که به عایشه ایراد گرفته چاند که او حق نداشته وارد منازعات سیاسی و نظامی بشود. البته روشن است که چنین ایراد و انتقادی ربطی خاص به جدالهای فرقهای شیعه و سنی ندارد. زیرا عموم مسلمانان با هر گرایشی از گذشته تا کنون از این منظر بر عایشه نقد وارد کرده و بر او تاختهاند. آیا این ایراد وارد و مقبول است؟ روشن است که نوع پاسخ به این پرسش میتواند در نگاه کنونی مسلمانان در باره جنسیت و زنانگی و مردانگی اثر مستقیم بگذارد. آنچه در پی میآید پاسخ این چالش دیرین است.
نمیدانم چه رخ داده که این روزها بار دیگر برخی در ایران نبش قبر کرده و دوباره در باره مرحوم حبیبالله آشوری (نویسنده کتاب توحید) سخن گفته و عملا با اتهامزنی در مقام تحریف حقایق و تخریب شخصیت آن مرحوم
بالاخره این انتخابات نیز گذشت. البته به خیر و خوشی. بر مردمی که با آگاهی و مسئولیتپذیری تشخیص دادند که با توجه به تجارب تاریخی و شرایط خاص جهان و منطقه و میهن، از مسالمتجویانهترین ابزار حل منازعات اجتماعی و
بگذارید صادقانه بگویم. من خودم از همین گروه مرددها هستم که بسته به موقعیتها تصمیم میگیرم ولی همواره معتقد بوده و هستم که اگر حداقل شرایط برای حضور در انتخابات فراهم باشد، نباید قهر کرد و پشت به صندوق ایستاد و غیر مسئولانه شعار تحریم داد…
در این گفتار ذیل دو عنوان زمینه ها و دلیل اجتماعی و سیاسی و دینی شورش بر ضد عثمان و قتل خلیفه بررسی خواهد شد: عوامل سنتی و رایج این شورش و دلایل جامعه شناختی تازه تر که ابعاد مهمی از تحولات آن دوران را نشان می دهد.
در بخش نخست مبحث چگونگی و چرایی کتابت و جمع و تدوین ارائه شد و اکنون در ادامه آن موضوع مهم شبهه تحریف و یا دگردیسی در متن قرآن (اعم از قرآن عثمانی و جز آن) تقدیم می شود.
شهرت دارد که قرآن در زمان ابوبکر جمع و تدوین شد و در روزگار عثمان اصلاحاتی در آن صورت گرفته و در نهایت به شکل نسخه نهایی و اجماعی اصحاب و مسلمانان در آمد و به زودی در تمام قلمرو اسلام و امپراتوری عربی-اسلامی قرآن عثمانی قران رسمی شمرده شد. اما پیش از ورود به نظریه مشهور ادوار جمع و ویرایش نهایی قرآن، باید اشاره کرد که نظریه مشهور دیگری نیز وجود دارد که متن قرآن در زمان پیامبر کتابت و نیز جمع و تدوین شده بود و سیوطی نیز در «الاتقان» به آن تصریح کرده است.[۱] گرچه نظریه نخست مستند است به گزارشهای مختلف و فراوان تاریخی، که به آنها اشارت خواهد رفت، اما مستندات این نظریه نیز کم نیست و بلکه قابل توجه است.
در بیان این خاطرات، انگیزهای جز بیان وقایع و واقعیتها نداشتم و ندارم. سخت بر این اعتقادم که یا نباید خاطرات نوشت یا باید در حد ممکن درست و بیطرفانه و منصفانه نوشت، حتی اگر به زیان نویسنده یا گوینده خاطرات باشد. برخی از دوستان، که پیش از انتشار، این مجموعه را خوانده بودند، از باب مصلحتاندیشی توصیه کردند که فلان مورد به سود شما نیست یا برخی موارد در مورد بعضی شخصیتهای معتبر و مقبول، ممکن است به زیان آنها باشد و بهتر است این نوع گزارشها حذف شوند، اما من روا ندانستم و …
جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام-قسمت نوزدهم درآمد این جستار به دو موضوع کاملا متفاوت اختصاص دارد. فصل نخست پاسخی است به یک منتقد و فصل دوم اختصاص دارد به تأملی در رخداد مهم جنگ های رده در آغاز
شیعه به مثابه یک حزب سیاسی بود که با یک اعتراض ساده و روشن آغاز شد و در گردونه تحولات بعدی در طول سه قرن به یک گروه اعتقادی-سیاسی کاملا متمایز و در پارهای موارد متعارض در متن اکثریت مسلمان سامان یافت. به نظر میرسد عنوان شیعه از قرن دوم به بعد به جریانی اطلاق شده که یک قرن بعد به شیعه اثنی عشری (امامی) نامبردار شده است. در آغاز عنوان «شیعه علی» رایج بود و مصطلح ولی بعدها عنوان شیعه بر عموم شیعیان اطلاق شده است. البته تشیع از همان آغاز به گروههای مختلف و حتی متضاد تقسیم شده که می گتوان به سه شیعی کیسانیه در قرن دوم و زیدیه و اسماعیلیه در قرن دوم اشاره کرد.
این روزها میشنوم که قانون حفاظت جنگل در مجلس سخن در میان است. گویا قرار است که در طول ده سال برخی کنترلها در بهرهبرداری از جنگلهای شمال اعمال شود تا به اصطلاح امکان تنفسی برای جنگلها فراهم آید و
در اینجا یک نکته را روشن کنم و آن اینکه محل اختلاف فضایل و مناقب و حتی شایستگی بیشتر علی برای خلافت نیست، بلکه محل نزاع دقیقا این است که آیا پیامبر، علی را به عنوان جانشین خود تعیین و در واقع نصب کرده و این تعیین نیز به فرمان خداوند و از موضع حکم شرعی بوده یا نه…
کسی را به جانشینی سیاسی خود برنگزید و حتی وقتی مردم از او می پرسند پس از او چه کنند مثلا با فرزندش حسن بیعت کنند، به صراحت می گوید: نه می گویم آری و نه می گویم نه، شما بهتر می دانید. کسی پرسید: ای امیر مؤمنان کسی را تعیین نمی کنید؟ فرمود: نه، همان طور که پیغمبر خدا آنها را به خودشان واگذاشت، من نیز به خودشان وا می گذارم.
درباره تشکیل فراکسیون ترکان و یا ترک زبانان در مجلس شورای اسلامی در مرحله نخست باید دید هدف و یا اهداف چنین اقدامی چیست. ظاهراً طبق سخنانی که گاه و بیگاه گفته شده، هدف اصلی و اساسی چنین اقدامی، دفاع
جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام-قسمت پانزدهم درآمد یکی از موضوعات پر چالش و مهم و در عین حال مبهم در تاریخ نیم قرن نخست، دعوی «الائمه من قریش» است که در هنگامه نزاع سیاسی دو جناح مسلمان مکی
احتمالا در سال دوم ریاستجمهوری محمود احمدی نژاد و در بحبوحه جنجال بر سر انکار هولوکاست بود که خبرنگار تلویزیون فرانسه در یک گفتوگو با اشاره به همان ماجرای هولوکاست به احمدینژاد گفت: اغلب مردم جهان و بیشتر در اروپا
در قلمرو موضوع جهاد تتمهای باقی مانده که ناگزیر لازم است بدان به طور مستقل پرداخته شود و آن موضوع چند حمله به چند کاروان تجاری و یا گروه نظامی قریش از سوی پیامبر اسلام و مسلمانان در مدینه است
اخیرا دوست گرامی جناب آقای دکتر محمدرضا نیکفر در مقام پاسخ بر یک مقاله آقای سروش دباغ، مقالهای با عنوان «خود دین» در سایت رادیو زمانه (مورخ ۱۹ مهرماه ۹۵) انتشار داده و در یکی از پانوشتهای آن، به نوشتهای
به گمانم مبهمترین و از این رو چالشبرانگیزترین رخداد قرن نخست اسلام (و احیانا تمام ادوار تاریخ اسلام) رخداد پیچیده جنبش امام حسین بن علی و واقعه کربلاست. انگیزههای این جنبش چه بوده و حسین به واقع دنبال چه هدف و یا اهدافی بوده است؟ چرا چنین مواجهه فاجعهباری رخ داد؟ مواضع دو طرف چه بوده و هر یک در وقوع چنین واقعه هولناکی چه نقشی داشتهاند؟ آیا جنبش کربلا یک جنبش اصلاحی بود و یا انقلابی و براندازانه؟
زیتون ـ مرتضی کاظمیان: ۱۸ شهریورماه همزمان است با سالروز درگذشت زندهیاد دکتر محمد نخشب، نظریهپرداز و کنشگر سیاسی، و از بانیان نهضت خداپرستان سوسیالیست. چهل سال پیش (سال ۱۳۵۵) نخشب در غربت و مهاجرت (آمریکا) چشم بر جهان فروبست.
بر آن شدم که چند خاطره از اوایل دهه شصت (زمانی که من در مجلس اول بودم) برای شما بگویم؛ خاطراتی که هر یک خود سندی تاریخی بر چگونگی و چرایی اسیرکشی آن سالهاست و فکر میکنم هر یک از آنها، خود، بهتنهایی به اندازه چند مقاله مفید و روشنگر باشد. منتظری بهدرستی آن فاجعه سیاه را «بزرگترین جنایت در تاریخ جمهوری اسلامی» و عاملان آن را «جنایتکار» خوانده است اما باید افزود اعدام جمعی زندانیان سیاسی در تاریخ ایران و در نظامهای حقوقی جهان بیمانند است.
یکی از واپسین برخوردهایی که بین مسلمانان و یهودیان رخ داد، پیکار خیبر است که در این جستار ابتدا شرحی از آن واقعه ارایه میشود و بعد چند نکته قابل توجه مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
اگر پس از اطلاع از وقوع کودتا در عصر بیست و یکم بهمن ۵۷ خمینی در مقام رهبر فرهمند و بلامنازع و محبوب انقلاب، فرمان نداده بود مردم در خیابانها بمانند، چه رخ میداد؟ هوشمندی و قاطعیت و شجاعت او سیر تاریخ را دگرگون کرد. هم مانع از سقوط یک انقلاب شد و هم از کشتار گسترده و احیانا دهشتناک جلوگیری کرد. البته میدانم کسانی خواهند گفت که ای کاش چنین میشد! اما من چنین بی پروا نیستم و چنین تصوری ندارم.
درباره ماجرای مجازات یهودیان بنی قریظه از دیرباز بحث و مناقشه فراوان بوده و به ویژه در سالیان اخیر بیش از پیش جدی شده است. چنین عقوبتی از منظر انسانی و اخلاقی و حتی حقوقی مورد سئوال واقع شده و شماری این کشتار را ناروا و نادرست میشمارند و از این منظر اسلام و نبی اسلام را مورد نقد و ایراد قرار میدهند.
من از تعبیر «خمینی واقعی» استفاده نمیکنم چرا که به گمانم تمام بروز و ظهورهای خمینی، اضلاعی از واقعیتهای درهم تنیده اوست که مجموعه آنها «خمینی مرکب» را تشکیل میدهند. از این رو امروز میتوان از خمینیهای واقعی یاد کرد. با این همه در شخصیت او غلبه با همان ویژگیهایی متناقضی بود که در تمام عمر و به ویژه در دوران ده ساله ولایت مطلقهاش انجام داد و در همان گفتوگویش با نوشابه امیری آشکار بود.
در سلسله رخدادهای مربوط به مواجهه مسلمانان با یهودیان، ماجرای برخورد با یهودیان بنی نضیر از جهاتی مهم است و درخور توجه و تأمل.
بازنشر مطالب با ذکر منبع آزاد است. ۱۳۹۴-1401